Svoj dan imaju i jabuka i ptice selice

Mnogobrojni svjetski priznati dani poznati su većini stanovnika Srpske, a različite organizacije ih svake godine obilježavaju. Isto je tako mnogo i onih dana koji se obilježavaju u svijetu, a za koje većina stanovnika Srpske nikada nije ni čula.

Tako je malo onih koji znaju da, recimo jabuka, ali i ptice selice imaju svoj dan. Većini je nepoznat i dan zaštite močvara, dan borbe protiv stvaranja pustinja, te dan plesa.

Dan žena i muškaraca

Jedan od najpoznatijih datuma koji se obilježava u gotovo cijelom svijetu jeste Međunarodni dan žena koji se slavi 8. marta. Prvi Dan žena je obilježen 28. februara 1910. godine u SAD Deklaracijom koju je donijela Socijalistička partija Amerike. Godine 1975. Ujedinjene nacije su službeno proglasile Međunarodni dan žena, 8. mart.

Službenik za odnose sa javnošću Džender centra - Centra za jednakost i ravnopravnost polova Vlade Republike Srpske Dijana Tepšić rekla je "Glasu Srpske" da ova institucija svake godine obilježava svjetske dane značajne za ljudska prava i ravnopravnost polova.

- Na Dan žena se slave ekonomska, politička i društvena dostignuća žena. Ovaj dan treba da se obilježava dostojanstveno i s poštovanjem u znak zahvalnosti onim ženama koje su se borile za pravo glasa, bolje radne uslove, život, pravdu, mir i dostojanstvo za sve - istakla je Tepšićeva.

Iako je daleko manje poznat od Dana žena, i muškarci imaju svoj dan koji se proslavlja 19. novembra.

- Cilj obilježavanja Međunarodnog dana muškaraca je unapređenje zdravlja muškaraca, mladića i dječaka, unapređenje mira, bezbjednosti i kvaliteta života, te harmonizacija odnosa među polovima, promocija rodne ravnopravnosti - rekla je Tepšićeva.

Tepšićeva je istakla da je razlika Dana žena i Dana muškaraca u tome što je 8. mart ustanovljen još davne 1910. godine, a Dan muškaraca tek od 1999. godine.

Dan muškaraca je počeo da se obilježava u državi Trinidad i Tobago u SAD, a danas ga obilježavaju i u Australiji, Kanadi, Aziji, Evropi, Africi, Indiji i na nivou Ujedinjenih nacija.

Pored Dana žena ustanovljen je i Dan žena na selu koji se slavi 15. oktobra, a ustanovljen je na Konferenciji žena UN u Pekingu 1995. godine.

- Tada su se države obavezale da ženama na selu obezbijede ravnopravan pristup i potpuno učešće u strukturama vlasti - izjavila je Tepšićeva.

Džender centar Vlade RS obilježava i 25. novembar, Međunarodni dan borbe protiv nasilja nad ženama te 10. decembar, Međunarodni dan ljudskih prava.

- Ovi dani globalno se obilježavaju kao 16 dana aktivizma protiv rodno zasnovanog nasilja s ciljem podizanja svijesti o nasilju te prevencije i borbe protiv nasilja nad ženama - istakla je Tepšićeva.

Obilježavanjem Međunarodnog dana porodice, 15. maja, naglašava se značaj zdrave porodice za društvo u cjelini, što podrazumijeva odgovorno roditeljstvo oba partnera, te zajedničko donošenje odluka.

Njegovanje kulture, dijaloga i istorijske baštine

Mnogi dani posvećeni su očuvanju tradicije, kulture, istorije i drugih vrijednosti u društvu, te su kao takvi i međunarodno priznati.

Tako postoji i Međunarodni dan maternjeg jezika, koji se obilježava 21. februara, a njime se ukazuje na jezičke barijere i diskriminaciju u jeziku.

- Međunarodni dan maternjeg jezika ima poseban značaj kao datum kojim se iniciraju aktivnosti čiji je cilj unapređenje jezika, podizanje svijesti javnosti o politički korektnom jeziku čime se izbjegava upotreba diskriminatorskih formi u porukama koje prima šira javnost - rekla je Tepšićeva.

Tu je i Svjetski dan plesa koji se od 1982. godine slavi 29. aprila. UNESCO-ov Međunarodni odbor za ples izabrao je dan rođenja začetnika modernog baleta i jednoga od najvećih plesnih reformatora Žona Džordža Novera za Svjetski dan plesa. Osnovna ideja tog dana je podsjećanje javnosti na ples kao umjetnički oblik izražavanja te uživanje u njegovoj univerzalnosti koja prevladava sve političke, kulturne i etičke prepreke.

