U Vrdni­ku su po­či­va­le kos­ti La­za­re­ve

Fru­ška go­ra je ta­ko pos­ta­la svje­ti­onik u ra­vni­ci, na sa­su­še­nom dnu ne­ka­dašnjeg Pa­non­skog mo­ra, svje­ti­onik i pu­to­kaz, plu­ćna kri­la gra­do­vi­ma i se­li­ma oko nje po­re­đa­nim.

A kad se, uro­ni u njene šu­me i du­bi­ne, ro­dom ote­ža­le voćnjake i pče­linjake,  iz šu­ma­ra­ka, sa pro­pla­na­ka, skri­ve­nih du­bo­do­li­na i za­la­da­ka, kao bi­se­ri na nje­žnom dje­vo­ja­čkom dla­nu  blje­snu fru­ško­gor­ski ma­nas­ti­ri.

Sa mi­ri­som li­pi­nog cva­ta, ko­ji kre­pi i opi­ja, sna­gom i mi­li­nom na­pa­ja ču­la u ta­jan­stve­noj ti­ši­ni, ko­ju je­di­no re­me­ti cvrkut pti­ca i po­bo­žna zvonjava zvo­na sa de­se­ti­na zvo­ni­ka, le­lu­ja i dah sve­to­gor­skog ta­mja­na.

Na pros­to­ru od 50 ki­lo­me­ta­ra du­ži­ne i de­set ši­ri­ne na ple­ći­ma  pla­ni­ne ugni­jez­di­lo se 16 ma­nas­tir­skih zdanja, ka­žu da ih je bi­lo i 35, ko­ja su pro­gla­še­na izu­ze­tnim kul­tur­nim do­bri­ma Re­pu­bli­ke Srbi­je.

A kad se sa se­dla Fru­ške go­re, pu­tem ko­ji vi­ju­ga kroz šu­mar­ke  sko­ro spus­ti u mo­re  ra­vni­ce pre­ma Iri­škom ven­cu, u bli­zi­ni pu­ta, u sjen­ci sta­ba­la stolje­tnih li­pa, za­svi­je­tle zi­do­vi i zvo­ni­ci ma­nas­ti­ra Vrdnik.

Kroz ka­pi­ju vjer­ni­ci i tu­ris­ti ula­ze ćut­ke, po­bo­žno, skru­še­no upi­ja­ju­ći sna­gu ko­ja zra­či iz sva­kog di­je­la por­te i unu­trašnjos­ti crkve.

Na mjes­tu ove ve­li­ke pra­vo­sla­vne sve­tinje na­la­zio se ma­nas­tir po­sve­ćen sve­tom Jo­va­nu Krsti­telju a prvi pi­sa­ni trgo­vi su iz 1589. go­di­ne ka­da je u njemu pi­san je­dan mi­nej.

Kad su iz­bje­gli mo­na­si iz ma­nas­ti­ra Ra­va­ni­ce 1697. go­di­ne oni su obno­vi­li za­pu­šten ma­nas­tir i njego­ve ko­na­ke  i u njega po­lo­ži­li mo­šti kne­za La­za­ra i sve­tinju su po­sve­ti­li Va­zne­senju Go­spodnjem.

Od ta­da se i ova sve­tinja na­zi­va i Fru­ško­gor­ska Ra­va­ni­ca. U is­to­rij­skim či­tan­ka­ma za­bilježe­no je da je  gradnja no­vog ma­nas­tir­skog zdanja za­vrše­na 1811. go­di­ne i da su mo­šti kne­za La­za­ra, na Vi­dov­dan, pre­ne­se­ne u nju a na sve­ča­nost je mi­tro­po­lit kar­lo­va­čki Ste­fan Stra­ti­mi­ro­vić sti­gao u pa­ra­dnoj ko­či­ji sa za­pre­gom od šest bi­je­lih konja. Ko­či­ja se i da­nas ču­va u Mu­ze­ju Voj­vo­di­ne.

- Sa­mo je­dan deo mo­šti­ju Sve­tog kne­za La­za­ra Hre­beljano­vi­ća sad se na­la­ze u sta­rom po­zla­će­nom kov­če­gu is­pred ol­ta­ra kao i je­dan ko­ma­dić njego­ve haljine. U dru­gom manjem kov­če­gu su mo­šti sve­te Anas­ta­si­je mu­če­ni­ce, sve­ti­ce iz tre­ćeg ve­ka no­ve ere - ka­že mo­na­hinja An­ge­li­na.

Za­pi­sa­no je, a to pri­ča­ju i mo­na­hinje ma­nas­ti­ra Vrdni­ka, da se u ma­nas­tir­skoj ri­zni­ci ču­va­la haljina kne­za La­za­ra,  po­krov od crve­ne svi­le za njego­vo li­ce na ko­me je mo­na­hinja Je­fi­mi­ja 1399. go­di­ne izve­zla zla­tnom ži­com "Po­hva­lu kne­zu La­za­ru", kao i dru­ge crkve­ne dra­go­cje­nos­ti.

