Prva slika mlaza čestica na ivici crne rupe
Supermasivne crne rupe izgleda da zauzimaju središta skoro svih galaksija. Kada aktivno “gutaju” materiju, ove crne rupe mogu da izbacuju energetske mlazeve koji sjaje više od čitavog ostatka galaksije, ali i samu materiju. Zahvaljujući teleskopu “Konačni horizont”, sada možete da vidite “gutanje” materije u galaksiji M87. Njena džinovska crna rupa sadrži masu šest milijardi sunaca.
Takođe, astronomi su po prvi put izmjerili crnu rupu, ovu u galaksiji M87. Oni su izračunali da je moguća orbita materije oko crne rupe, sa najbliže strane, oko 5,5 puta veća od konačnog horizonta crne rupe u M87. Ta orbita je, dakle, oko pet puta veličine Sunčevog sistema, što je 750 puta udaljenost između Zemlje i Sunca. Udaljenost između naše planete i Sunca je oko 150 miliona kilometara.
Galaksija M87 udaljena je od Mlečnog puta oko 50 miliona svjetlosnih godina.
Uprkos postojećoj masi i energiji, porijeklo mlazeva iz crne rupe je nepoznato, zato što su relativno gusti, ali i zato što su smješteni u natrpane centre udaljenih galaksija.
Sada su istraživači povezali niz teleskopa sa ciljem da snime okolinu blizu supermasivnih crnih rupa. Naučni tim iza teleskopa “Krajnjih horizont” se fokusirao na centar galaksije M87 i donio prve detalje diska materije koju guta njena središnja crna rupa. Četiri teleskopa su uperena ka centru M87 - sa Havaja, Arizone i dva iz Kalifornije. Naučnici su uspjeli da ih “povežu” u jedan džinovski teleskop da bi dobili više detalja o okolini crne rupe.
Teško je zamisliti okolinu crne rupe. Supermasivne crne rupe su u prosjeku više od milion puta mase našeg Sunca, ali je sva ta materija strpana u prostor koji može da bude samo dio sunčevog poluprečnika.
Materija koja pada u crnu rupu taloži se na orbitirajući, takozvani akrecioni disk, koji se povećava u gustini i energiji sa približavanjem ovoj kosmičkoj zvijeri. Međutim, materija koja pređe kritičnu tačku brzo upada u samu crnu rupu. Unutrašnji dio diska je toliko energetski nabijen da šalje materiju od crne rupe u mlazu čestica.
Još dalje unutra, linije magnetnog polja ponekad pređu krajnji horizont crne rupe, izbacujući jake tokove nabijenih čestica. Ovi mlazevi su u interakciji sa vjetrom čestica sa akrecionog diska, koje se kreću maltene brzinom svjetlosti. Oni imaju toliko energije da su u ponekim slučajevima u stanju da potjeraju čestice stotinama hiljada svjetlosnih godina, šaljući ih van galaksije, gdje one vremenom usporavaju u interakciji sa okolinom.
Naučnici su sistemom povezivanja teleskopa primjetili da je osnova ovih visokoenergetskih mlazeva svega nekoliko puta veličine same crne rupe, što nam govori nešto o akrecionom disku. Ako se disk i crna rupa okreću u suprotnim pravcima, unutrašnja ivica diska bila bi mnogo dalje od crne rupe nego da rotiraju u istom pravcu. Veličina mlazeva viđenih u M87 je previše mala da izađe iz sistema u kojem dva tijela rotiraju u suprotnim pravcima, pa su naučnici zaključili da disk prati rotaciju crne rupe oko koje orbitira.
Na redu Mliječni put
Naučnici se nadaju da će okrenuti “Konačni horizont” ka supermasivnoj crnoj rupi u našem Mliječnom putu. Ona nije toliko aktivna kao ova u M87, ali izgleda da guta dovoljno materije pa bi je vrijedelo bolje pogledati.
Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici i Twitter nalogu.
