“Glasov” vodič kroz evropska fudbalska prvenstva - Švedska 1992: “Plavi” izbačeni sa takmičenja

Čelnici UEFA diskvalifikovali su “plavu” četu koju je zamijenila Danska i kao totalni autsajder stigla do trofeja. Bilo je ovo prvo prvenstvo nakon što je prestao da postoji Istočni blok, odnosno raspao se SSSR, kao i SFRJ. 

Švedska je dobila domaćinstvo ispred Španije koja je te godine bila domaćin Ljetnih olimpijskih igara. Dobijanje organizacije značilo je da će Šveđani debitovati na EP baš kao i Škotska koja se prvi put probila kroz kvalifikacije. 

SSSR, koji je izborio nastup kroz kvalifikacije, nastupio je pod imenom Zajednica nezavisnih država u kojem nije bilo igrača iz Letonije, Litvanije i Estonije dok je u ekipi bio Kahaber Chadadze iako Gruzija u to vrijeme nije bila član ZND-a. 

Kvalifikacije su održane tokom 1990. i 1991. godine i u njima su se našle 34 reprezentacije, a po prvi put su igrali San Marino i Farska ostrva. Istočna i Zapadna Njemačka bile su žrijebane u istu grupu, ali su se Istočni Nijemci povukli jer je došlo do ujedinjenja dvije države 3. oktobra 1990. godine. 

Poslije vrlo dobrih partija na Svjetskom prvenstvu 1990. u Italiji gdje su na kraju bili peti “plavi” su sa mnogo optimizma započeli kvalifikacije u grupi sa Danskom, Sjevernom Irskom, Austrijom i Farskim ostrvima. Prvo je pobijeđena Sjeverna Irska u gostima sa 2:0, golovima Darka Pančeva i Roberta Prosinečkog da bi potom nadigrana Austrija sa 4:1 u Beogradu (Pančev 32, 52, 85, Srećko Katanec 43 - Ogris 15). Gostujući trijumf nad Dancima od 2:0 (Baždarević 77, Jarni 84) otvorio je vrata ka prvom mjestu, a potom je ponovo pala Sjeverna Irska rezultatom 4:1 (Binić 35, Pančev 47, 60, 62 - Hil 44). Domaći poraz od Danaca 1. maja 1991. sa 1:2 (Pančev 50 - Kristensen 31, 63) zabrinuo je navijače, ali su 15 dana kasnije nadigrani Farani sa 7:0 (Najdoski 21, Prosinečki 24, Pančev 51, 72, Vulić 65, Boban 68, Šuker 85). Potom su Farani nadigrani u gostima sa 2:0 (Jugović 13, Savićević 80), a ovjera prvog mjesta bila je na bečkom “Prateru” 2:0 (Lukić 18, Savićević 38). Sa deset golova napadač Crvene zvezde Darko Pančev bio je najbolji strijelac kvalifikacija, a iza njega sa devet ostao je Žan-Pjer Papen i Marko van Basten sa osam. 

Na meču sa Farskim ostrvima u Beogradu u ekipi više nije bilo Hrvata Roberta Jarnija, Zvonimira Bobana, Prosinečkog, Tomislava Ivkovića, Zorana Vulića, Davora Šukera, Dražena Ladića, dok su do kraja kvalifikacija igrali Slovenci Darko Milanič i Džoni Novak koji su tada bili članovi Partizana. 

Posljednju utakmica “krnja” Jugoslavija odigrala je 25. marta 1992. godine u Amsterdamu protiv Holandije, a u sastavu su još bili Fahrudin Omerović, Faruk Hadžibegić, Mehmed Baždarević, Meho Kodro, uz Slovence Novaka i Milaniča.

Reprezentacija je otputovala u Švedsku da bi Vijeće sigurnosti Ujedinjenih nacija 30. maja 1992. godine sanksionisalo Jugoslaviju rezolucijom 757 zbog izbijanja rata. 

FIFA ju je dan kasnije suspendovala iz svih takmičenja što je značilo da ne može učestvovati na EP, a sve to desilo se deset dana prije početka takmičenja gdje su 11. juna trebalo da igraju sa Englskom dok su u grupi još bili Švedska i Francuska. Drugoplasirana ekipa iz grupe Danska naknadno je pozvana da zauzme upražnjeno mjesto. 

Utakmice su igrane na četiri stadiona i to u Geteborgu (“Ulevi”, 44.000), Malmeu (“Malme”, 30.000), Stokholmu (“Rasunda”, 40.000) i Norčepingu (“Idrotsparken”, 23.000). Na 15 utakmica na tribinama je bilo ukupno 430.111 gledalaca odnosno 28.674 u prosjeku pa je ovo prvenstvo bilo upola manje posjećno od prehodnog. 

Maskota prvenstva bio je zec koji je mnogo nalikovao Berniju od prije četiri godine.

