“Glasov” vodič kroz Svjetska prvenstva - Brazil 1950: Muk na “Marakani”
Poslije 12 godina pauze fudbal se vratio na svjetsku scenu, a rane nakon krvavih sukoba i dalje su bile svježe i duboke.
U takvom stanju FIFA je odlučila da Mundijal bude odigran u Južnoj Americi, jer su stadioni širom Evrope uglavnom bili devastirani, a na taj način se krovna fudbalska organizacija htjela iskupiti za nedodjeljivanje domaćinstva 1938. nekoj državi latinske Amerike što je dovelo do bojkota.
Brazil i Njemačka bili su najveći konkurenti za Mundijal 1942. koji je otkazan iz dobro znanih razloga. Ipak, nakon Drugog svjetskog rata malo država bilo je zainteresovano za organizaciju, pa je Brazil iskoristio šansu i 1946. dobio domaćinstvo, a izdejstvovao je da SP bude održano 1950. umjesto predložene 1949. godine.
Brazil kao domaćin i Italija kao svjetski šampion stekli su pravo direktnog nastupa, dok je trebalo da učestvuje još 14 selekcija. Njemačkoj i Japanu, kao silama osovine, bilo je zabranjeno da nastupe, dok su Čehoslovačka, SSSR, Mađarska, Austrija i Belgija odustale od kvalifikacija baš kao i Argentina, Ekvador, i Peru iz Južne Amerike te Filipini, Indonezija i Burma iz Azije.
Prvi put na svjetskoj smotri pojavila se Engleska koja je dugo vremena odbijala da igra, jer je takmičenje smatrala besmislenim, a sebe najboljom ekipom na svijetu. U kvalifikacijama su iza sebe ostavili Škotsku, Vels i Irsku. Prepotentni Englezi vratili su se kući razočarani, jer su nakon uvodnog trijumfa protiv Čilea (2:0), poraženi od SAD (0:1) i Španije (0:1).
Trofej u kutiji za cipele
Potpredsjednik FIFA Italijan Otorino Barasi čuvao je trofej 12 godina u kutiji za cipele ispod svog kreveta da ga ne bi odnijela vojska. Trofej je u Brazilu dobio ime Žil Rime po osnivaču Svjetskog prvenstva.
Umjesto planiranih 16 reprezentacija nastupilo je samo 13, koje su bile podijeljene u četiri grupe (4, 4, 3, 2). Pobjednici grupa igrali su svako sa svakim u drugoj grupi, a susret Brazila i Urugvaja odlučivao je o šampionu pa se on smatra finalom ovog Mundijala, a ujedno je bila i posljednja utakmica na šampionatu.
Predvođen selektorom Huanom Lopezom Fontanom šampion svijeta iz 1930. vratio se na SP nakon dugogodišnjeg bojkota i ponovo zablistao. U grupi 4 pobijedio je Boliviju sa 8:0, da bi u drugoj rundi remizirao sa Španijom (2:2), potom dobio Švedsku (3:2), a onda i Brazil (2:1).
Utakmica “urusa” i “karioka” jedna je od najvećih u istoriji fudbala. Brazilu je odgovarao i remi, sve je bilo spremno za veliko slavlje, “Marakana” je bila prepuna sa više od 200.000 ljudi koje je utišao Alsides Edgardo Giđija Pereira.
Brazilci su briljirali na turniru i bili su ubijeđeni u pobjedu i titulu. Na dan utakmice novine su objavile sliku brazilske reprezentacije sa naslovom “Prvaci svijeta”, a kapiten Urugvajaca Obdulio Varela donio je nekoliko primjeraka u svlačionicu, pobacao po klozetu i natjerao saigrače da pljuju i uriniraju po slici Brazila. Kada je Friasa postigao gol u 47. minutu za koji su Urugvajci smatrali da je iz ofsajda, Varela je uzeo loptu na centru stadiona i rekao “Sada je vrijeme da pobijedimo”. Alberto Skijafino je izjednačio u 66, a kada je Giđija pogodio u 79. minutu publika na najslavnijem svjetskom stadionu je utihnula. Niko nije vjerovao šta se desilo, nekoliko sekundi vladao je muk i poraz je shvaćen kao nacionalna tragedija kasnije nazvana “marakanazo”.
