Okretanje udesno odgovor globalistima

Mnogi ne bježe od definicije da se u današnje vrijeme radi o narodnim ideologijama, gdje lideri mnogo drže do vrijednosti koje treba sačuvati u globalizaciji, od nacionalnog identiteta do većinskih stavova naroda ispred kojeg stoje. Smatra se da naziv desničarska politika datira iz vremena Francuske revolucije, kada su monarhisti, pobornici starog režima nazivani desničarima, zato što su sjedili na desnoj strani skupštine. Vremenom je naziv počeo da označava spektar političkih ideja i stavova koje bi iznosio govornik, a koji u sebi sadrži ideje konzervativizma, ekonomskog liberalizma, nacionalizma i slično.

Jačanje desničarskih partija je tako, prema mnogim ocjenama, regionalni i evropski trend. EU se suočava sa teškim izazovima koji su dobili nove obrise nakon izbijanja rusko-ukrajinskog sukoba koji je podijelio veliki dio svijeta.

Vučić i Orban

Birači u Srbiji su prije nekoliko dana rekli svoje. Pobjedu na izborima za predsjednika odnio je ponovo uvjerljivo Aleksandar Vučić, dok je njegova partija SNS obezbijedila najviše mandata u republičkom parlamentu. Ujedinjena opozicija je zauzela drugo mjesto, ali se, ipak, od izborne noći i od kada su objelodanjeni prvi preliminarni rezultati pričalo o fenomenu jačanja desnih opcija. I sam Vučić je presjek stanja na terenu opisao riječima da se Srbija “dramatično pomjerila udesno”, iako su tri desno orijentisane političke grupacije - Koalicija “NADA” okupljena oko DSS-a, Dveri Boška Obradovića i “Zavetnici” osvojili oko 35 od 250 mandata u Narodnoj skupštini Republike Srbije, a”krivca” za to mnogi vide upravo u sukobu na istoku, koji je probudio emocije kod naroda, kao i u stavovima EU koji od Srbije traže da se odrekne onoga čega ne može da se odrekne. Međutim, analitičari ističu da je Srbija i dosad bila orijentisana više ka desnici nego ka centru i ljevici.

Politički kurs zacrtali su i birači u Mađarskoj, koji su ostavili na tronu Viktora Orbana. Desno je i u Austriji odavno normalno, u Italiji su pale granice između demohrišćana, konzervativaca i desnih radikala, a posljednjih dana su sve oči uprte u Francusku, gdje će birači ovog mjeseca birati između Emanuela Makrona, koji traži drugi mandat i čelnice krajnje desnice Marin le Pen, koja ga u stopu prati. Ti izbori mogli bi biti ključni za buduće usmjerenje Francuske, ali i Evrope.

Sociolog i bivši urednik časopisa “NIN” Slobodan Reljić za “Glas” kaže da smo prihvatili da nam Zapad i tamošnji mediji određuju šta se kako zove, te šta je dobro, a šta loše.

- Danas podela iz 19. veka na leve i desne ne postoji, pa ste dobri ako pratite Ameriku i podržavate američki interes, a loši ste ako imate neki drugi cilj. Najopasniji drugi cilj za SAD je ako se koncentrišete na interese svog naroda, nacije. I onda ste populisti, desničari i šta već ne. To što se zove “jačanje desnih opcija” posledica je slabljenja moći Amerike. Opadanje moći Zapada i Amerike traje već dugo. U 2022. godini i slepac vidi da se moć Zapada svela na sam Zapad. Sankcije Rusiji podržava oko 20 odsto sveta, SAD, Kanada, Evropa, nevoljni saveznici Južna Koreja, Japan i Australija. Mi smo u školi učili da je Australija kontinent, pa to sad izgleda kao nešto. Šangaj je veći od nje u svakom pogledu i po broju stanovnika, te privrednom i finansijskom značaju - kaže Reljić.

Novi svijet

Kako je pojasnio, nastaje novi svijet i to što oni koji se na Zapadu grčevito bore za status kvo zovu desnicom su unutrašnje sile koje se ne mire sa propadanjem.

- Koliko je to sve smešno vidite i po tome što je trenutno najagilnija organizacija u menjanju sveta Komunistička partija Kine, a ona je valjda leva. Ali “levičari” Džo Bajden i Emanuel Makron u njoj vide najopasnijeg neprijatelja, a nipošto saveznika. Svi “desni” pokreti koji prate većinski zov naroda su umereni, samo je odbrana “liberalnog”, “levog” sistema ekstremna, radikalna, nedemokratska. Jer, kad padate, gubite kontrolu, koristite sva sredstva. Oni koji rastu šire se kao voda. Pogledajte Viktora Orbana. Usred najveće rusofobije ponaša se normalno i bez straha prati interes i potrebe svog naroda - ističe ovaj sociolog.    

Na pitanje koliko krizne situacije, kao što je sadašnji sukob u Ukrajini, okreću narod nacionalnim temama, odgovara da je ukrajinska kriza mnogo šira pojava od samih ratnih operacija ruske vojske.

