„Glasov” vodič kroz evropska fudbalska prvenstva - Jugoslavija 1976: Panenka za sva vremena

“Plavi” su bili učesnici tri od četiri prethodna prvenstva Starog kontinenta pa su sada dobili čast da isto organizuju. Kvalifikacije su počele 1974. godine i na startu su se ponovo našle 32 selekcije koje su bile podijeljene u osam grupa sa po četiri selekcije. Put do završnice Jugoslavija je tražila protiv Švedske, Norveške i Sjeverne Irske, što je na prvu djelovalo kao ne baš težak posao, jer je tadašnji nacionalni tim važio za jedan od boljih u svijetu, a to se na kraju i obistinilo jer je upisan samo jedan poraz. Počelo je pobjedom protiv Norvežana na stadionu JNA (3:1) golovima Momčila Vukotića i Josipa Katalinskog, a onda je uslijedio hladan tuš u Belfastu, gdje je domaćin slavio sa 1:0. To je trgnulo “plave” koji su do kraja upisali sve pobjede. Prvo gostujuće nad Švedskom (2:1) golovima Katalinskog i Zvonka Ivezića i Norveškom (3:1) uz pogotke Ivana Buljana, Vladislava Bogićevića te Ivice Šurjaka, da bi potom kod kuće bili bolji od Šveđana sa 3:0 (Branko Oblak, Franjo Vladić, Dragutin Vabec) i Sjevernih Iraca rezultatom 1:0 (Oblak). Najbolji strijelac ove grupe bio je Katalinski sa tri gola. Četvrtfinale je donijelo obračun sa Velsom koji je pobijeđen u Zagrebu sa 2:0 (Vukotić 1, Popivoda 57), a remi 1:1 izboren je u Kardifu uz gol Katalinskog iz penala, a Jan Evans je bio strijelac za domaćina.

Finalni turnir održan je od 16. do 20. juna, a pored Jugoslavije nastup su izborili branioci titule Zapadni Nijemci, dok je debitant bila Holandija, a Čehoslovačka zaigrala drugi put nakon 1960. Ljubitelji fudbala širom Evrope nadali su se reprizi finala sa Svjetskog prvenstva dvije godine ranije, kada su “panceri” nadigrali “lale”, ali do toga nije došlo. Polufinalna utakmica Jugoslavija - Njemačka sa beogradske “Marakane” i dalje se prepričava, a nakon nje ostale su izreke “Nijemci su uvijek Nijemci” i “Igra se sve dok sudija ne svira kraj”. Naime, domaćin je vodio sa 2:0 na poluvremenu golovima Popivode u 19. i Dragana Džajića u 30. minutu, a onda je uslijedio krah. Aktuelni šampioni Evrope i svijeta pokazali su kvalitet. Prvo je Hajnc Flohe smanjio na 2:1 u 64, da bi Diter Miler u 82. minutu donio izjednačenje. Isti igrač dao je još dva gola, u 115. i 119. minutu, čime je rastužio kompletnu fudbalsku javnost u Jugoslaviji koja je vjerovala u prolaz nakon briljantnog prvog poluvremena. Drugo polufinale igrano je na zagrebačkom “Maksimiru”. Čehoslovačka se vratila na veliku scenu i bila je autsajder na šampionatu, gdje su veće šanse davane šampionima Nijemcima kao i vicešampionima svijeta Holanđanima, te domaćinu Jugoslaviji. “Knedličke” su morale igrati produžetke jer je nakon 90 minuta meča sa Holanđanima bilo 1:1, a onda su dali dva gola za 3:1.

Veliku bitku sa Holanđanima u borbi za treće mjesto vodila je Jugoslavija, a za razliku od polufinala, sada je ona stizala prednost rivala. Golovima Ruda Gelsa u 27. i Vilhelmusa van de Kerkofa u 39. minutu “lale” su vodile sa 2:0, da bi Katalinski u 43. smanjio na 1:2, a Džajić donio remi u 82. minutu. Ipak, Gels je u 107. minutu donio prednost svom timu koju su sačuvali do kraja.

Komšijsko finale je donijelo borbu Davida i Golijata. Njemačka je bila apsolutni favorit, ali se nije proslavila i ponovila im se situacija iz polufinala. Golovima Jana Švehlika u osmom i Karola Dobijaša u 25. minutu Čehoslovaci su vodili sa 2:0, da bi Diter Miler smanjio na 2:1 u 28. minutu, a produžetke izborio Bernd Holcenbajn u 89. Pobjednika nije bilo nakon 120 minuta, a onda su na red došli penali. Redom su pogađali Marijan Masni, Rajner Bonhof, Zdenek Nehoda, Hajnc Flohe, Anton Ondruš, Hans Bongartc i Ladislav Jurkemik dok je Uli Henes bio neprecizan. Loptu je potom uzeo Antonin Panenka i zlatnim slovima upisao svoje ime u istoriju fudbala. On se zatrčao prema lopti, golmana poslao u desnu stranu, a onda je samo lagano “potkopao” i ona je u laganom luku po sredini gola završila u mreži za enormno slavlje. Tako izveden penal postao je sinonim za sve kasnije koji su izvođeni na taj način.