Giđija
Alsides Giđija odigrao je 12 utakmica za Urugvaj tokom dvije godine i postigao četiri gola. Sva četiri je dao na SP u Brazilu i to na svakom susretu po jedan od kojih je četvrti posljednji bio najvažniji. Bio je najstariji preživjeli učesnik finala i preminuo je 16. jula 2015. u 88. godini i to na dan kada je 65 godina ranije postigao odlučujući gol.
- Samo tri čovjeka su uspjela da utišaju “Marakanu”, Frenk Sinatra, papa i ja - rekao je svojevremeno Giđija koji je odigrao i pet utakmica za Italiju.
Brazilac ponovo najbolji strijelac
Titulu kralja strijelaca ponovo je ponio jedan Brazilac. Nakon Leonidasa da Silve to je pošlo za nogom Ademiru Markezu de Menezesu (8. novembar 1921 - 11. maj 1996).
Na Mundijalu u domovini Ademir je postigao osam golova baš kao i najbolji strijelac SP u Urugvaju Giljermo Stabile. Dva je postigao Meksiku, jedan Jugoslaviji, četiri Švedskoj i dva Španiji. Za reprezentaciju je igrao od 1945. do 1953. godine tokom kojih je skupio 39 nastupa i postigao 32 gola. Napadač iz Rio de Žaneira u karijeri je igrao za Sport Resife (1939/42 - 1957), Vasko da Gamu (1942/45 - 1948/56) i Fluminense (1946/47). Radio je kao komentator i tokom 1967. kratko trenirao Vasko da Gamu.
Samoubistva na stadionu
Poslije poraza od Urugvaja dva Brazilca počinila su samoubistvo na stadionu dok se još nekoliko takvih slučajeva desilo narednih dana. Slavni radio komentator Ari Baroso više nikad nije prenosio utakmice.
Probijena magična cifra
Prvi put završnicu takmičenja uživo je ukupno gledalo više od milion ljudi, tačnije 1.337.000. Tome su doprinijeli mečevi domaćina igrani na “Marakani”. Brazil - Meksiko (“Marakana” - 81.649), Brazil - Švajcarska (Sao Paolo - 42.032), Brazil - Jugoslavija (“Marakana” - 142.429), Brazil - Španija (“Marakana” - 152.772), Brazil Urugvaj (“Marakana - 173.850).
“Plavima” peto mjesto
Poslije 20 godina Jugoslavija se vratila na veliku scenu. Nastupi na mundijalima u Južnoj Americi kao da su bili suđeni Jugoslovenima koji su premijeru imali u Urugvaju 1930. godine. U kvalifikacijama “plavi” su prvo nadigrali Izrael sa 6:0 i 5:2, da bi potom tokom oktobra 1949. dva puta remizirali sa Francuskom (1:1). Majstoricu na neutralnom terenu u Firenci dobili su izabranici selektora Milorada Arsenijevića sa 3:2, nakon produžetka, golovima Prvoslava Mihajlovića (12. i 84. minut - penal) i Željka Čajkovskog u 114. minutu. Francuzi su dobili poziv da nastupe na SP i prihvatili na prvu da bi ga potom odbili.
Jugoslavija je zauzela drugo mjesto u grupi 1. Prvo je sa 3:0 (Mitić 59, Tomašević 70, Ognjanov 84) pobijedila Švajcarsku, zatim nadigrala Meksiko sa 4:1 (Bobek 20, Ž. Čajkovski 23, 51, Tomašević 81), ali u odlučujućem meču za prolazak dalje bila poražena od Brazila (0:2) pred zvanično 142.429 gledalaca na legendarnoj “Marakani”. Brazilci su kao prvoplasirani prošli dalje, a Jugoslavija je u konačnom plasmanu zauzela peto mjesto jer je imala najviše bodova od svih ekipa koje nisu prošle u finalnu rundu. Zanimljivo je da je meč sa Brazilom slavni Rajko Mitić započeo tek u 20. minutu, jer je prilikom izlaska na stadion rasjekao glavu na željeznu roletnu pa je morao da ostane na previjanju.
Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici i Twitter nalogu.