Svjetski dan štednje obilježava se 31. oktobra svake godine širom svijeta, pa tako i kod nas. U Agenciji za bankarstvo RS su rekli da se svake godine za dan štednje u bankama u Srpskoj organizuju različite akcije i popusti za one koji se odluče da štede.

Čuvanje prirodnog bogatstva

S obzirom na to da se posljednjih godina konstantno ukazuje na neophodnost očuvanja prirode i prirodnih bogatstava, dani posvećeni ovim pitanjima dobili su na značaju.

Dan planete Zemlje je jedan od dana koji se obilježava 22. aprila u više od 150 zemalja širom svijeta. Na konferenciji UNESCO-a 1969. godine Džon Mek Konel prvi put predstavio je ideju obilježavanja Dana Zemlje i iste je godine dizajnirana zastava Zemlje, a sam naziv Earth dadž prvi put upotrijebio je 21. marta gradonačelnik San Franciska Džozef Alajto 1969. godine.

Psiholog i sociolog Aleksandar Milić rekao je za "Glas Srpske" da bi se na ljude trebalo od djetinjstva uticati i razvijati vrijednosti koje su u skladu sa opštim dobrom.

- Treba svakog dana razmišljati o vrijednostima života, a da se na dan koji im je posvećen to posebno slavi ili obilježava. Može se jednog dana obilježavati neka vrijednost, ali se ona mora razvijati i njegovati čitavu godinu - istakao je Milić.

Svjetski dan voda obilježava se svake godine 22. marta. Prve važne preporuke o problemima u vezi sa vodama i vodnim resursima bile su formulisane na konferenciji UN o vodama, koja je održana 1977. godine u Mar del Plati u Argentini. Na Svjetski dan voda posebno se skreće pažnja na probleme u vezi sa vodom i vodnim resursima, s tim da se svake godine obilježava uz drugi moto. Tako je 1995. godine obilježen pod motom: "Žene i voda", 2004. godine: "Voda i katastrofe", a 2007. godine: "Kako se nositi s oskudicom".

Jedan od dana, ne toliko poznatih kod nas, jeste Međunarodni dan zaštite močvare i močvarnih staništa i obilježava se 2. februara u svim državama svijeta. Još prije samo dvadesetak godina, ljudi su močvarna područja smatrali nepotrebnima, prljavima i izvorima različitih bolesti.

To vjerovanje dovelo je do uništavanja najbogatijih ekoloških sistema. Stoga je potrebno posvetiti im više pažnje jer u njima danas živi oko 40 odsto svih biljnih i životinjskih vrsta.

Pokušavajući spriječiti dalju devastaciju močvara, 116 država svijeta potpisale su Ramsarsku konvenciju, kojom se obavezuju na očuvanje močvara na sopstvenoj teritoriji.

Briga o zdravlju važnija od svega

Na inicijativu Svjetske zdravstvene organizacije (SZO) ustanovljeni su mnogi dani posvećeni zdravlju i borbi protiv različitih vrsta bolesti.

Svjetski dan zdravlja obilježava se 7. aprila svake godine pod pokroviteljstvom SZO. Prva Svjetska zdravstvena skupština održana 1948. godine, 7. april odredila je za Svjetski dan zdravlja, te se od 1950. godine počeo slaviti. Ovaj dan se obilježava da bi se izgradila svijest o unapređenju zdravlja.

Pored ovog dana, očuvanju zdravlja posvećeni su mnogi dani u godini, pa tako imamo 30. januar, svjetski dan gubavaca, 4. februar koji se obilježava kao Svjetski dan borbe protiv raka, zatim 8. mart Svjetski dan bubrega, 24. mart Svjetski dan tuberkuloze, 28. april Svjetski dan bezbjednosti i zaštite zdravlja na radu, te mnogi drugi.

Milić smatra da je prava svrha obilježavanja ovakvih dana mijenjanje shvatanja vrijednosti kod ljudi.

- I u svijetu i kod nas dolazi do zamjene teza, do narušavanja vrijednosti, bilo da su one na nivou znanja, emocija ili etike. Nekada se daleko više sve vrednovalo, pa i zdravlje, sada su se, nažalost, zamijenile teze - rekao je Milić i dodao da ako se neki problem svodi samo na dan obilježavanja onda od toga nema efekta.

