Zoran Lipovac: Vlada u nerazvijene opštine uložila više od 13 miliona KM

Rekao je to u intervjuu "Glasu Srpske" ministar uprave i lokalne samouprave Republike Srpske Zoran Lipovac i istakao da je Vlada RS učinila mnogo za razvoj nerazvijenih i izrazito nerazvijenih opština u Srpskoj.

- Vlada je naročito vodila računa o ravnomjernom regionalnom razvoju, pa vrijednost investicija iz Razvojnog programa RS po glavi stanovnika u nerazvijenim i izrazito nerazvijenim opštinama Republike Srpske iznosi oko 360 maraka, dok u razvijenim i srednje razvijenim opštinama iznosi oko 251 marku. Od 2006. godine do danas ovim opštinama dodijelili smo više od 13 miliona maraka - rekao je Lipovac.

* GLAS: U kojoj je fazi proces decentralizacije u Republici Srpskoj i šta će to konkretno značiti za opštine?

LIPOVAC: Razvoj lokalne samouprave u budućem periodu ići će u smjeru decentralizacije jer je to trend i u evropskim zemljama. Strategijom razvoja lokalne samouprave, koja je usvojena prošle godine u Narodnoj skupštini RS predvidjeli smo funkcionalnu i fiskalnu decentralizaciju lokalne samouprave. To podrazumijeva uvođenje koncepta višetipske opštine, prenos dijela poslova i zadataka na mjesnu samoupravu, prenos imovine opštinama i gradovima uz osigurano upravljanje tom imovinom, obezbjeđivanje većeg učešća i većeg udjela lokalnih zajednica u dodjeli koncesija, kao i efikasnije ubiranje izvornih prihoda jedinica lokalne samouprave, s ciljem obezbjeđivanja ravnomjernijeg lokalnog razvoja. Prenos imovine opštinama i gradovima, uz obezbijeđeno efikasno upravljanje imovinom obezbijediće i povećane sopstvene izvore prihoda opština. Već smo počeli da djelujemo u tom smjeru. Donesen je Zakon o prenosu prava svojine na kapitalu Republike u preduzećima koja obavljaju komunalne djelatnosti na jedinice lokalne samouprave kojim je pravo svojine na kapitalu Republike bez naknade preneseno na jedinice lokalne samouprave, a čija primjena počinje od 1. januara iduće godine. Trenutno radimo na funkcionalnom pregledu pojedinih sektora iz nadležnosti jedinica opštine da bismo definisali najbolja rješenja za uvođenje višetipske lokalne samouprave i preraspodjele nadležnosti i poslova između jedinica lokalne samouprave u Republici Srpskoj. Za iduću godinu planirali smo aktivnosti na izradi novog zakona o lokalnoj samoupravi, za šta će, između ostalog, biti potrebno analizirati nadležnosti republičkih organa i razmotriti mogućnosti da se neke od nadležnosti eventualno prenesu na lokalne vlasti.

* GLAS: Šta će decentralizacija donijeti opštinama sa stanovišta punjenja budžeta?

LIPOVAC: Prenos nadležnosti pratiće i odgovarajući prenos finansijskih sredstava, tako da će opštine imati stabilnije izvore prihoda, a samim tim i stabilnije budžete. To će istovremeno pojačati i odgovornost lokalnih vlasti za upravljanje lokalnim razvojem i unapređenje života u lokalnim zajednicama.

* GLAS: Koji je bio razlog da se uvedu novi izvodi iz matičnih knjiga i hoće li se isto pravilo morati donijeti i u FBiH?

