Sveti Patrik otjerao zmije kojih nije ni bilo

Ustaljeno je mišljenje da je smisao Dana Svetog Patrika obući nešto zeleno, piti, a idućeg dana se družiti sa mamurlukom i glavoboljom. Međutim, mnoge činjenice o ovom prazniku uglavnom su nepoznate širim slavljeničkim masama.

Neizbježan dio dekoracije Dana Svetog Patrika je - djetelina, negdje sa tri, negdje sa četiri lista. Bez obzira da li ste je zadjenuli za rever ili ukrašava vaše čarape, djetelina je centralni simbol svih događanja vezanih za taj dan.

U starim vremenima, ta biljčica je u Irskoj čak smatrana svetom. Zbog njene boje i oblika, vjerovalo se da predstavlja život i ponovno rođenje. Četiri lista predstavljaju vjeru, ljubav, nadu, i naravno - sreću. Zbog svih tih razloga, djetelina je postala veoma rasprostranjena u irskoj kulturi.

Hektolitri piva su takođe neizbježan dio "tradicije" obilježavanja Dana Svetog Patrika. Da li je to baš tako? Irski parlament je 1903. godine usvojio zakon kojim je taj praznik postao vjerski. To je značilo da su tog dana svi pabovi i krčme morali biti zatvoreni, tako da su pivopije bile uskraćene za taj vid zabave. Ta stroga pravila važila su punih 67 godina, sve do 1970. kada je zakon ukinut pa Dan Svetog Patrika u Irskoj više nije bio vjerski, nego je postao državni praznik.

I dok se Sveti Patrik na ovaj ili onaj način proslavlja od Amerike preko Argentine do Australije i Južne Koreje, samo nekoliko mjesta taj dan obilježavaju kao nacionalni praznik. Pored Irske, 17. mart je nacionalni praznik na malenom ostrvu znanom kao Monserat, odnosno "Smaragdno ostrvo Kariba". Razlog - svojevremeno se mnogo izbjeglica iz Irske naselilo na ovo ostrvo.

Isto važi i za Nju Faundlend i Labrador, gdje se 17. mart obilježava u znak sjećanja na ustanak robova 1798. godine.

Svaki važni događaj prati više ili manje podudarnosti. Ni Dan Svetog Patrika nije izuzetak. U nekoliko okruga Masačusetsa (Somervil, Kembridž i Safolk), američke države gdje je četvrtina stanovnika porijeklom iz Irske, proslavlja se takozvani Dan evakuacije.

I dok je Boston odavno poznat po veličanstvenim obilježavanjima Dana Svetog Patrika, to ne umanjuje značaj koji se pridaje Danu evakuacije. Gle čuda, taj dan se takođe obilježava 17. marta, ali u znak sjećanja na jedan bitan događaj iz istorije. Dakle, 17. marta 1776. godine britanska vojska napustila je Boston, nakon što su borci za nezavisnost Amerike, pod rukovodstvom Henrija Noksa i Džordža Vašingtona, rasporedili tešku artiljeriju oko grada. Skupštine nekoliko okruga u Masačusetsu su 1901. godine proglasile taj dan praznikom. Međutim, mnogi kritikuju njegovo postojanje - navodno je riječ o bacanju para, jer je dan neradan, a plaćen.

Svima je više-manje poznata priča iz irskog folklora, koja kaže da je Sveti Patrik otjerao sve zmije sa irskog ostrva. Ti gmizavci su se, zahvaljujući Patrikovim moćima, podavili u moru. Istina je nešto drugačija: u Irskoj uopšte nema zmija, niti ih je ikad bilo. Riječ je o metafori: zmije su predstavljale paganske običaje i vjerovanja koji su se polako povlačili pred viševjekovnim širenjem hrišćanstva. Upravo je Sveti Patrik bio taj koji je donio Dobru vijest među Irce.

Uz svu tu priču o irskom porijeklu praznika, moglo bi se očekivati da se najmasovnije i najbolje proslave Svetog Patrika održavaju upravo u Irskoj. Međutim, kako istorija kazuje, Irska nije na prvom mjestu lokacija i zemalja koje na taj način njeguju irski ponos, bar kada je riječ o slavljima i festivalima.

Stručnjaci su proveli nekoliko decenija pokušavajući da utvrde tačan datum prvog proslavljanja ovog praznika, i - nisu uspjeli. Prvi zapis o ovom prazniku ostavio je izvjesni Džonatan Svift, koji u svojoj kratkoj zabilješki iz 1713. godine pominje obilježavanje Dana Svetog Patrika u Londonu. Podaci su oskudni: parlament u Vestminsteru je taj dan proglasio praznikom, a pominje se i da su građevine ukrašene u zelenim tonovima.

Prva parada u čast tog praznika u Njujorku je održana 1762. godine. Danas Njujork svakog 17. marta priređuje najveće parade na svijetu, sa gotovo tri miliona posjetilaca i uz 150 hiljada učesnika.

Kad smo već pomenuli kolorit, iako se smatra da uz Patrika neizbježno ide zelena boja, u ranija vremena mnogo popularnija u vrijeme tog praznika je bila - plava.

U irskom folkloru, zelena je boja besmrtnih i vila, a često je povezuju sa novim životom i rađanjem usjeva. Međutim, neki smatraju da nositi zelenu boju znači prizivati nesreću, jer ona predstavlja doba u kome Irska nije bila slobodna zemlja.

Plava boja je postajala zastupljenija kada su vojnici nosili "plavu boju Svetog Patrika" na uniformama. Pored toga, kada se britanski kralj Henri Osmi proglasio vladarem Irske, koristila se zastava sa zlatnom harfom na plavoj pozadini.

I naposljetku, osoba po kojoj se naziva jedan od najpoznatijih praznika, uopšte nije bio Irac. Sveti Patrik je ustvari bio škotskog porijekla, a istoričari i biografi se spore oko mjesta njegovog rođenja; jedni kažu da je to bila Škotska, a drugi Vels.

Njegovo ime čak nije ni bilo Patrik, nego Mevin Sukat. Kada mu je bilo 16 godina, otet je i prodat kao rob u Irsku. Kasnije je odlučio da krene putem duhovnosti, pa je postao sveštenik u biskupiji Okser, i tada je uzeo ime Patricijus, odnosno - Patrik.

Protesti

Dok je Irska još bila pod upravom Britanaca, svako malo održavani su mirni protesti lokalnog stanovništva, a neizbježan dekor na kragnama, kaputima i sličnim odjevnim predmetima bila je djetelina.

Preveo: Milenko Kindl

Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici i Twitter nalogu.