“Glasov” vodič kroz evropska fudbalska prvenstva - Francuska 1984: “Trikolori” na tronu

“Trikolori” se nisu proslavili 1960. godine, kada su upisali dva poraza i završili kao četvrti, dok su sada željeli da na domaćem terenu stignu do titule, u čemu su i uspjeli. 

Protivkandidat Francuskoj za organizaciju EP bila je Zapadna Njemačka, ali je UEFA 10. decembra 1981. odlučila da šampionat bude održan u zemlji “galskih pijetlova”. To je značilo da su Francuzi automatski izborili nastup u završnici, dok se sedam preostalih timova probilo kroz kvalifikacije. Među njima je bila i Jugoslavija koja se vratila na EP nakon što nije igrala u Italiji četiri godine ranije. 

“Plavi” su bili u grupi četiri zajedno sa Velsom, Norveškom i Bugarskom, dok se i dalje prepričava jedna od najčuvenijih utakmica koju je Jugoslavija ikada odigrala. U pitanju je meč sa “Poljuda” u kojem je domaćin slavio rezultatom 3:2 protiv Bugarske. 

Ipak, sve je krenulo loše jer je upisan poraz na gostovanju kod Norveške 1:3 (Tom Lund 5, Larsen Okland 67, Age Hareide 88 - Dušan Savić 74) 13. oktobra 1982. godine. Gostujući trijumf nad Bugarima (1:0) golom Nenada Stojkovića vratio je nadu, ali je remi u Titogradu sa Velsom 4:4 (Zvjezdan Cvetković 14, Zvonko Živković 17, Zlatko Kranjčar 37, Miodrag Ješić 66 - Brajan Flin 6, Jan Raš 38, Džozef Džons 70, Robert Džejms 80) udaljio plavu četu od Evra. 

Poklapanje ostalih rezultata dalo je novu priliku Jugoslovenima koji su na JNA nadigrali Norvežane (2:1) pogocima Zlatka Vujovića (21) i Safeta Šušića (40), da bi remi sa Velšanima 1:1 (Robert Džejms 54 - Mehmed Baždarević 81) dodatno zakomplikovao situaciju. 

Sve je rješavala utakmica posljednjeg kola u Splitu 21. decembra 1983. godine. Pobjednik meča ići će na EP, a remi odgovara Velsu koji će u tom slučaju putovati u Francusku, a Jugoslavija i Bugarska će ostati kod kuće. 

Gosti su poveli golom  Božidara Iskrenova u 28. minutu, da bi Sušić izjednačio u 31, a potom u 53. minutu donio prednost domaćinu. Novo izjednačenje donio je Georgi Dimitrov u 60. minutu. A onda je uslijedila drama kada “više nije bilo vremena ni za šta”. 

Malo je nedostajalo da Jugoslavija primi gol nakon greške golmana Zorana Simovića, a onda je legendarni sportski komentator Mladen Delić izgovorio svoju čuvenu rečenicu opisujući dešavanja na terenu: “Nema više vremena za bilo šta, nema vremena, 45:38… Vujović, Vujović i evo šansa, GOL! Gol, ljudi, pa je li to moguće?! Ludnica, šta je ovo?! 

Šta će se ovo dogoditi?! 3:2, pa ljudi, šta je ovo, šta je ovo! Radanović, Radanović, Radanović!!! Pa je li to moguće, ljudi moji, kakva sreća, ma je li to moguće, tresu se tribine!” 

Taj gol Ljubomira Radanovića odveo je Jugoslaviju na EP. Uprkos velikoj euforiji “plavi” su se proveli kao bosi po trnju i grupnu fazu su završili bez boda. 

Prvo su poraženi od Belgije sa 0:2 (Ervin Vandenberg 28, Žorž Grin 45) da bi potom uslijedio potop protiv Danske 0:5. Frenk Arnesen dao je dva gola (8, 69p), a po jedan Klaus Bergren (16), Preben Elkjar (82) i Džon Lauridsen (84). Velika bitka viđena je u meču sa Francuzima koji u slavili sa 3:2 uz het-trik Mišela Platinija (59, 62, 77) dok su za Jugu golove dali Miloš Šestić u 32. i Dragan Stojković u 84. minutu iz penala. 

Francuzi su pored te pobjede slavili i protiv Danske (1:0), te Belgije (5:0) za prvo mjesto u grupi. Format takmičenja na ovom EP bio je malo promijenjen u odnosu na prethodno pa je prvi tim iz grupe igrao polufinale sa drugoplasiranim timom iz druge grupe, a ukinuta je utakmica za treće mjesto. 

U grupi dva našli su se branilac titule Zapadna Njemačka, Španija te debitanti Portugalija i Rumunija. Španci su bili prvi sa četiri boda, koliko su skupili i Portugalci, ali je “furija” bila ispred jer je dala gol više. Nijemci su bili treći sa tri boda, dok su Rumuni osvojili samo jedan. 

Polufinala su donijela borbe u 120 minuta i jedno izvođenje penala. Nakon 90 minuta jednog od najboljih mečeva u istoriji EP između Francuske i Portugalije bilo je 1:1, da bi u produžecima pala tri gola i domaćin je prošao dalje sa 3:2 (Domerg 24, 114, Platini 119 - Žordao 74, 98). Danci i Španci su igrali 1:1 (Lerbi 7 - Maseda 67) da bi u petoj penal seriji Elkjar bio neprecizan i “furija” se radovala (5:4). 

“Park prinčeva” po drugi put bio je domaćin finala i to 27. juna. Španski selektor Migle Munjoz nije mogao da računa na Masedu i Rafaela Gordilja. 