LIPOVAC: Bezbjednost identifikacionih dokumenata jedna je od grupe uslova koje je Evropska komisija odredila da treba ispuniti da bi neka zemlja bila preporučena za bijelu šengensku listu. Poseban naglasak je na bezbjednosti uvjerenja o državljanstvu i izvoda iz matičnih knjiga, bezbjednosti sistema ličnih karata i pasoša, edukaciji izvršilaca i slično. Mi smo se s ciljem poboljšanja zakonske regulative i podzakonskih akata u vezi sa postupkom vođenja matičnih knjiga i knjiga državljana na nivou entiteta kao jednog od uslova za viznu liberalizaciju, zajedno sa MUP-om Republike Srpske, uključili u ovaj proces. Prošle godine donesen je Zakon o matičnim knjigama, čime je učinjen značajan iskorak, imajući u vidu da je njime propisano vođenje matičnih knjiga u elektronskom obliku, naglašena potreba edukacije matičara, kao i odgovornosti prilikom izdavanja ličnih dokumenata uvođenjem upravnog nadzora nad njihovim radom, a sve s ciljem veće bezbjednosti dokumenata. Odgovornost za podatke na izvodima snose građani, jer su oni dužni da izvade nove izvode iz matičnih knjiga onog momenta kad dođe do promjene podataka, recimo prezimena, pola i slično. Vlada FBiH još nije krenula u reformu u oblasti matičnih službi.

* GLAS: Kolike su šanse za falsifikovanje ovih dokumenata?

LIPOVAC: Novi izvodi su zaštićeni sa šest različitih vrsta zaštite. Izvodi se, prije svega, štampaju na zaštićenom papiru sa unikatnim vodenim znakom, ultraljubičastim vlaknima, te hemijskom zaštitom i papirom bez izbjeljivača. Izvodi sadrže zaštitne antikopirajuće elemente, holografiju i druge vidove zaštite. Obrasci nisu dostupni u slobodnoj prodaji, što je takođe jedan vid zaštite. Svakako, svjesni smo da ništa ne može biti stoprocentno zaštićeno, ali su mogućnosti zloupotrebe svedene na minimum.

* GLAS: Kontrolišete li ustavnost i zakonitost opštinskih odluka, koliko ima povreda zakona i Ustava i koje su sankcije?

LIPOVAC: Pratimo rad jedinica lokalne samouprave, ali ne možemo ograničiti njihovo pravo da nezavisno i u skladu sa zakonom upravljaju javnim poslovima koji spadaju u njihove samostalne nadležnosti. Zahtjeve za administrativni nadzor najčešće nam podnose načelnici opština i predsjednici skupština opština, koji uglavnom traže kontrolu zakonitosti pojedinih akata koje je donijela skupština opštine ili načelnik. Najčešće se ti zahtjevi odnose na imenovanje, odnosno razrješenje zamjenika načelnika, potpredsjednika skupštine ili načelnika odjeljenja u administrativnim službama, kao i imenovanje i razrješenje direktora i upravnih odbora u javnim preduzećima čiji su osnivači jedinice lokalne samouprave. Naravno, bilo je i zahtjeva fizičkih i pravnih lica, ali znatno manje. Ministarstvo je tako prošle godine obavilo administrativni nadzor u 20 opština po raznim osnovama, a ono na čemu mi insistiramo jeste preventivno djelovanje.

* GLAS: Na šta sljedeći saziv Vlade RS treba naročito da obrati pažnju kada je ulaganje u nerazvijene i izrazito nerazvijene opštine u pitanju?

LIPOVAC: Ova Vlada učinila je mnogo za razvoj nerazvijenih i izrazito nerazvijenih opština u Republici Srpskoj. Vlada je naročito vodila računa o ravnomjernom regionalnom razvoju, pa vrijednost investicija iz Razvojnog programa RS po glavi stanovnika u nerazvijenim i izrazito nerazvijenim opštinama Republike Srpske iznosi oko 360 maraka dok u razvijenim i srednje razvijenim opštinama iznosi oko 251 marku. Ministarstvo uprave i lokalne samouprave kroz svoj grant pomoći nerazvijenim i izrazito nerazvijenim opštinama od 2006. godine do danas ovim opštinama dodijelilo je više od 13 miliona maraka. U budućem periodu trebalo bi insistirati na povećanju iznosa za grant pomoći ovim opštinama, naročito u dijelu koji se odnosi na pomoć opštinama u vanrednim situacijama. Ove godine on iznosi 300.000 maraka i iz njega smo pomogli opštinama Lopare, Kupres, Srbac, Prnjavor i drugima. Pomoć je najčešće išla za sanaciju klizišta, popravku saobraćajne infrastrukture i slično. Trebalo bi na minimum da se svede mogućnost trošenja sredstava iz granta pomoći na budžetsku potrošnju i usmjeriti ih na razvojne komponente. Biće potrebno razmotriti načine realizacije projekata kroz tripatetno učešće Vlade, jedinica lokalne samouprave i građana, kako bi se i sami građani animirali da daju doprinos svojim lokalnim zajednicama. Takođe, neophodno je obezbijediti veće učešće jedinica lokalne samouprave u postupku dodjele koncesija, kao i veći udio lokalnih zajednica u raspodjeli prihoda od koncesija.

