Složena državna uređenja u evropskim zemljama - Belgija (1)

Osnovana ne tako davne 1830. godine, Kraljevina Belgija je mlada evropska zemlja, koja svoje istorijske početke ima u vrijeme nastanka hrišćanstva.

Oko 57. godine prije nove ere Julije Cezar je okupirao Gale i ušao na teritoriju koju su Rimljani zvali "Galia Belgica ", koja je bila naseljena keltskim plemenom Belgae. Rimljani su vladali ovom teritorijom gotovo pet vijekova, namećući svoj jezik i svoju latinsku kulturu, zajedno sa osnovama hrišćanstva.

Poslije 455. godine nove ere, Franci, pleme iz njemačkog zaleđa, su okupirali ovo područje i nametnuli svoj jezik i kulturu, naročito na sjeveru današnje Belgije. Praktično su na taj način povukli nevidljivu lingvističku granicu duž Belgije koja postoji i danas i razdvaja francusko govorno područje Valoniju na jugu od holandskog govornog područja na sjeveru - Flandrije (Flemish - Flamanci).

Većinu stanovnika čine Flamanci (oko 60 odsto) i Valonci (30 odsto).

Federalna država sa tri pokrajine i tri zajednice

Jedan od najvažnijih događaja za Belgiju je povećanje lokalne autonomije različitih pokrajina u zemlji poslije Drugog svjetskog rata. Političke ambicije tri jezičke zajednice - francuskog, holandskog i njemačkog govornog područja - značajno su uticale na društveno-političko uređenje zemlje, pa je poslije izvršene četiri reforme zemlja konačno transformisana u federalnu državu tri pokrajine: Flandrije, Valonije i regiona prijestonice Brisela, i tri zajednice od kojih svaka ima sopstveno zakonodavstvo i izvršnu vlast.

To praktično znači da pokrajinski parlamenti i pokrajinske vlade samostalno donose odluke koje se tiču regionalnog planiranja i urbanizma, zaposlenosti, međunarodnih odnosa, privrede, spoljne trgovine i sl.

Na federalnom nivou se regulišu jedino pitanja iz oblasti prava, diplomatije i odbrane. Po državnom uređenju je višestranačka federalna monarhija sa dvodomnim parlamentom.

Unutar federalne države zakonodavna vlast vrši se kroz - na jednoj strani federalni parlament, koji je sastavljen iz dva doma: Savjeta narodnih poslanika i Senata, i na drugoj strani vlade, sa imenom Kralj i ministri.

Kralj nema ličnu vlast. Njegovi ministri nose punu odgovornost kroz zakonske prijedloge, koji su preuzeti od parlamenta, i potpisivanje kraljevske odluke, odnosno rješenja.

U Savjetu narodnih poslanika 150 poslanika su direktno izabrani na opštim izborima. Senat broji 71 člana. Federalni parlament (Kamer en Senat) Savjet i Senat izglasavaju zakone.

Federalna vlada može se sastojati najviše od 15 ministara i sastavljena je od podjednakog broja ministara flamanske i francuske govorne strane.

Flamanska, briselska i valonska pokrajina nadležne su za finansije, ekonomiju, zaposlenost, poljoprivredu, upravljanje vodenim resursima, stanovanjem, javnim radovima, energijom, prevozom, životnim prostorom, prostornim uređenjem i stambenom izgradnjom, modernizacijom poljoprivrede, zaštitom prirode, kreditima, spoljnom trgovinom, kontrolom nad provincijama, opštinama i interkomunalnim poslovima.

Takođe, njima su priključeni domeni naučnih istraživanja i međunarodnih odnosa.

Pisani mediji podložni fenomenu "ustubljavanja"

Belgija je 1830. godine dobila jedan od najliberalnijih zakona o štampi u svijetu. U periodu koji je prethodio ovom zakonu u Belgiji su bila favorizovana frankofona glasila, dok su flamanske novine izlazile sporadično i u ograničenom tiražu sve do kraja 19. vijeka.

Tiraž novina na flamanskom jeziku se tek 70-ih godina prošlog vijeka izjednačio sa tiražom novina na francuskom.

Kao u Holandiji, i u Belgiji izlaze brojne nacionalne i regionalne novine i časopisi, kao i besplatni dnevni list "Metro". Inostrana štampa je takođe zastupljena na tržištu, posebno u Briselu.