Drame nije bilo mnogo, jer je domaćin dominirao i slavio sa 2:0 golovima Platinija u 57. i Brune Belona u 90. minutu. Bila je to njihova prva velika titula do koje ih je kao selektor predvodio Mišel Idalgo, dok su u ekipi bili Žoel Bats, Manuel Amoros, Žan-Fransoa Domerg, Maksim Bosis, Patrik Batiston, Luis Fernandez, Žan-Mark Fereri, Danijel Bravo, Bernar Gengini, Mipel Platini (kapiten), Bruno Belon, Alan Žires, Didije Siks, Žan Tigana, Ivon le Ru, Dominik Rošeto, Bernar Lakomb, Tijeri Tiso, Filip Beržero i Albert Rust.

Posljednji ples “plavih”

Koliko god to čudno zvučalo, bio je to posljednji nastup Jugoslavije na EP pod tim imenom. Za EP 1988. nisu se kvalifikovali, dok su 1992. vraćeni iz Švedske. Ekipu je kao selektor u kvalifikacije poveo Todor Veselinović kojem je istekao ugovor nakon EP. 

Svaka selekcija mogla je da ima po 20 fudbalera u ekipi, a u “plavoj” četi su bili Zoran Simović, Nenad Stojković, Mirsad Baljić, Srećko Katanec, Valimir Zajec (kapiten), Ljubomir Radanović, Miloš Šestić, Ivan Gudelj, Safet Sušić, Mehmed Baždarević, Zlatko Vujović, Tomislav Ivković, Faruk Hadžibegić, Marko Elsner, Branko Miljuš, Dragan Stojković, Josip Čop, Stjepan Deverić, Sulejman Halilović i Borislav Cvetković. “Plavi” su vezali čak šest poraza na zavšnicama EP. 

Stadioni u Francuskoj: Utakmice u sedam gradova

Za razliku od prvog EP 1960. kada se igralo u Parizu i Marselju, sada su utakmice igrane na sedam stadiona. 

Domaćini šampionata predstavili su ideju da reprezentacije igraju utakmice na različitim stadionima da bi se što više povezali sa lokalnim stanovništvom i da bi odziv publike bio što veći jer se to nije desilo u Italiji četiri godine ranije

Organizatori su uspjeli u svojoj ideji pa je prosječna posjećenost povećana za nekih 15.000 gledalaca u odnosu na prethodni šampionat. Ukupno je na tribinama bilo 599.669 gledalaca, odnosno 39.978 po meču. Domaćini utakmica bili su Pariz („Park prinčeva”, kapacitet 48.360), Marselj („Velodrom”, 55.000), Lion („Žerlan”, 51.860), Sent Etjen („Žofroa Gišar”, 48.274), Lans („Feliks Bolar”, 49.000), Nant („La Božoar”, 52.923) i Strazbur („Stadion de la Mejno”, 42.756). 

Le Ru prvi isključeni

Francuz Ivon le Ru postao je prvi fudbaler koji je isključen u finalu EP. 

Prvo mu je u 54. minutu sudija Vojčeh Hristov iz Čehoslovačke pokazao žuti karton, da bi zatim u 85. dobio drugi žuti, odnosno crveni karton i tako se upisao u istoriju. 

Maskota Peno

Zvanična maskota prvenstva bio je pijetao Peno u bojama francuske zastave. Prva maskota šampionata Evrope bio je Pinokio koji je prezentovan četiri godine ranije u Italiji. 

Statistika: Dvije „petarde”

Odigrano je 15 utakmica na kojima je postignut 41 gol, što čini prosjek od 2,73 po meču. Na ček pet utakmica viđeno je po pet golova (Danska - Jugoslavija 5:0, Francuska - Belgija 5:0, Francuska - Jugoslavija 3:2, Danska - Belgija 3:2, Francuska - Portugalija 3:2), dok je samo jedna završena bez pogodaka (Zapadna Njemačka - Portugalija).

Francuz obilježio šampionat: Platini kao niko prije njega

Prvo ime šampionata u Francuskoj bio je slavni Mišel Platini. Njegovih devet golova na završnom turniru još niko nije nadmašio i prvi je fudbaler koji je na EP postigao dva het-trika. 

To je učinio protiv Belgije i Jugoslavije, dok je po još jedan gol dao Dancima, Portugalcima i Špancima, odnosno bio je strijelac u svih pet utakmica. Legendarni Francuz proglašen je za najboljeg igrača šampionata i ta nagrada je prvi put uvedena na tom EP. 

Rođen je 21. juna 1955. godine u gradiću Žof na sjeveroistoku Francuske. Od 1972. do 1979. godine bio je član Nansija, potom je tri sezone igrao za Sent Etjen, a onda do 1987. bio član Juventusa kada je okončao karijeru. Za reprezentaciju Francuske odigrao je 72 utakmice i postigao 41 gol. 

Bio je i selektor „trikolora” od 1988. do 1992. godine, dok je od 2007. do 2015. bio predsjednik UEFA koju je morao da napusti zbog finansijskog skandala i korupcije. Pored Platinija u idealnom timu šampionata još su se našli Harald Šumaher (Z. Njemačka), Morten Olsen (Danska), Žoao Pino (Portugalija), Andreas Breme (Z. Njemačka), Karlhajnc Ferster (Z. Njemačka), Frenk Arnesen (Danska), Alan Žires (Francuska), Žan Tigana (Francuska), Fernando Šalana (Portugalija) i Rudi Feler (Z. Njemačka).

Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici i Twitter nalogu.