Zbog čega je Balkan ponovo u centru pažnje?

Teritorijalno jezgro, koje je prvobitno bilo pod njihovom lupom obuhvatalo je Bugarsku, današnju Sjevernu Makedoniju i sjevernu Grčku, ali i luku Solun i Istočnu Trakiju. Nakon toga, u fokusu se našla i bivša Jugoslavija, a nakon njenog raspada - Srbija, odnosno Kosovo, ali i BiH.

Strateška pozicija ovog regiona mnogo puta je skupo koštala ljude sa ovih prostora - balkanski ratovi, Prvi i Drugi svjetski rat, a onda i takozvani hladni, tokom kog su se u ovu monopol igru aktivno uključile i SAD. Vašington je u veliku stratešku ofanzivu krenuo nakon raspada Sovjetskog saveza, sa ciljem da svog najvećeg protivnika u potpunosti slomi i potisne iz Evrope, što je kasnije podrazumijevalo i uništenje Jugoslavije. Sve to su pratili i neki paralelni geopolitički procesi, koji su podrazumijevali jačanje američkog političkog i vojnog prisustva u Gruziji, Ukrajini, Rumuniji i Bugarskoj.

Britanska taktika

Jugoslavija je velikim silama bila strateški važna zbog svog izlaza na Jadran. Vašington joj se prvobitno dodvoravao davanjem velikih i povoljnih kredita, ali je ta politika kasnije promijenjena te je donesena odluka da se ova multietnička i višenacionalna zajednica pocijepa po šavovima. Sve što se tih devedesetih dešavalo na balkanskim prostorima bilo je inicirano i podržano od strane SAD, koje su htjele da evropske prostore, a samim tim i Balkan zadrže čvrsto u svojoj geopolitičkoj orbiti, plašeći se zbližavanja sa Rusijom koja je tada svoj uticaj širila jeftinim energentima. Americi je smetalo prisustvo ruskih tehnologija u evropskoj nuklearnoj energiji, izgradnja gasovoda “Sjeverni tok 1 i 2”, ali i projekat “Južni tok”, jer je to jačalo rusko-evropski savez.

Sve ovo je u stvari bio samo nastavak stare britanske taktike - sprečavanja kontinentalnih velikih sila Francuske, Njemačke i Rusije da budu u nekom zajedničkom geopolitičkom savezu. Iz tog razloga su SAD uvijek nastojale da održe napetost i nepovjerenje između Evropske unije i Rusije, kao i između Pekinga i Moskve - što je definisano takozvanom Kisindžerovom doktrinom. Paralelno s tim vođen je i proces širenja NATO-a na istok, što je podrazumijevalo pretvaranje Ukrajine u glavnu tampon zonu za ruske interese na zapadu. Ključna godina bila je 2014. - kada je u Kijevu izvršen državni prevrat, sponzorisan i podržan od strane američke duboke države.

Tampon zone

Pored političkog pritiska na zemlje Evropske unije, SAD su u Evropi gradile i eksperimentalne zone pod svojom direktnom političkom i vojnom kontrolom. Jedna od njih obuhvata baltičke države - Litvaniju, Letoniju i Estoniju. Nije slučajno što se na američkoj strani tolerisala diskriminacija ruskih manjina i ekstremna antiruska retorika.

Rusima u ovim baltičkim državama oduzeti su pasoši i pravo glasa, što je na kraju dovelo do toga da su ove tri zemlje postale u potpunosti zavisne od američkog, ali i poljskog tutorstva - države koja nastoji da izgradi poziciju velike sile u srednjoj i istočnoj Evropi, oslanjajući se ne samo na sopstvene resurse, već i na svoj tradicionalni istorijski uticaj na Baltiku, Ukrajinu i Bjelorusiju, koje su bile dio bivše Poljsko-Litvanske zajednice (1569-1795).

Oživljena je stara ideja prvog poljskog predsjednika maršala Jozefa Pilsudskog, koji je govorio da je Poljska “od mora do mora”. To je između ostalog podrazumijevalo ostvarivanje snažne poljske dominacije u geografskom regionu između Baltičkog i Crnog mora, a što se u današnje vrijeme sprovodi kroz projekat - “Tri mora”, što podrazumijeva i Jadransko.

Kosovizacija

Na gotovo isti način, iz ugla Vašingtona posmatra se i region jugozapadnog Balkana. Albanci su veoma vezani za SAD, jer su uz njihovu pomoć uspjeli da Kosovo odvoje od Srbije, što je onda otvorilo i put za ostvarenje njihovog viševjekovnog sna o tzv. “velikoj Albaniji”. Da bi se to postiglo bilo je potrebno presjeći i sve veze koje Makedonija ima sa Srbijom i pravoslavljem.

