Sve špijunaže u jednoj knjizi
Knjiga "Odbrana kraljevstva" (Defence Of The Realm) Kristofera Endrjua, izdata povodom 100. godišnjice "MI5" prva je zvanična istorija britanske tajne službe, koja otkriva mnogobrojne, do sada nepoznate podatke o aktivnostima njenih obavještajaca od dva svjetska rata do borbe protiv islamskog ekstremizma.
Profesor istorije na univerzitetu u Kembridžu Kristofer Endrju je tokom sedam godina, koliko je trajalo istraživanje, prelistao blizu 400 hiljada dosijea koje je "MI5" vodio od svog osnivanja 1909. godine.
Autoru je bio dozvoljen pun pristup svim dokumentima "MI5", ali tajna služba ipak je zadržala urednička prava nad završnom verzijom teksta.
U "MI5" su, u vrijeme kada je projekat započeo, tvrdili da iako će zadržati pravo na izmjenu materijala zbog pitanja nacionalne bezbjednosti, neće pokušavati uticati na odluke autora ili cenzuru materijala zbog bilo kojeg drugog razloga. Inače, Endrju je već ranije imao privilegovan pristup dokumentima "MI5" i "MI6" kada je pisao istoriju KGB-a, zajedno s KGB-ovim prebjegom Olegom Gordijevskim.
Na promociji knjige, Endrju je istakao da je bio veoma uzbuđen i pomalo nervozan kada su ga pitali da napiše knjigu koja ima oko hiljadu stranica.
Stiven Lender, bivši šef "MI5", koji je naručio knjigu 2002. godine, izjavio je da je to, koliko je njemu poznato, prva obavještajna služba u svijetu koja je preduzela jednu ovakvu inicijativu.
- To je bilo odmah poslije 11. septembra; pojedini naši ljudi nalazili su se u Avganistanu. Bilo je jasno unutar službe da se naš svijet iz korijena promijenio - rekao je Lender, objašnjavajući razloge zašto je dao "zeleno svjetlo" tom projektu.
Knjiga pruža pregršt informacija. Otkriva, na primjer, da su agenti službe 1938. godine obavijestili tadašnjeg britanskog premijera Nevila Čemberlena da se Adolf Hitler privatno sa njim sprda, uprkos britanskoj politici smirivanja tenzije sa nacističkom Njemačkom.
Saznajemo i da je tokom hladnog rata vođen tajni dosije o Haroldu Vilsonu, bivšem britanskom premijeru, zbog kontakata koje je imao sa zvaničnicima i biznismenima istočnoevropskih zemalja, za koje je služba smatrala da su sumnjivi.
Služba je u istom tom periodu pratila i trojicu poslanika pod sumnjom da špijuniraju u korist Sovjetskog Saveza. Ispostavilo se, međutim, da ne postoje nikakvi dokazi da su oni bili sovjetski agenti.
Autor otkriva i muke obavještajne službe s sovjetskim špijunima u Velikoj Britaniji u vrijeme hladnog rata, sa kojima su jedva izlazili na kraj zbog njihovog velikog broja. Britanci su se sa sovjetskom špijunažom izborili tek početkom sedamdesetih godina.
Prema Endrjuovim tvrdnjama sindikalnog vođu Džeka Džonsa kratko vrijeme je KGB smatrao za jednog od svojih agenata. U knjizi se navodi da je on Rusima prosljeđivao dokumente Laburističke partije, doduše ne tajne i da su ga Sovjeti posljednji put isplatili 1984. godine. Džons, koji je umro početkom ove godine, uvijek je negirao da je radio za KGB. Bio je lider Transportnog i Opšteg sindikata od 1969. do 1978. godine i veteran španskog građanskog rata.
Knjiga sadrži i dosad neobjavljene fotografije pojedinih sovjetskih agenata, pripadnika Irske republikanske armije i islamskih ekstremista.
Pritisci vlasti
Endrju je na osnovu dokumenata pokazao da je "MI5" bila pod pritiskom Margaret Tačer da joj pomogne u rješavanju problema u industriji, kao što je bio štrajk rudara. Prema knjizi, premijerka je tražila da agenti identifikuju sve sindikalne "sabotere", koji su podsticali štrajk. Zahtjev Tačerove je bio odbijen jer u pitanju nisu bili "pravi" saboteri.
Knjiga otkriva da je Ministarstvo odbrane tražilo informacije koje bi im poslužile protiv pacifističkih grupa, poput CND-a, koje su bile nadgledane tokom osamdesetih godina.
Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici i Twitter nalogu.
