Super Mario u akciji spasavanja EU od samrtnih muka

Sada se kao spasilac pojavljuje nekadašnji direktor Evropske centralne banke Mario Dragi koji, s obzirom na sve okolnosti, nekako podsjeća na očajnog Antu Markovića koji je nešto slično pokušao sa SFRJ, ali nije uspio. Da li isti scenario prijeti i ovoj zajednici te šta je to sve kontroverzni Super Mario, kako ga neki nazivaju, predložio, a što podsjeća na grandiozni pokušaj restrukturiranja evropske zajednice u duhu sovjetske perestrojke ili američkog "nju dila"?

MARŠALOV PLAN

Dragi, baš kao i svojevremeno Ante Marković u slučaju bivše Jugoslavije, poručio je da se Evropska unija nalazi pred velikim egzistencijalnim izazovom. Priznao je da ima noćne more kada zamišlja šta čeka 27 država članica ove zajednice u budućnosti.

Prema njegovom mišljenju, bez ozbiljnih reformi Evropska unija će se suočiti sa, kako ih je nazvao, sporim samrtnim mukama, zbog oluje koja se nadvila ne samo nad Evropom, veći ostatkom svijeta. Upozorio je da ako se nešto uskoro ne uradi, moraju praviti bolni rezovi, da li u socijalnoj politici, zaštiti životne sredine ili na polju sloboda. Najcrnji scenario, kako je istakao, jeste gubitak unutrašnje kohezije koja bi mogla voditi i ka raspadu Evropske unije.

Ono što je odmah privuklo pažnju jesu radikalni Dragijevi prijedlozi, koji između redova sugerišu da je neophodno napraviti konkurentnu distancu od SAD, ali i ograničiti suverenitet zemalja članica ove zajednice. Predložio je i uvođenje zajedničkog zaduživanja, što su pojedine države ranije odbijale, a među njima i posrnula Njemačka.

Smatra da su Evropskoj uniji potrebne velike investicije da bi ispunila svoje ciljeve, a posebno kada je u pitanju poboljšanje odbrambenih kapaciteta. Dragi je pri tome reklamirao korišćenje kontroverznih evroobveznica, navodeći da Evropa mora da ulaže dvostruko više novca u svoju ekonomiju nego poslije Drugog svjetskog rata, pri tome praveći poređenje sa Maršalovim planom. Prema njegovim procjenama, potrebne su dodatne investicije od 750 do 800 milijardi evra na godišnjem nivou, što je oko pet odsto BDP-a.

MILITARIZACIJA

Kao nešto što je neophodno, naveo je i primjenu Evropske strategije odbrambene industrije, koju je Evropska komisija predstavila početkom ove godine pod sloganom "Potrošite više, bolje, zajedno i na evropski način". To podrazumijeva povećanje zajedničkih ulaganja u odbrambenu industriju, odnosno ubrzanu militarizaciju, kao i smanjenje kupovine vojnih sistema od dobavljača iz trećih zemalja. Kako je pojasnio, to se mora promijeniti jer trenutno skoro četiri petine nabavki odbrane dolazi od dobavljača koji nisu iz Evropske unije, od toga dvije trećine iz SAD.

Dragi takođe predlaže davanje zelenog svjetla za evropska odbrambena spajanja kako bi se maksimizirao potencijal najvećih svjetskih proizvođača oružja. Prema njegovom mišljenju, u sferi vojnog istraživanja i razvoja potrebna je panevropska koordinacija, jer nijedna država članica ne može garantovati održavanje liderstva bloka u ovoj oblasti. Pri tome je u kontekst ove priče stavio razvoj bespilotnih letjelica, hipersoničnih projektila i sistema vještačke inteligencije koji se koriste u sektoru odbrane. Procjene su da bi samo za ovaj dio Dragijevog plana, a u narednih pet godina, bilo neophodno izdvojiti oko 500 milijardi evra. Na kraju ovog dijela izvještaja Dragi je poručio da su ove reforme neophodne jer Vašington više neće moći da bude evropski bezbjednosni kišobran, zbog njihovog strateškog fokusiranja na pacifički region i Kinu, koja je označena kao neprijatelj broj jedan.