Sastav

Jugoslavija je trebalo da nastupi u sljedećem sastavu: Dragoje Leković, Vujadin Stanojković, Slobodan Dubajić, Slaviša Jokanović, Ilija Najdoski, Branko Brnović, Vladimir Jugović, Dejan Savićević, Predrag Mijatović, Dragan Stojković, Siniša Mihajlović, Fahrudin Omerović, Budimir Vujačić, Dejan Petković, Gordan Petrić, Darko Milanič, Džoni Novak, Slobodan Krčmarević, Dragan Jakovljević i Duško Radinović. Selektor je bio Ivan Čabrinović umjesto Ivice Osima koji je podnio ostavku 23. marta 1992. godine nakon utakmice sa Holandijom u Amsterdamu.

Priznanje za najboljeg strijelca i igrača: Četvorka podijelila nagradu

Titulu najboljeg strijelca podijelila su četvorica fudbalera koja su postigli po tri gola. Danac Henrik Larsen, Nijemac Karl-Hajnc Ridle, Holanđanin Denis Bergkamp i Šveđanin Tomas Brolin. Larsen je jedan gol dao Francuzima, a dva Holanđanima. 

Ridle je tresao mreže Škota i dva puta Šveđana. Bergkamp je bio strijelac protiv Škota, Nijemaca i Danaca dok je Brolin pogodio protiv Danaca, Engleza i Nijemaca iz penala. Larsen je tada bio član italijanske Pize i za državnu ekipu odigrao je 39 utakmica te dao pet golova. 

Ridle je nastupao za Lacio, a dres “pancera” nosio je 42 puta uz 16 pogodaka. Bergkamp je bio član Ajaksa dok je za “lale” dao 37 golova na 79 mečeva. Brolin je igrao za Parmu i postigao je 27 pogodaka u 47 nastupa za skandinavski tim. Priznanje za najboljeg igrača dobio je legendarni golman Danske Peter Šmajhel. 

Povratak Francuza

Prvi put Francuska se kvalifikovala na Evro, a da pri tome nije bila domaćin. Na ovom EP nisu nastupile Češka (Čehoslovačka), Italija, Španija i Portugalija koje su nakon toga nastupile na svim prvenstvima. 

“Etrusko uniko” po drugi put

Kompanija “Adidas” nije mijenjala izgled lopte za ovo prvenstvo na kojem je igrano sa modelom “etrusko uniko” koji je prezentovan dvije godine ranije na Svjetskom prvenstvu u Italiji. 

Farska ostrva šokirala Austrijance

LANSKRONA - Prvi meč kvalifikacija Farska ostrva odigrala su 12. septembra 1990. u Švedskoj jer im stadioni nisu bili po UEFA propisima. Domaći tim kojeg su činili igrači amateri šokirali su Austriju (1:0) golom Torkila Nilsena u 61. minutu. To je bio jedno od najvećih iznenađenja u istoriji fudbala. Farani su 1988. primljeni u FIFA, a u UEFA 1900.

Danci priredili veliko iznenađenje: Sa odmora do trofeja

Fudbaleri Danske vratili su se sa odmora i bez priprema otišli u Švedsku gdje su stigli do trofeja mada su veoma loše krenuli. Prvo su remizirali bez golova sa Engleskom, zatim su poraženi od domaćina sa 0:1 (Brolin 58), da bi pobjedom protiv Francuske od 2:1 (Larsen 8, Elstrup 78 - Papen 60), zauzeli drugo mjesto sa tri boda iza Šveđani koji su imali pet. 

Pobjedom protiv Škotske sa 1:0 (Bergkamp 75) aktuelni šampioni Evrope Holanđani krenuli su u odbranu titule dok su aktuelni prvaci svijeta Nijemci remizirali sa ZND-om 1:1 (Doboljvoljski 64p - Hesler 90). 

Zatim su Nijemci bili bolji od Škota sa 2:0 (Ridle 29, Efenberg 47), a finalisti EP iz 1988. Holandija i ZND igrali bez golova. Ljuti rivali “lale” i “panceri” odlučivali su o prvom mjestu i ponovo su Holanđani bili bolji kao i četiri godine ranije. 

Ovaj put sa 3:1 (Rajkard 4, Vičge 15, Bergkamp 72 - Klinsman 53). Škotska je slavila protiv ZND-a sa 3:0 (Mekstej 7, Mekler 16, Mekalister 84p). Polufinale je donijelo okršaj Šveđana i Nijemaca iz kojeg je “elf” izašao kao pobjednik 3:2 (Hesler 11, Ridle 59, 88 - Borlin 64p, K. Anderson 89). 

Prvo veliko iznenađenje priredili su Danci slavljem nad Holanđanima i to nakon penala. Poslije 120 minuta bilo je 2:2 (Bergkamp 23, Rajkard 86 - Larsen 5, 33) dok je Marko van Basten jedini bio neprecizan u seriji penala. 

Finale priča za sebe u kojem je totalni autsajder Danska sa 2:0 nadigrala svjetskog šampiona. Golove su postigli Džon Jensen u 18 i Kim Vilfort u 78 minutu za prvi veliki uspjeh na međunarodnoj sceni.

Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici i Twitter nalogu.