Ta neka “velika Albanija” obuhvatala bi Albaniju, kao matičnu državu sa teritorijom od oko 28.000 kvadratnih kilometara i dva miliona stanovnika, Sjevernu Makedonija oko 25.000 kvadratnih kilometara i 1,8 miliona stanovnika, od čega 500.000 Albanaca i Kosovo sa 10.000 kvadratnih kilometara i 1,8 miliona stanovnika.

Kada se podvuče crta - radi se o teritoriji sa 65.000 kvadratnih kilometara i populacijom od sedam miliona ljudi, od kojih su šest miliona Albanci i drugi nepravoslavni narodi. Ova vještačka tvorevina bila bi veća od Belgije, Holandije, Švajcarske ili recimo Danske, a šta s tim dobijaju SAD? Odgovor je - 472 kilometra izlaza na Jadran.

Džoker karta

Čak i ako SAD izgube svoj uticaj u Evropi ili se čak povuku iz NATO-a, kao što prijeti Donald Tramp ukoliko pobijedi na oktobarski  predsjedničkim izborima - duboka država će i dalje moći preko ovakvih i sličnih satelitskih unija, kao što je između pomenute Poljske i baltičkih država ali i Albanije, Kosova i Sjeverne Makedonije, da zadrži svoje strateške pozicije u Evropi.

Na ovaj način SAD bi kontrolisale Baltičko more, ali i Jadran, držeći šapu na gotovo svim transportnim koridorima, preko kojih će moći da ograniči rusko, ali i kinesko ekonomsko prisustvo u Evropi.

Preko albanskog etničkog faktora na Balkanu, SAD neće samo kontrolisati važne transportne koridore od istoka ka zapadu, već i koridor sjever-jug (Beograd-Dunav-Solun). Da bi sve išlo po loju, Vašington u rukama ima i džoker kartu kojom može da utiče na politiku balkanskih zemalja - Srbije, Grčke, Bugarske i Turske. Radi se o izazivanju etničkih i nacionalnih tenzija. Primjera radi, na prostorima Preševa i Bujanovca živi veliki broj Albanaca, baš kao i u Grčkoj.

Bondstil

Nikako ne bi trebalo zaboraviti i da je najveća američka vojna baza na Balkanu - Bondstil, koja je izgrađena na teritoriji Kosova. Ona se prostire na površini od 3,86 kvadratnih kilometara, ima 52 helidroma za helikoptersku avijaciju i smatra se najvećom vojnom bazom SAD u Evropi, zajedno sa bazom vazduhoplovstva Ramštajn u Njemačkoj. To je ujedno i najskuplja vojna baza koju su SAD izgradile u Evropi od Vijetnamskog rata i može da primi oko 7.000 vojnika i civilnog osoblja.

Da Amerika ima velike planove za Balkan govori i podatak da je u Albaniji nedavno, a za potrebe NATO saveza, osposobljen jedan od aerodroma, a razmatra se i da luka Drač bude pretvorena u veliku vojnu bazu koja bi trebalo da posluži za prihvat američkih podmornica.

Neki će reći da se radi o teorijama zavjere ili naučnoj fantastici. Međutim, ako se pažljivo analiziraju događaji u posljednjih tridesetak godina, od razbijanja Jugoslavije, do pravljenja baltičke zone, ali i “velike Albanije”, jasno je koje su krajnje namjere SAD, koje NATO savez koriste kao jedno od svojih najmoćnijih geopolitičkih oružja. 

NATO neće stati na svom širenju prema istoku, odnosno približavanju Rusiji i njenom izolovanju od evropskog kontinenta, što se moglo vidjeti i na nedavno održanom samitu u Vašingtonu, sa kog je poručeno da su prostori Balkana i Crnog mora od strateškog značaja za NATO savez.

Vojni aspekt

Kada se raspao Sovjetski savez, zapadne zemlje predvođene Amerikom smatrale su da je to signal “kraja istorije”. Neko vrijeme je ovaj proces tekao glatko - ekonomska i politička sfera zapadnog uticaja širila se prilično lako. I NATO je rastao. Međutim, Rusija je u međuvremenu stala na noge. Svi znaju do čega je to na kraju dovelo - do velikog vojnog sukoba u srcu Evrope. Zabrinjava to što se zapadni pristup ovoj moćnoj zemlji nije promijenio ni za milimetar. Odbija se napustiti paradigma - “kraja istorije”. Zbog toga je sve više onih koji upozoravaju na mogućnost velikog rata. Već se raspravlja o različitim scenarijima mogućeg sukoba. Balkan, nažalost i u ovoj priči predstavlja eventualni kolateral zbog transportnih koridora, ali i vojnih NATO baza koje se nalaze na Kosovu, Albaniji te u Rumuniji. 

Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici i Twitter nalogu.