* GLAS: Šta ćete učiniti da ove opštine natjerate da novčanu pomoć od Vlade RS iskoriste za razvoj malih i srednjih preduzeća, proizvodnju i izvoz, s obzirom na to da u prošloj godini ni u jednoj opštini sredstva nisu u to uložena nego na pokrivanje redovnih budžetskih stavki?

LIPOVAC: Veoma je važno da opštine prepoznaju značaj kvalitetnog finansijskog upravljanja i višegodišnjeg finansijskog planiranja u svim lokalnim jedinicama. Moram priznati da su opštine i same prepoznale značaj razvojnih programa i projekata, pa je prema izvještaju o utrošku sredstava iz granta pomoći nerazvijenim i izrazito nerazvijenim opštinama za 2009. godinu kada je on iznosio 3,6 miliona maraka, jedna trećina ukupnih sredstava usmjerena na poslove lokalnog razvoja, jedna trećina na izgradnju novih, rekonstrukciju i održavanje postojećih objekata komunalne infrastrukture, dok je jedna trećina sredstava usmjerena na projekte iz svih ostalih oblasti. U odnosu na raniji period to je značajan pomak. Naravno, sredstva koja su opštine dobile kao pomoć Vlade RS za ublažavanje efekata svjetske ekonomske krize, jesu najčešće trošena za redovnu budžetsku potrošnju, ali moramo imati u vidu da je ta godina bila specifična i da je obilježila ekonomska kriza, te su i opštine u tom trenutku obustavile velike investicije i projekte i usmjerile se na održavanje stabilnosti budžeta, kako ne bi bilo dovedeno u pitanje funkcionisanje opština.

Pomoć opštinama

* GLAS: Imate li mogućnosti da pomognete opštinama koje će zbog slabog punjenja budžeta morati još jednom da obave rebalans budžeta?

LIPOVAC: Ministarstvo i Vlada RS prate situaciju u opštinama kada je u pitanju punjenje budžeta. Ona je za sada stabilna, iako je punjenje nešto niže od očekivanog. Mi ćemo, naravno, ako dođe do problema u funkcionisanju neke od opština usljed lošeg punjenja, pravovremeno reagovati.

Javne nabavke

* GLAS: Hoćete li sankcionisati nadležne zbog kršenja Zakona o javnim nabavkama u opštinama RS i hoće li biti smjena?

LIPOVAC: Primjena Zakona o javnim nabavkama je u nadležnosti Agencije za javne nabavke i dijelom Glavne službe za reviziju javnog sektora i Ministarstvo u tom smislu nema nadležnosti, niti može da djeluje. Istina je da se u višegodišnjoj primjeni ovog zakona kao problem pokazala komplikovana procedura javnih nabavki, gdje opštinska rukovodstva najčešće nenamjerno krše proceduru, ali zbog njene složenosti nisu u mogućnosti da je sprovedu u skladu sa zakonskim odredbama i tu nailaze na problem i primjedbe revizije. Mi ćemo, kao Ministarstvo kroz donošenje Strategije obuke za zaposlene u jedinicama lokalne samouprave uticati na poboljšanje stanja u ovoj oblasti kada su lokalne zajednice u pitanju. Međutim, smatram da bi inicijativa za pojednostavljenje same procedure i eventualne izmjene zakona u tom smislu značajno doprinijele njegovoj kvalitetnijoj primjeni, a lokalnim vlastima bi uveliko olakšale postupak javnih nabavki.

Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici i Twitter nalogu.