Pobjednici

Selektor novog šampiona Evrope bio je Vaclav Jažek, a igrali su Ivo Viktor, Karol Dobijaš, Jozef Čapkovič, Antojn Ondruš (kapiten), Jan Pivarnik, Ladislav Jurkemik, Antonin Panenka, Jozef Moder, Jaroslav Polak, Marijan Masni, Zdenek Nehoda, Koloman Gog, Jozef Barmoš, Pavol Biroš, Dušan Herda, František Veseli, Jan Švehlik, Dušan Galis, Ladislav Petraš, František Štambahr, Premisl Bičovski i Aleksander Vencel.

Domaćin ostao bez trona

Kao domaćin šampionata Starog kontinenta Jugoslavija je imala velika očekivanja iako su ekipe u završnici ulivale strahopoštovanje.

Nacionalni tim kao selektor predvodio je Ante Mladinić koji je ekipu preuzeo 28. novembra 1974. godine od petočlane selektorske komisije koja se nije proslavila na SP u Njemačkoj, a po porazu od Holandije prestao je da mu važi ugovor. Prvi put u ekipi koja je igrala u završnici EP našli su se igrači koji nisu igrali za klubove u Jugoslaviji. Enver Hadžiabdić je igrao za Šarlrou, Josip Katalinski (Nica), Danilo Popivoda (Ajntraht Braunšvajg), Branko Oblak (Šalke), Dragan Džajić (Bastija). Pored njih u ekipi su još bili: Ognjen Petrović, Ivan Buljan, Dražen Mužinić, Ivica Šurjak, Jovan Aćimović (kapiten), Jurica Jerković, Enver Marić, Vahid Halilhodžić, Edhem Šljivo, Franjo Vladić, Momčilo Vukotić, Slaviša Žungul i Luka Peruzović.

Prvi autogol

Prvi autogol na završnom turniru EP postignut je u polufinalnom meču Čehoslovačka - Holandija (3:1). Njega je dao Čehoslovak Anton Ondruš u 73. minutu za izjednačenje 1:1, a isti igrač je dao gol za svoj tim u 19. minutu.

Produžeci na svim mečevima

Zanimljivo je da su igrani produžeci na sve četiri utakmice završnog turnira, što se nikada ranije nije desilo. Postignuto je 19 golova, što čini prosjek od 4,75 po meču.

Bez Sovjeta u finišu

Prvi put SSSR nije nastupio u završnici jer je Čehoslovačka bila bolja u četvrtfinalu sa 4:2 (2:0, 2:2). Nakon prvenstva postalo je jasno da je postojeći format prevaziđen i da su promjene nužne pa je od 1980. godine uvedena grupna faza na šampionatu, kada je osam ekipa bilo podijeljeno u dvije grupe.

Priznanje najboljem strijelcu

Igrati fudbal u Njemačkoj i pri tome se prezivati Miler, odlična je osnova za velike uspjehe. Nakon što se legendarni Gerd Miler zbog nesporazuma povukao iz reprezentacije 1974. godine, na scenu je stupio Diter. Sa samo jednim nastupom za “pancere” stigao je na Evropsko prvenstvo, gdje je zablistao kao niko prije njega. Kreator je velikog preokreta u polufinalu protiv Jugoslavije i prvi je postigao het-trik u završnici EP, dok je sa četiri gola bio najbolji strijelac turnira. Za “pancere” je igrao od 1976. do 1978. godine i u samo 12 nastupa upisao devet golova. Legenda je Kelna za koji je nastupao od 1973. do 1981. godine i 1978. osvojio Bundesligu i DFB pehar, koji je uzeo i sezonu ranije sa istim timom. Karijeru je počeo u Ofenbah Kikersima, dok je poslije Kelna nastupao za Štutgart, Bordo, Grashopers, Sarbriken i Ofenbah.

Pored njega u idealnom timu našli su se igrači sve četiri selekcije koje su nastupile na završnom turniru, a to su Ivo Viktor (Čehoslovačka), Anton Ondruš (Čehoslovačka), Jan Pivarnik (Čehoslovačka), Rud Krol (Holandija), Franc Bekenbauer (Zapadna Njemačka), Antonin Panenka (Čehoslovačka), Jaroslav Polak (Čehoslovačka), Rajner Bonhof (Zapadna Njemačka), Dragan Džajić (Jugoslavija) i Zdenek Nehoda (Čehoslovačka).

Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici i Twitter nalogu.