- Ona je šira i od rusko-ukrajinskih odnosa. Ona ubrzava proces u kome će i američki dolar, i američka vojska, i američki ambasadori, i američka roba, i američka kultura biti sve manje bitni na svetskom planu. Biće bitni, ali proporcionalno padu američke moći i uticaja. Narodi će se slobodno okretati sebi i svojim “nacionalnim temama”. To je valjda normalno. Ovo dosad je bilo sumanuto. Pogledajte kako nesrećna EU svaki dan donosi neke sankcije koje su od neprocenjive ekonomske štete i koje evropske narode unižavaju do neviđenih razmera. Pogledajte vesti: Amerikanci povećavaju uvoz nafte iz Rusije, a od Evropljana traže da prekinu svaki uvoz. Ludnica - poručuje.

Ili, dodaje, s druge strane postoji potcijenjeni treći svijet.

- Ali kad Amerikanci traže od brazilskog predsednika Žaira Bolsonara da ne ide u zakazanu posetu Putinu u Moskvu, on to odbije. Normalno. Ili, premijer Pakistana Imra Kan. On je drugi dan ukrajinskog sukoba kod Putina. Amerikanci su dan pre zvali pakistanskog ambasadora da utiču da ne dođe do posete. Kad se Imra Kan vratio u Islamabad, objavio je da ima odlične ugovore za gas i pšenicu, i javio Amerikancima: Za šta vi nas smatrate? Moje prve obaveze su prema mom narodu! Posle Padž Americana svet će biti drugačiji i nadamo se normalniji. Taj proces je u toku. Ako pogledate oko sebe, videćete i koliko je sve ubrzano. Ukrajinska kriza je u tom smislu istorijski događaj - ocijenio je.   

Osluškivanje

I BiH je zemlja u kojoj nacionalne ideje i te kako postoje. Reljić naglašava da smo i mi dio svijeta, ali sa nekim specifičnostima.

- Rano smo dovedeni u stanje da shvatimo na svojoj koži da u “američkom nacionalnom interesu” ima nešto nepodnošljivo. Na nama se sva njihova bolest iskaljivala. Njima su i Milošević i Karadžić bili “desnica”. Kada su na vlast dovedeni kooperativni “levičari” u vidu Demokratske stranke i građanskih političara tipa Čeda Jovanović, Čanak i slično, pošto nisu mogli da slome narod, postali su nepotrebni. Pa, u Republici Srpskoj je doveden levičar Dodik, ali kad se u dnevnoj politici saobražava sa pritiskom volje naroda, onda je “desničar”. I Vučić je vrlo kooperativan sa Zapadom, ali nedovoljno. Nema dovoljne kooperativnosti. Ali, kad ne uvodi sankcije Rusiji, Vučić samo osluškuje volju naroda - kaže Reljić.

Kad pitate Srbe ko je kriv za rat u Ukrajini, njih 61 odsto direktno kaže NATO i Amerikanci.

- Tri odsto misli Rusi, četiri odsto Ukrajinci. Oni koji kažu “ne znam” su uz one dve trećine, ali ih zbunjuje sumanuta zapadna propaganda, a to je nama tu pored, pa misle da treba biti obazriv i oprezan. Devet desetina Vučićevog naroda, birača na kraju, protiv je uvođenja sankcija. Jedan poznanik iz Druge Srbije u predizbornoj trci kaže: Ma, nije to što je većina za Vučića, nego što bi na svaki Vučićev glas Putin dobio deset. Malo je preterivao, ali opis stanja je dobar - ističe.

Ono što je nazvano “jačanje desnica” na posljednjim izborima pokazuje rast podrške onima koji su, pojašnjava, ili odbili da uvedu sankcije Rusiji ili su obećavali da to nikad ne bi učinili.

- Tako je “desničar” Dačić za desetak dana uvećao podršku pospanom SPS-u.

Naravno, ovde se ne radi samo o Rusiji! Taman posla. Naši odnosi s Rusima imaju istorijsku bliskost. Ali nemaju taj odnos Turci, Izraelci, Indusi, Kinezi, Pakistanci, Brazilci, Argentinci, Meksikanci... Odnosi među nekim od tih naroda nisu međusobno baš najbolji. Ali ovo je vreme novih perspektiva. I kod nas Srba se radi o narodnom razumevanju kuda ide ovaj svet. I to obavezuje političke elite. Ako to ne prate, na njihovo mesto će doći drugi - zaključio je Reljić.

Plodno tlo

Jačanje desnice nije ništa novo za sociologa i profesora Dragu Vukovića. Neki teorijski stavovi o desnim ideologijama ukazuju, kaže, da se one pojavljuju ne samo u kriznim situacijama, iako su one svakako plodno tlo za takve ideologije. Desničarske ideologije danas, prema njegovom mišljenju, mahom kao i u prošlosti pokazuju nepotrošenost nacionalnog identiteta i fenomena i njegovu, kaže, univerzalnu vrijednost.

