Presudna bitka Prvog srpskog ustanka
BEOGRAD - Bitka na brdu Čegru kod Niša, u kojoj je 31. maja 1809. u vrijeme Prvog srpskog ustanka poginulo oko 3.000 srpskih vojnika, koje je predvodio čuveni resavski vojvoda Stevan Sinđelić, i 6.000 Turaka odigrala se 31. maja prije 202 godine.
Boj je počeo u jutarnjim časovima 19. maja 1809. (31. maja po novom kalendaru). Turci su jurišali četiri puta, ali su ih Sinđelićevi vojnici odbili. Naposljetku, preko onih koji su izginuli i ispunili rovove oko šanca, Turci su na juriš ušli u šanac i tada je tek nastao pravi okršaj. Borba puškama pretvorila se u borbu kundacima, noževima, hvatanje za gušu i za kosu. Turcima su stalno dolazile nove snage, a Sinđelić je ostao sam. Prema istorijskim izvorima, vojvoda Sinđelić, suočen sa gubitkom borbe protiv brojčano nadmoćnijih Turaka, pucao je iz kubure u magacin baruta, a u eksploziji su poginuli svi srpski vojnici i oko 6.000 Turaka.
Gradnja Ćele-kule
Ta bitka označila je i početak sloma ustanka u tadašnjem Beogradskom pašaluku. Zbog poraza na Čegru, Karađorđe je morao da odustane od pohoda u Staru Srbiju, a rumelijski vezir je osvojio cijelu istočnu Srbiju do Velike Morave, gdje je Karađorđe s naporom uspio da organizuje odbranu.
Zapovjednik Niša Huršid-paša naredio je, poslije bitke na Čegru, da se od srpskih glava sagradi jedinstven spomenik i svjedočanstvo stradanja jednog naroda - Ćele-kula.
Kula je sazidana od srpskih lobanja krajem ljeta 1809. godine. U spomenik su tada bile uzidane 952 lobanje, u 56 redova po 17, dok je sada ostalo 58 lobanja, među kojima i Sinđelićeva.
Kapela je sazidana 1892. godine, a obnovljena je uoči obilježavanja 180. godišnjice čegarskog boja. Spomenik je 1979, odlukom Skupštine Srbije, proglašen kulturnim dobrom od izuzetnog značaja.
Stevan Sinđelić
Sinđelić je rođen 1770. godine u selu Vojsci, u Okrugu moravskom. Njegov otac, ugledni zanatlija Radovan Rakić, umro je vrlo mlad, pa se Stevanova majka Sinđelija preudala. Zato su ga ljudi po majci Sinđeliji prozvali Sinđelić. Prije ustanka služio je kod čuvenog resavskog kneza Petra, koga su dahije pred početak ustanka posjekle.
Još prije nego što će podići ustanak, Karađorđe je prelazio preko Velike Morave, sastajao se sa Sinđelićem i dogovarao se o početku ustanka, pa je Sinđelić počeo da prikuplja narod resavskog kraja za ustanak protiv osmanske vlasti. Čim je objavljen ustanak u Orašcu, Karađorđe je o tome obavijestio Sinđelića koji je odmah pobunio cijelu Resavu. Osmanlije, koji su bili u Ćupriji, čim su čuli za ustanak Srba kreću protiv ustanika. Sinđelić je to na vrijeme saznao, pa ih je spremno dočekao na Jasenjaru, između Svilajnca i Ćuprije, i potukao do nogu. To je bilo njegovo prvo bojevanje i prvi ratni uspjeh.
Poslije toga, Sinđelić je učestvovao u boju na Ivankovcu, a zatim je ratovao po moravskoj dolini i osvojio Ćupriju, Paraćin i Ražanj, do Deligrada. Tu su iskopali i utvrdili velike i jake šančeve u kojima su dočekali niškog Huršid-pašu sa mnogobrojnom vojskom.
Poslije 1807. i kratkog predaha, došla je za srpske ustanike sudbonosna 1809. godina. Kod Kamenice, sela nadomak Niša, Srbi su imali šest šančeva. U prvom šancu (na brdu Čegar) bio je Sinđelić sa svojih 3.000 Resavaca. Kad su Osmanlije saznali da su se dvojica vojvoda, Hajduk Veljko i Petar Dobrnjac, povukli s vojskom i da su Srbi oslabili, krenuli su sa jakom vojskom na srpske položaje na Čegru.
Spomenik na Čegru
Prvi spomenik na Čegru otkriven je u prisustvu srpskog kralja Milana Obrenovića (1854-1901) u ljeto 1878. godine, po oslobođenju Niša, a današnja kula otkrivena je 1927, povodom 50. godišnjice oslobođenja grada od Turaka, čemu je prisustvovao tadašnji jugoslovenski kralj Aleksandar Karađorđević (1888-1934).
Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici i Twitter nalogu.