 - Iako je crkve­na sla­va po­sve­će­na Va­zne­senju Go­spodnjem ov­de se, kao na­ci­onal­ni pra­znik sla­vi i Vi­dov­dan. To je dan kad re­ke ver­ni­ka do­đu u ma­nas­tir da, u mo­li­tvi i ti­ši­ni oda­ju po­štu kne­zu La­za­ru i ko­sov­skim ju­na­ci­ma. Sve ovo što vi­di­te oko ma­nas­tir­ske por­te, do pu­ta, po­red na­selja Vrdnik, ovi voćnjaci i li­va­de bu­du pre­plavljeni na­ro­dom - ka­že mo­na­hinja An­ge­li­na.

U ljeto­pi­su Vrdni­ka za­bilježe­no je da se baš ov­dje na Vi­dov­dan održa­vao i splet srpskih "So­ko­la".

Je­dan od ho­do­ča­sni­ka fru­ško­gor­skim ma­nas­ti­ri­ma je i Mi­loš Mir­ko­vić iz Kra­gu­jev­ca ko­ji je sa ran­cem na le­đi­ma sti­gao i u Vrdnik.

- Sva­ke go­di­ne odvo­jim pet da­na od odmo­ra i do­đem na Fru­šku go­ru. Pje­ši­ce obi­đem sve ma­nas­ti­re, a to ni­je ni na­por­no, jer plu­ća iš­čis­tim svje­žim  vaz­du­hom, osna­žim ti­je­lo i na­po­jim du­šu du­ho­vnoš­ću ko­ja izbi­ja iz ovih sve­tinja - ka­že Mi­loš.

Za­bilježe­no je da je bio za­nimljiv iko­nos­tas sta­re, sad sru­še­ne crkve, kao i njene iko­ne.

Iko­nos­tas sta­re crkve ra­dio je Pa­vle Si­mić a iko­ne na njemu sli­kao je u zoo­graf­skom sti­lu Sta­no­je Po­po­vić 1743. go­di­ne. Mo­nah, sli­kar Am­vro­si­je Jan­ko­vić na­sli­kao je u trpe­za­ri­ji kom­po­zi­ci­ju "Ko­sov­ski boj" a pre­ko ove sli­ke svo­ju ver­zi­ju je ura­dio Pe­tar Čor­ta­no­vić na ko­joj su se vi­dje­li i čla­no­vi po­ro­di­ce kne­za La­za­ra. Čak je bio na­sli­kan i lik Mi­lo­ša Obi­li­ća sa ore­olom kao kod  sve­ti­telja.

U ma­nas­tir­skoj por­ti na­la­zi se i bis­ta pje­sni­kinje Mi­li­ce Sto­ja­di­no­vić Srpkinje, Vrdni­čke vi­le, ka­ko su je zva­li njeni sa­vre­me­ni­ci. Ka­žu da je bi­la izu­ze­tno li­je­pa, po­zna­va­la se sa Vu­kom, Njego­šem i os­ta­lim zna­me­ni­tim li­čnos­ti­ma njenog vre­me­na a učes­tvo­va­la je kao bo­rac u srpsko-ma­đar­skom ra­tu.

Vrdnik je je­dan od naj­ve­ćih fru­ško­gor­skih ma­nas­ti­ra a ne­kad je bio i naj­bo­ga­ti­ji, jer je imao ve­li­ke zemlji­šne po­sje­de. Je­di­na je sve­tinja od fru­ško­gor­ske Sve­te go­re ko­ja se na­la­zi u na­seljenom mjes­tu Vrdni­ku, ko­je je bi­lo po­zna­to i po ru­dni­ku uglja.

U bli­zi­ni ma­nas­ti­ra, na bri­je­gu, se na­la­zi i ču­ve­na Vrdni­čka ku­la ko­ja se u is­to­rij­skim izvo­ri­ma po­minje 1315. go­di­ne. Pri­li­kom is­tra­ži­vanja ovog lo­ka­li­te­ta pro­na­đe­ni su pre­dme­ti iz do­ba rim­skog ca­ra Pro­ba (276-282) ko­ji je upravljao di­je­lom car­stva iz Sir­mi­ju­ma.

Vjer­ni­ci

Mo­na­hinje pri­ča­ju da mno­gi vjer­ni­ci, ako sti­gnu uve­če pred ma­nas­tir, ko­ji se po­sli­je ve­černje slu­žbe za­tva­ra, pre­no­će is­pred njego­ve ka­pi­je da bi i uju­tru pri­sus­tvo­va­li ju­trenju.

- Čes­to nam se, po­slednjih go­di­na, javljaju mla­di ljudi ko­ji že­le da pro­ve­du ne­ko­li­ko da­na u ma­nas­tir­skim ko­na­ci­ma gde nam po­ma­žu u obavljanju sva­ko­dne­vnih po­slo­va, pos­te i mo­le se Bo­gu i ka­ko sa­mi go­vo­re na odlas­ku "odla­ze odav­de du­ho­vno sna­žni i pre­po­ro­đe­ni", ka­žu mo­na­hinje ma­nas­ti­ra Vrdnik.                                                        
           

Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici i Twitter nalogu.