Tradicija se ponovo rađa

Tradicija se čuva, ona se ponovo rađa sa svakom novom generacijom. Zato čuvar tradicije nije besmislica, već ozbiljan i istorijski vrednovan posao da se zaborav zaustavi i to upravo na pragu ustanove kakva je muzej. Upravo zato, Muzej Kozare u Prijedoru ne možete zaobići kao jedan od objekata u centru grada, ali i kao prostor u kome možete potražiti duh starih vremena, slike, dokumente i predmete koji svjedoče o vremenu koje je prohujalo, ali koje u njegovoj unutrašnjosti još traje.

Prve inicijative za otvaranje Muzeja krenule su 1952. godine mada postoje tragovi da je još 1897. godine postojala jedna muzejska zbirka. U dokumentarno-istorijskim zapisima Srpskog kulturno-crkveno-prosvjetnog društva "Vila" zabilježeno je da je tada postojala i čitaonica. Prva izložba koja je organizovana u Prijedoru bila je vezana za etnološke predmete. Nešto kasnije, 1953. godine muzeju je zvanično dodijeljena jedna prostorija i Mišo Gryić, profesor geografije u Gimnaziji, dobio je zadatak da počne da prikuplja muzejsku građu. Poslije njega na čelo ove kulturne ustanove došao je Mišo Gašić koji se smatra jednim od osnivača Muzeja.

- On je bio dobar poznavalac istorije grada i njegove ratne prošlosti i oformio je značajnu zbirku fotografija, dokumenata i eksponata iz rata, pa je po mnogima bio bolji poznavalac ratnih dešavanja u Prijedoru, često bolji od samih učesnika - kaže direktor Muzeja Kozare Milenko Radivojac.

Muzej je do sada mijenjao sedam prostora. Pretposljednja lokacija, do 1984. godine, bila je objekat poznat kao Kapetanov konak, najstariji objekat u Prijedoru. Prostor je bio pun vlage, neuslovan i sa malim brojem prostorija tako da je 1983. godine tadašnji Izvršni odbor opštine donio odluku da se u trajno vlasništvo Muzeju dodijeli objekat bivše Komunalne škole gdje se on i sada nalazi. Zahvaljujući brojnim firmama sa područja opštine objekat detaljno saniran.

- Prilikom useljenja napravljene su dvije izložbe, jedna je bila izložba Sretena Stojanovića i to je bilo prvo njegovo predstavljanje u rodnom gradu, jer je bio jedan od najznačajnijih umjetničkih imena sa ovih prostora, akademik i začetnik moderne jugoslovenske skulpture, koju smo uradili u saradnji sa Narodnim muzejom iz Beograda i umjetničkom galerijom iz Sarajeva. Druga je bila retrospektivna izložba Dragutina Mitrinovića, prijedorskog slikara koji je bio krakovski i pariski đak - podsjetio je Radivojac.

On je dodao da je muzej opravdao svoje mjesto na kulturnom nebu ovog grada, pogotovo od 1993. godine od kada je do danas organizovano oko 150 tematskih izložbi.

- Imamo jednu od najrespektabilnijih umjetničkih zbirki u Republici Srpskoj sa oko 700 umjetničkih radova. Tu su tri stalne izložbe i svakog mjeseca po jedna tematska izložba. Pokušaj da uvežemo naš rad sa umjetnicima koji su nekada ovdje živjeli je urodio plodom i tako smo dobili određenu građu, koja je veoma dragocjena - ispričao je Radivojac.

Prema njegovim riječima, kada je 1993. godine Milić od Mačve izlagao u ovom muzeju prihvatio je da bude kum muzeja.

- To nam je pomoglo da dođemo do šest radova Milića od Mačve. Poslije njegove smrti, kum je postao akademski slikar Branko Miljuš koji je porijeklom iz ovih krajeva i on je 2000. godine Muzeju darovao 50 svojih najznačajnijih grafika. Taj njegov legat je od tada porastao na gotovo 150 njegovih radova jer svake godine on daruje desetak novih svojih slika, ali i drugih umjetnika - rekao je Radivojac.

