Naučnici još nisu shvatili Teslinu stvaralačku intuiciju
Nauka još nije dokučila izumiteljsku intuiciju Nikole Tesle uprkos velikom broju istraživanja koja se njim bave, piše hrvatski "teslalog" Tomislav Petković u članku objavljenom u najnovijem broju međunarodnog časopisa Almagest, povodom sedamdesete godišnjice Tesline smrti.
Tesla i danas ostaje izuzetna pojava u istoriji svjetske nauke, tehnologije i kulture, i veliko nadahnuće istraživačima, ocijenio je profesor zagrebačkog Fakulteta elektrotehnike i računarstva.
Velike misli
Cijeli život Tesla je posvetio velikim mislima: nauci, prirodi i čovjeku, a najveće priznanje mu je činjenica da milijarde ljudi na planeti uživaju rezultate njegovog rada, ističe Petković.
Jednako je važan Teslin kosmopolitizam i ideja svjetskog mira koju je čvrsto zagovarao i što nikada nije umanjivao važnost njegovih korijena i kulture područja odakle potiče, napominje.
Petković se kritički osvrće na " pseudonaučne" pristupe Tesli i zagovara sintetički odgovor o Teslinim dostignućima, naslijeđu, moralu i kosmopolitizmu.
Naučnik – genije – ekscentrik – čudak
Naučna i kulturološka istraživanja Teslinog života i djela urodila su plodom u nekoliko vrijednih naučno-popularnih knjiga u hrvatskoj nauci i kulturi, kaže Petković.
Pravo osvježenje su, međutim, pozorišna umjetnička dijela s Teslom i njegovim likom u njihovom žarištu, gdje se dodiruju naučna kreativnost s jedne i umjetnička mašta s druge strane.
U dijelu javnosti o Tesli postoji lepeza „naučnik – genije – ekscentrik – čudak" koju treba napuštati i fokusirati se na osnovna epistemička pitanja našeg vremena: Ko je Tesla? Otkud njegov izumilački dar i nezavisna istraživačka duša? Da li su Tesline intuicije Dekartovog tipa došle rođenjem i razvojem u mladosti ili su razvijene i prepoznate u američkoj fazi? Da li je Tesla u kasnijoj fazi razvijao karakterističnu filozofiju života? U kojoj mjeri se u Teslinom životu i djelovanju odnose inženjerstvo, politika i filozofija, smatra Petković.
Nedostaju novi novi radovi
Teslin životni opus broji 116 izvornih patenata i 164 analogona patenta u 26 zemalja svijeta. Dakle, sveukupno 280 patenata! Njegova dostignuća su u polju elektrotehnike raširena po modernim tehnologijama našeg doba: visokofrekvencijskoj rasvjeti, rendgenskom i kosmičkom zračenju, televiziji, sve do savremene ICT ili elektromagnetske kulture.
Međutim, nedostaju novi naučni radovi u časopisima s međunarodnim recenzijama na tragu Teslinog naslijeđa ili laboratorijskih istraživanja podstaknutih njegovim patentima. Nedostaju monografije o Tesli sintetičkog pristupa koje bi počivale na tačnim istorijskim podacima i epistemičkim sudovima novijeg razvoja nauke i tehnologije, dodaje on.
Na pitanje kako se najčešće u hrvatskoj javnosti čuva sjećanje na Teslu, Petković kaže da je hrvatska javnost još uvijek na početnim metodološkim konceptima u pogledu Tesle, njegovog naslijeđa i percepcije. Međutim, napravljeni su pomaci u poslednje vrijeme.
Ističe "više nego uspješnu kulturnu manifestaciju o sinergiji Tesla – Bošković" na prelazu 2012 /2013. u Institutu Ruđer Bošković. U Tehničkom muzeju u Zagrebu se već godinama u danima o Teslinoj smrti organizuju javno popularna predavanja "Dani N. Tesle", koji se oplemenjuju pozorišnim predstavama i eksperimentima u Teslinom kabinetu. Prave kulturne i didaktičke aktivnosti pokreće već godinama „Udruženje Nikola Tesla–genije za budućnost". U naučnoj periodici HATZ i HAZU objavljeni su godišnjaci ili tematski blokovi posvećeni Tesli, kaže Petković.
Nema koherentne strategije
Sjećanje na Teslu najbolje stoji kod imena ulica, trgova, škola i gimnazija.
Diskusije o Teslinoj nacionalnoj pripadnosti su za Petkovića besmislene jer je Tesla bio istinski kosmopolita. Prava pitanja u svjetlu novih zbivanja u našem prostoru i vremenu su: Da li je Teslin kosmopolitizam i moral u sukobu s lokalnom kulturom ili kulturama: hrvatskom i srpskom, religijskom bifurkacijom katoličko – pravoslavno?, smatra on.
Treba gledati komplementarno uticaj hrvatske domovine i ranog obrazovanja sa srpskim porijeklom po ocu i majci s pravoslavnim duhovnim tragom u djetinjstvu. Tesla je sam bio ponosan na obije te komponente, kaže Petković.
Plan i strategija sjećanja na Teslu u Hrvatskoj postoji samo u fragmentima, a ne kao koherentna strategija na nacionalnom nivou. Strategija podrazumijeva razvoj nove discipline "teslalogije na djelu" koja bi okupljala dokazane naučnike ali i mlade i koja bi počivala na fundamentalnim otkrićima i idejama Nikole Tesle.
Strategiju 'teslalogije' bi trebalo da podržavaju i neguju ministarstva, kulturne institucije i univerziteti u Hrvatskoj do najvažnijih instituta u Hrvatskoj kao što su Ruđer Bošković, Končar i drugi. Teslalogija uključuje i praćenje realizacije ideje novog supravodoničnog linearnog akceleratora, čija zemlja proizvodnje i finansijeri još nisu poznati.
Istraživanja Teslina života i djela minimalno dotiču njegovo hrvatsko ishodište i djetinjstvo u rodnoj Lici, a hrvatski naučnici koji se bave Teslom se slabo ili tek ponekad navode u svijetu. Statistika je mnogo bolja u pogledu srpskih, mađarskih, austrijskih, sve do rumunskih naučnika i istoričara nauke i tehnologije. Muzej Nikole Tesle u Beogradu je ugledno referentno mjesto za Teslino naslijeđe koje se učestalo navodi u svjetskoj recepciji Tesle, zaključio je fizičar, filozof i "teslolog", Tomislav Petković.
Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici i Twitter nalogu.
