Tuga srpskog čovjeka
Nikola Koljević bio je političar, univerzitetski profesor, prevodilac i esejista. Važio je za jednog od najcjenjenijih šekspirologa u bivšoj SFRJ. Nosilac je najvišeg odlikovanja RS - ordena Republike sa lentom.
Rođen je 1936. godine u Banjaluci u uglednoj trgovačkoj porodici.
Na prvim višestranačkim izborima 1990. godine izabran je za srpskog člana Predsjedništva Republike BiH, ali je u aprilu 1992. godine napustio Predsjedništvo i za vrijeme rata u BiH bio je potpredsjednik Republike Srpske.
Obavljao je dužnost prorektora Univerziteta u Istočnom Sarajevu, a imao je status redovnog profesora Asocijacije koledža Velikih jezera u Mičigenu i na Univerzitetu u Čikagu. Tragično je preminuo u bolnici u Beogradu 25. januara, gdje je primljen 16. januara 1997. godine.
Između ostalih, objavio je djela: Teorijski osnovi nove kritike, O uporednom i sporednom, Pesnik iza pesme, Klasici srpskog pesništva, Otadžbinske teme...
Ne može Srbin bez otadžbine
Da li zbog sećanja na sjaj izgubljenog srednjovekovnog carstva ili zbog najcrnjih muka koje je poneo uvek kada je stvarao državu, srpski čovek je najdublje tugovao kada mu se otadžbina raspadala i najviše dizao glavu kada je stvarao svoju državu.
Danas to ponovo osećamo do bola - neprebola i ne damo nikome da nam otme ono što stvorismo u krvi i suzama.
"Neće Srbin ostati bez otadžbine" - zakliktao je jedan kozarački domaćin u trenutku kada se Jugoslavija već raspadala, a Republike Srpske nije bilo još ni na vidiku.
No, eto, kao pravi domaćin on je već tada slutio da će se njegov narod za svoje novo državno domaćinstvo boriti i izboriti.
Tuga zbog našeg prvog izgubljenog carstva kod našeg naroda je bila tolika da je vekovima tražio krivca i našao ga u neslozi i svađi velikaša, u autonomaškom separatizmu, kako bismo danas rekli.
Zato i Njegoš kaže:
Naši cari zakon pogaziše,
počeše se krvnički goniti,
jedan drugom vadit oči žive;
zabaciše vladu i državu,
...
Velikaši, proklete im duše,
na komate razdrobiše carstvo,
...
A zato i slavi Karađorđa kao obnovitelja nestala srpske države:
Al' heroju topolskome, Karađorđu besmrtnome,
sve prepone na put bjehu, k cilju dospje velikome:
diže narod, krsti zemlju, a varvarske lance sruši,
iz mrtvijeh Srba dozva, dunu život srpskoj duši.
O toj žali za vaskrsnućem srpske duše u slobodnoj otadžbini još pre Njegoša molitveno je klicao Dositej u poznatim himničkim stihovima Vostani Srbine, vostani carice... O mukama i radosti junačkog oslobađanja otadžbine od vekovnog ropstva govore mnogi ustanički deseterci, a o oblicima te probuđene duše, pevalo se kao o Srbiji među šljivama i ljudima na njivama, o Srbiji koja je velika tajna, i u kojoj
ne zna grm šta susedni grm sanja
niti ptica šta se događa
između granja.
Tako su pevali mnogi pesnici koji su imali sreću da su rođeni u slobodnoj otadžbini i mogli gotovo bezbrižno i štedro da slave njene lepote. No, oni Srbi kojima to nije bilo rođenjem dato uvek su o Srbiji i otadžbini, o Srbiji kao otadžbini, pevali sa jednom posebnom čežnjom i posebnim moralnim imperativom. Dakako, ta čežnja se, na političkom nivou, ogledala pre svega kao želja za ujedinjenjem. Ali u najboljim otadžbinskim pesmama tih pesnika želja za političkim ujedinjenjem uvek je prerastala u dublju temu pitanja sopstvene duhovne celovitosti, koja se prelama kroz ideal jedinstva narodnog i sopstvenog bića.
Odlomak iz knjige
"Otadžbinske teme"
Beograd 1995.
Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici i Twitter nalogu.