On ističe da se ova zbirka stalno povećava, jer je na Muzej "naslonjena" i likovna kolonija "Sreten Stojanović" gdje svake godine 10-12 novih radova dođe u zbirku muzeja. Zbirku čini i legat Zdravka Mandića, umjetnika iz ovih krajeva koji je odmah poslije Drugog svjetskog rata otišao u Zrenjanin i poslije jedne svoje izložbe u Prijedoru poklonio 20 svojih radova.

- Ono što daje posebnu vrijednost našoj Umjetničkoj zbirci su radovi prvih školovanih bh. slikara Pere Popovića i Todora Švrakića, koji su učesnici prve likovne izložbe u istoriji BiH slikarstva koja je održana 1907. godine - naglasio je Radivojac.

Muzej ima i arheološku, istorijsku i etnološku zbirku koju čine eksponati koji svjedoče o daljoj i bližoj prošlosti ovog kraja od oko 2100 godina prije nove ere, pa do nekih novijih dana.

Zbirka od 700 radova pruža mogućnost da godišnje organizuju bar dvije tematske izložbe i naprave izbor iz te zbirke.

Jedan od značajnih projekata koji je realizovao Muzej Kozare je projekat "Sjećanja" koji je nastao u saradnji sa Istorijskim muzejom iz Trenta i Agencijom lokalne demokratije. U okviru tog projekta je urađeno oko 70 video intervjua sa Prijedorčanima.

- Projekat se nastavlja i na osnovu tog materijala studenti banjolučke Akademije umjetnosti napravili su jedan dokumentarni film iz tri djela koji govori o kulturnoj, privrednoj i ratnoj prošlosti ovoga kraja. Film je titlovan na italijanski i prikazan u Trentu. Saradnja sa Trentom je dovela do izložbe o starom Trentu, kao i do predstavljanja fotografija "Prijedor kojeg više nema" u Trentu i Roveretu, a prošle godine i u Turskoj - ispričao je Radivojac.

On kaže da je Prijedor poznat kao grad sa najdubljom slikarskom tradicijom tako da uvijek nastoji da promoviše svoje autore.

- Posebno uvažavamo naše lokalne slikare, pa je nedavno organizovana izložba Dragana Topića sa 40 i Vlade Makanjića sa 57 godina slikarskog staža. Muzej je imao i prvog civilnog vojnika u istoriji balkanskih zemalja, to je bio akademski slikar Zoran Radonjić koji je tokom svog vojnikovanja uradio magistarsku izložbu - istakao je Radonjić.

Radivojac je najavio veoma "živu" aktivnost u 2009. godini, ali koje će i dalje otežano realizovati uz restriktivna sredstva i činjenicu da već 22 godine dijele svoj prostor sa Narodnom bibliotekom "Ćirilo i Metodije" čijim useljenjem su morali ukinuti dvije stalne izložbe.

Kuća porodice Stojanović

Do rata je Muzej imao depandans – kuću Mladena Stojanovića gdje se nalazila stalna izložba "Pali borci grada Prijedora iz Drugog svjetskog rata", a na spratu je bila postavljena jedna manja izložba posvećena Mladenu Stojanoviću. Objekat je bio prilično oronuo i svi pokušaji njegove sanacije nisu urodili plodom. Sada je u prizemlju obnovljenog objekta postavljena istorijska izložba koja je vezana za porodicu Stojanović, sa malim naglaskom na narodnog heroja Mladena Stojanovića.

Na spratu je postavljen legat Sretena Stojanovića sa eksponatima iz zbirke Muzeja Kozare i umjetničkim djelima koje su ustupili potomci porodice Stojanović.

Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici i Twitter nalogu.