- Svi pokušaji da se taj identitet učini nebitnim sa promocijom socijalizma, radničke klase..., ostali su neuspješni. Taj fenomen se uvijek vraća u središte politike i ideologije koju po samoj toj logici svrstavamo u desne ideologije. Ne bih kroz to takozvano skretanje udesno to definisao kao nešto konzervativno, prevaziđeno. Takvu percepciju su nam nekad nametali ideolozi komunizma, a danas ideolozi globalizacije. Mogao bih dokazivati to jačanje desnih ideologija kao odbranu od jedne nove, frustrirajuće ideologije, ideologije globalizacije - kaže.

Podsjeća da ta ideologija vrlo drsko, vrlo intenzivno pokušava da uruši sve tradicionalne institucije i vrijednosti, društvene fenomene poput vjere, želi da uništi porodicu, naciju, državu.

- Suštinska ideja globalizacije da ukloni posrednike između pojedinca i društva je toliko pogubna za čovjeka da se on u dobroj mjeri potpuno izgubio. Te tradicionalne institucije su, u stvari, univerzalne, trajne vrijednosti. Njihova odbrana je zapravo proizvela jačanje desnice. Ne bih rekao da u modernoj desnici danas ima nekog prevelikog radikalizma, možda bi i taj pojam desnica trebalo drugačije definisati. Prije bih to mogao odrediti kao narodne ideologije, kao ideologije koje su sa narodom čvršće povezane kroz nacionalne, tradicionalne, duhovne vrijednosti, a ne kroz klasične ideološke manipulacije. Narodne politike su ili bi trebalo da budu sa malo ideologije - smatra Vuković.Dodaje da se radikalna ideologija vezuje za krizne situacije.

- Podsjetiću na ideologiju fašizma u Njemačkoj tridesetih godina i kako je ta radikalna struja došla na vlast. Bilo je situacija i na našim prostorima pojavljivale takve ideologije na početku raspada Jugoslavije. Sve one služe za mobilizaciju masa i stvaranje predstave da čovjek kao pojedinac i kolektivitet odlučuje u sudbinskim pitanjima naroda. Tu dolaze do izražaja nacionalne frustracije, oživljavanje loše istorije sjećanja, mržnja. Ovdje je suštinsko pitanje kako izbjeći krizne situacije. Treba da se bavimo uzrocima krize više nego analizom njenih posljedica. Tako bismo, čini mi se, bolje razumjeli desne ideologije - istakao je.

Razlike

Govoreći o desnici na ovim našim prostorima, ističe da se ona nešto posebno ne razlikuje od desnice u Evropi.

- Ako poredimo Srbiju,  Mađarsku, Austriju, pa i neke druge zemlje, nema tu velikih razlika u ideologijama. Moglo bi se reći da se radi o narodnim ideologijama, gdje njihovi lideri mnogo drže do vrijednosti koje treba sačuvati u globalizaciji. Više su tu razlike vidljive u retorici, političkoj kulturi, političkoj toleranciji. U suštinskim pristupima nema većih razlika. Loše je svakako kada ideologije služe nečem drugom. Interesna politika koja je sama sebi cilj u dobroj mjeri koristi posebno desne ideologije kako bi proizvodila strah, plašila narod i tako lakše upravljala njim. Takve politike, bile one desne ili lijeve, jako su loše i prosto je nevjerovatno kako dugo opstaju - poručio je Vuković.

Istoričar iz Beograda Čedomir Antić smatra da je pitanje podjele ljevica-desnica po mnogo čemu relativizovano poslije 1989. godine.

- U Evropi desnica nije ništa jača nego što je bila nakon trijumfa desnih stranaka na izborima za Evropski parlament pre nešto više od pet godina. Logično bi bilo da desnica jača zbog krize i rata koji prete da postanu globalni, ali za sada to nije baš slučaj. Poseban dokaz za ovu tvrdnju je nedostatak novih snaga na desnici, pa i na levici - istakao je.

Nisu sve, kako je rekao, desnice nacionalističke.

- Pitanje nacionalizma je vezano i za čitav niz temeljnih državnih pitanja koja se povremeno otvaraju. Koliko se razlikuju države, toliko se razlikuju i desnice. SDS je 1990. godine u odnosu na druge srpske stranke (recimo SPO) bio levičarska, SNSD je u vreme najveće popularnosti bio deo Internacionale. Mi nemamo do kraja rešeno državno pitanje i većina građana deli stavove da ga treba rešiti - kaže Antić, koji tvrdi i da desnica u Srbiji nije ojačala 3. aprila, “budući da su stranke desnice dobile manje-više isti udeo u glasovima kao i 2016. godine”. 

- Desnica je dobra dok njene stranke poštuju ustav demokratske procedure - istakao je Antić za kraj.

Srbija

Vuković kaže kako nije saglasan sa tezom da je desnica na posljednjim izborima ojačala u Srbiji, nakon što je jedan broj opozicionih nacionalnih partija ušao u parlament.

- To što drže do određenih vrijednosti njih ne svrstava u te desničarske ideologije. Veoma je važno da će Skupština Srbije konačno biti moderna. Parlament koji nema opoziciju je zapravo negacija parlamentarizma. Tamo, koliko znam, neće biti “desničara” poput Šešelja ili kao što je to u Rusiji bio nedavno preminuli Žirinovski - rekao je on.

Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici i Twitter nalogu.