UKIDANjE VETA

Bivši šef Evropske centralne banke pozvao je i na veću koordinaciju u zakonodavnim aktivnostima koje utiču na spoljnu politiku Evropske unije. Prema njegovom mišljenju, vrijeme je da se razmisli o prelasku na glasanje kvalifikovanom većinom u Evropskom savjetu i na taj način napusti dosadašnji sistem koji pojedinačnim vladama omogućava da stave veto na neke od predloženih mjera. Dragi je ovdje vjerovatno mislio na slučaj Mađarske kada je blokirala paket podrške Ukrajini od 50 milijardi evra.

Skrenuo je pažnju i na činjenicu da je tržište Evropske unije suočeno sa nedostatkom prirodnih resursa, uprkos optimističnim prognozama Evropske komisije da je "uspješno" prevaziđena zavisnost od ruskih energenata. Zbog toga, kako smatra ovaj kontroverzni finansijski stručnjak, blok bi trebalo da razvije spoljnoekonomsku politiku zasnovanu na obezbjeđivanju kritičnih resursa, kao i na razvoju takozvane resursne diplomatije - ulaganja u treće zemlje koje imaju mineralne resurse.

Dragi upozorava da bez priliva novih investicija, podržanih privatnim i javnim finansiranjem, Evropa rizikuje da još više zaostane za svojim najvećim konkurentima - SAD i Kinom. Kako bi se trenutni jaz prevazišao i smanjio, predložio je uvođenje zaštitnih trgovinskih mjera kako bi se izjednačili uslovi igre na globalnom nivou. Kina se u ovom dijelu izvještaja pominje čak na 25, a generalni zaključak je da rastući konkurentski pritisci od strane kineskih kompanija predstavljaju veliku egzistencijalnu opasnost za ekonomiju Evropske unije.

SAMOUBILAČKA POLITIKA

Koliko su pojedine evropske zemlje postale nekonkurentne na globalnom nivou može se vidjeti na primjeru Njemačke, ali i Italije, čija je ekonomija osamdesetih godina prošlog vijeka, kada se formiralo jedinstveno tržište, bila veća od kineske i indijske zajedno. Dragi je u svom izvještaju priznao i da je napuštanje ruskih resursa dovelo do gubitka ekonomskih prednosti Evropske unije. Kako je istakao, Evropa ne može biti konkurentna kada plaća četiri puta više za energiju, dva do tri puta više za struju i četiri do pet puta više za prirodni gas od Kine i SAD. Kao nedostatak je naveo i zavisnost od spoljnog svijeta, jer se uvozi oko 40 odsto neophodnih sirovina i naprednih tehnologija, pri čemu se polovina odnosi na zemlje sa kojima ova zajednica nema strateških veza.

Da li Evropa ima šansu za revolucionarne reforme? Pokidane ekonomske veze sa Rusijom, ali i političke sa arapskim svijetom nikako joj ne idu naruku. Prisutne su i mnoge unutrašnje protivrječnosti, jer je Evropska unija posljednjih nekoliko godina, pogotovo nakon rata u Ukrajini, postala dobrovoljni talac u geopolitičkoj igri starijeg brata Anglosaksonca.

Pri tome, u Briselu ne pokazuju iskrenu volju i namjeru da promijene ovu situaciju, vjerujući da dosadašnja samoubilačka politika navodno odgovara njenim interesima. Ovaj mali zaokret, koji se pokušava napraviti, mogao bi se nazvati potezom očajnika, jer pojasevi koji se sada pokušavaju baciti davljeniku možda stižu prekasno. Današnja Evropska unija je sve samo ne ono zbog čega je uspostavljena 1957. godine kada se zvala Evropska ekonomska zajednica.

Ukrajina

U izvještaju bivšeg direktora Evropske centralne banke Ukrajina se nigdje ne pominje. Pojedini analitičari su istakli da je dosadašnja politička i finansijska podrška Kijevu previše koštala Evropsku uniju. Napominju i da su visoke cijene energije, onesposobljavanje gasovoda "Sjeverni tok", ali i uvođenje mnogobrojnih sankcija Rusiji - glavni razlog smrti konkurentnosti. Smatraju da bi EU na kraju mogla završiti kao SSSR.

Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici i Twitter nalogu.