Nebo nad Australijom malo je drugačije – požari su ostavili trag
Veliki požari u Australiji izazvali su dramatičnu toplotnu anomaliju u stratosferi i velika prostranstva divljine i životi milijardi životinja ugašeni su i pretvoreni u pepeo tokom požara u Australiji tokom 2019. i 2020. godine. To ljeto nazivaju „crvenim ljetom“ Australije.
Požari su progutali preko 5,8 miliona hektara života i bili su toliko žestoki da su formirali sopstvene vremenske sisteme, uključujući oluje sa grmljavinom prožete dimom (pirokumulonimbus) koje su trajale danima. Izmaglica koja je nastala usled dima ugušila je čitave gradove, izazvala mnogo zdravstvenih problema među stanovnicima ovog kontinenta, a daleke glečere obojila u sivu boju.
Istraživači su pratili kako je dio spaljene biomase doprinio najvećem stratosferskom zagrijavanju u posljednje tri decenije i upropastio ozonsku rupu na Antarktiku.
Kombinujući satelitske podatke koji su nastali pri posmatranju aerosola na površini u kompjuterskim modelima, statističarka Univerziteta u Ekseteru, Lili Damani Pears i njene kolege uspjeli su da otkriju i prouče dim dok je lebdio visoko u atmosferu naše planete.
Kako istraživači objašnjavaju, ovi sistemi i njihovi vrtlozi su „pumpali" dim na izuzetno velike visine, pri čemu su sunčevi zraci zagrijevali tamne čestice koje su išle ka većim visinama.
Prvi vrtlog, otkriven 31. decembra 2019, dostigao je visinu od 16 kilometara, drugi 12. januara 2020 .godine, perjanica dima koja se popela do 35 kilometara u stratosferu i tamo ostala oko dva mjeseca.
Tokom ovog perioda naglo je skočila vrijednost temperature u stratosferi za 0,7 stepeni Celzijusovih. Ta vrijednost povišenih srednjih vrijednosti temperatura stratosfere zadržala je svoje vrijednosti oko četiri mjeseca.
„Ovaj događaj za posljedicu imao je najveći temperaturni skok u Zemljinoj stratosferi od erupcije vulkana Pinatubo 1991. godine", rekla je Lili Damani.
Dok se površina planete ohladila za oko pola stepena Celzijusovih zahvaljujući difuznim oblacima čestica koji blokiraju sunčevu svjetlost, apsorpcija infracrvenog zračenja česticama u stratosferi je izazvala značajno zagrijevanje tog sloja atmosfere.
Poznato je da aerosoli iz vulkana koji se ispuštaju u atmosferu usljed ovakvih erupcija takođe uništavaju ozonski omotač, a nedavne studije su pokazale da to mogu da urade i čestice iz šumskih požara.
Hemijske reakcije koje se odvijaju na površini čestica dima troše molekule ozona. Tako su istraživači mapirali vertikalnu distribuciju ozona na južnoj hemisferi 2020. godine i pronašli više dokaza o uništenim zonama ozona.
Ovo je doprinijelo povećanju Antarktičke ozonskoe rupe koja je primjećena 2020.godine.
Novo istraživanje je otkrilo kako su ove promjene izazvane dimom takođe uticale na temperature jačanjem polarnog vrtloga. To je dovelo do neobično hladnog proljeća južne hemisfere 2020.
Neke od čestica dima plitale su površinama okeana i mora, podstičući prekomerno hranjenje i razmnožavanje planktona, koji su stvorili zelene skrame po površinama okeana, prenosi RTS.
Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici i Twitter nalogu.