Kao i druge društvene pojave, pisani mediji su podložni fenomenu "ustubljavanja" (verzuiling), jer svake novine pripadaju određenom društvenom "stubu" (’kolini’). Katoličke novine pokrivaju dvije trećine tržišta, a socijalističke tek četiri odsto.

Belgijski elektronski mediji su veoma podložni političkim uticajima, s obzirom na to da skupština imenuje njihovo uredništvo. Nastanak flamanske medijske kuće VTM 1989. godine ukazao je na to da je ova politička pozadina loša pojava.

VRT, flamanski radio i televizija, ima zadatak da "privuče što veći broj gledalaca i slušalaca širokim izborom programa koji bude interesovanje publike i ispunjavaju njihova očekivanja".

Ciljeve ove medijske kuće određuje flamanska zajednica, što predstavlja poseban kvalitet i doprinosi daljem razvoju identiteta i raznovrsnosti flamanske kulture, kao i razvoju demokratskog i tolerantnog društva. Valonski ekvivalent ovoj kući je RTBF.

Komercijalna VTM emituje, prije svega, zabavne emisije, a na drugom kanalu programe namijenjene mlađoj publici. Druga komercijalna medijska kuća je VT4. Postoji i sedam regionalnih i još nekoliko specijalizovanih TV-stanica kao što je finansijski "Kanaal-Z" i "lajfstajl" stanica "Vitaž".

Državni programi dominiraju radio-talasima sa svojih pet kanala: "Radio 2", najpopularniji i namijenjen širokoj publici, "Radio Dona", namijenjen mladima, "Studio Brisel", namijenjen nešto alternativnijoj mladoj publici, "intelektualno" orijentisani "Radio 1" i "Radio 3", koji prvenstveno emituje klasičnu muziku. Postoji i veliki broj lokalnih nezavisnih radio-stanica...

Tri samostalna javna servisa

U Belgiji funkcionišu tri potpuno odvojena javna RTV sistema. Svaka od tri kulturološke zajednice u Belgiji (zajednica koja govori holandski ili flamanski jezik, zajednica koja govori francuski i zajednica koja govori njemački jezik) ima svoj javni RTV sistem.

Oko 1970. godine svaki javni RTV sistem je dobio punu autonomiju, a među njima su presječene sve strukturne veze. Njihovo razdvajanje završeno je tako da jedna polovina zemlje jedva da ikad prati program one druge polovine i obratno.

Osnovni podaci o zemlji

Službeni naziv: Kraljevina Belgija

Lokacija:   Zapadna Evropa

Površina: 30.528 km²    

Stanovništvo:   10.414.336 stanovnika (2008)

Glavni grad:       Brisel

Klima:       Umjerena - blage zime, prohladna ljeta, kišovito, vlažno i oblačno

Jezik: Holandski, francuski i njemački

Državno uređenje: Federativna parlamentarna demokratija pod konstitutivnom monarhijom

Moneta: evro

Privredni pokazatelji

BDP:         390,5 milijardi US$ (2008)

BDP po stanovniku:    37.500 US$ (2008)

Inflacija (%): 4,5% (2008)

Nezaposlenost (%):    6,5% (2008)

Prirodna bogatstva:    Građevinski materijal, kvarcni pijesak

Izvoz: 372,9 milijardi US$ (2008)

Glavni izvozni proizvodi: Mašine i oprema, hemijski proizvodi, dijamanti, metali i proizvodi od metala, prehrambeni proizvodi

Uvoz: 375,2 milijardi US$ (2008.)

Glavni uvozni proizvodi:    Mašine i oprema, hemijski proizvodi, dijamanti, farmaceutski proizvodi, prehrambeni proizvodi, transportna oprema, proizvodi od nafte

Praznici

1. januar - Prvi dan Nove godine

U aprilu - Uskršnji ponedjeljak

1. maj - Praznik rada

25. maj - Voznesenje

5. jun - Bijeli ponedjeljak

21. jul - Dan nezavisnosti

15. avgust - Velika gospojina

1. novembar - Dan svih svetaca

11. novembar - Godišnjica završetka Prvog svjetskog rata

15. novembar - Rođendan kralja

25. decembar - Božić

26. decembar - Dan svetog Stefana

Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici i Twitter nalogu.