S ciljem promocije zdravlja i zdrave ishrane i jabuka je dobila svoj dan. Tradicija označavanja Dana jabuka, 20. oktobra, počela je 1990. godine u Londonu. Cilj je promocija njenih zdravstvenih kvaliteta i demonstracije mnoštva sorti jabuka koje se uzgajaju. S vremenom slavljenje jabuke uvrstili su u svoje kalendare restorani, škole i udruženja širom svijeta. Vjeruje se da je jabuka postala popularna kada je oko 800. godine Karlo Veliki naredio sađenje jabuka u njemačkim zemljama, a oko 1600. godine već je bilo poznato gotovo 200 sorti jabuka.

Zaštita životinjskog svijeta

S razvojem ljudske civilizacije i kroz istoriju konstantno se ugrožavao opstanak različitih vrsta životinja. S ciljem zaštite od izumiranja i podizanja svijesti o neophodnosti postojanja životinjskog svijeta, ustanovljeni su mnogi dani koji su posvećeni tome.

Svjetski dan zaštite životinja, obilježava se svake godine 4. oktobra. Prvi put počeo se obilježavati 1931. godine tokom konvencije ekologa u Firenci, a njegov cilj bio je upozoriti na položaj ugroženih životinja.

Udruženja za zaštitu životinja globalno obilježavaju taj dan kako bi povećale svijest o problemima životinja i podstakla ljude na razmišljanje o tome kako se odnose prema životinjama.

Prema podacima svjetskih organizacija, svakog dana nestanu stotine životinjskih vrsta, a najugroženije su morske kornjače, gorile, pande, slonovi, kitovi, tigrovi.

Među mnogobrojnim danima priznatim od strane međunarodnih organizacija, svoj dan dobile su i ptice selice. Dan ptica selica proslavlja se 9. i 10. maja i ustanovile su ga Ujedinjene nacije. Pored toga prvi ponedjeljak u oktobru obilježava se kao Svjetski dan habitata.

Promocija solidarnosti

Istoriju su obilježili mnogobrojni ratovi, pa tako i stradanja, a u znak poštovanja prema nastradalima, mnogobrojne zemlje i organizacije određuju dane koje posvećuju žrtvama.

Tako su međunarodno priznati Dan podrške žrtvama mučenja koji se obilježava 26. juna, dok se 23. avgust obilježava kao Međunarodni dan sjećanja na trgovinu robljem i njeno ukidanje.

Međunarodni dan solidarnosti s palestinskim narodom obilježava se 29. novembra, a 27. januar je Međunarodni dan sjećanja na holokaust, 25. mart je Međunarodni dan sjećanja na žrtve ropstva i prekookeanskog odvođenja robova, a 8. i 9. maj posvećeni su sjećanju na poginule tokom Drugog svjetskog rata.

Milić ističe da ne treba samo formalno obilježavati dane posvećene promovisanju pozitivnih vrijednosti.

- To treba da bude jedan kontinuitet kako ne bismo zaboravili probleme oko nas, kako bismo radili na njihovom rješavanju, te čuvali stare, ali i stvarali nove vrijednosti - zaključio je Milić.

Dan zaljubljenih

Dan zaljubljenih je praznik koji se obilježava 14. februara, nije međunarodno priznat, ali je široko rasprostranjen i slavi se u gotovo svim zemljama svijeta.

Prema vjerovanju, smatra se da ovaj praznik potiče iz Rima. Tadašnji car, Klaudije I naredio je svim vojnicima da se slučajno ne smiju ženiti, jer je vjerovao da se onda vojnici neće htjeti boriti u ratovima, već će radije ostajati kod kuće. Svi sveštenici odlučili su da poštuju ovu carevu odluku pa nisu više obavljali vjenčanja. Jedan sveštenik, Valentin, nije to poštovao, te je potajno vjenčavao mlade parove koji su to željeli. Kada su ga otkrili, bio je zatvoren u tamnicu. Veče uoči rimskog proljećnog praznika Luperkalije Valentinu su odrubili glavu. Nedugo poslije smrti narod ga je proglasio svecem, pa kada se u Rimu učvrstilo hrišćanstvo, sveštenstvo je odlučilo da spoji praznik Luperkalije i smrt Svetog Valentina u jedan koji će se slaviti 14. februara.

Neobični dani

Među manje poznate i neobične dane, spadaju 10. januar - Svjetski dan smijanja, 2. jul - Međunarodni dan sportskih novinara, dok je prva subota u julu Međunarodni dan saradnje. Međunarodni dan zaštite ozonskog omotača je 16. septembra. Dvadeset sedmi oktobar je Svjetski dan audiovizualne baštine, svaki treći četvrtak u novembru je Svjetski dan filozofije, a 6. novembar - Međunarodni dan prevencije izrabljivanja okoline u vrijeme rata ili oružanog sukoba.

Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici i Twitter nalogu.