Obilježavanje krsnih slava skromno, svečano i u krugu najbližih

I razne srpske zajednice, poput sela, gradova, organizacija, političkih stranaka, institucija i kompanija takođe proslavljaju svog sveca zaštitnika. Svog sveca zaštitnika, odnosno krsnu slavu, slave Republika Srpska, sve opštine u Republici Srpskoj, većina institucija RS, pa i neke političke partije. Slava se uglavnom obilježi lomljenjem slavskog kolača, prigodnom, uglavnom skromnom svečanošću i ručkom.

Svoju krsnu slavu obilježavaju i brojni političari iz Republike Srpske, i to u najvećem broju slučajeva isključivo u krugu porodice, rodbine i prijatelja. Većina svoju krsnu slavu obilježava uglavnom bez zvanica iz političkog života.

Političari

Predsjednik Republike Srpske Milorad Dodik slavi Đurđevdan i, kako kaže Rajko Vasić, na taj dan ugosti mnoštvo porodičnih prijatelja i rodbine.

Lider Demokratskog narodnog saveza Marko Pavić sa svojom porodicom slavi Svetog Jovana i, prema njegovim riječima, među gostima na njegovoj slavi nema ličnosti iz političkog života.

- Obilježavanje Jovanjdana je moja privatna stvar i na slavu mi dolaze moji prijatelji i rodbina - rekao je Pavić.

Skromno i u krugu porodice slavu proslavlja i predsjednik Narodne skupštine RS Igor Radojičić, koji takođe praznuje Jovanjdan.

- Svoju krsnu slavu Đurđevdan proslavljam isključivo u krugu porodice, kod svojih roditelja - kaže lider Partije demokratskog progresa Mladen Ivanić.

Predsjednik Srpske radikalne stranke Republike Srpske Milanko Mihajlica slavi Svetog velikomučenika Pantelejmona.

- Na slavi uglavnom ugostim porodicu i prijatelje, ali i ljude iz političkog života sa kojima se slažem i koji su mi bliski - rekao je Mihajlica.

Predsjednik Srpske demokratske stranke Mladen Bosić proslavlja Nikoljdan.

- Slavim kod oca i to isključivo u krugu porodice. Nemamo goste koji su iz političkog života - istakao je Bosić.

Političke partije

Krsnu slavu slave i neke od političkih partija u Republici Srpskoj. Svoju slavu nemaju Savez nezavisnih socijaldemokrata, Socijalistička partija i PDP, dok je, sa druge strane, slava SDS-a Petrovdan, SRS RS Sveta tri jerarha, a DNS-a Mitrovdan.

Ove godine DNS je stranačku slavu Mitrovdan obilježio uz prisustvo velikog broja zvaničnika iz političkog života RS. Na proslavi slave u Banjaluci predsjednik stranke Marko Pavić je, čestitajući Mitrovdan svim članovima stranke i onima kojima je Mitrovdan porodična slava, poručio da sveti Dimitrije i njegova žrtva treba da budu primjer kako se bori za svoju ideju, vjeru i misao.

Srpska demokratska stranka je osnovana u Sarajevu 12. jula 1990. godine, na Petrovdan, i od tada slavi Svete apostole Petra i Pavla.

- Obično organizujemo svečanu akademiju ili svečanu skupštinu stranke. Svake godine slavi se u drugom mjestu i obično slavu obilježe i opštinski odbori SDS-a - rekao je sekretar SDS-a Dragan Ćuzulan.

Dodao je da su zvanice SDS-a svake godine parlamentarne stranke iz RS, te stranke iz Srbije i Crne Gore sa kojima imaju kontakte.

SRS RS krsnu slavu Sveta tri jerarha proslavlja u opštinskim odborima.

- Slava je pravoslavni, porodični običaj, svečani porodični ručak, i SNSD je ne slavi - kazao je generalni sekretar SNSD-a Rajko Vasić.

I u SP smatraju da je proslava krsne slave lična stvar pojedinca i da poštuju vjerska prava, opredjeljenja, slobode i osjećanja svakog pojedinca.

- SP nema precizno izdefinisan stav o krsnoj slavi političkog subjekta. U prilog tome ide činjenica da je SP građanska stranka koja okuplja građane i članove različitih vjera, kao i ljude koji su ateisti - rekli su u SP.

Slave u institucijama

Republika Srpska svoj rođendan proslavlja na Svetog Stefana, odnosno 9. januara. To je ujedno i Dan Republike Srpske. Svečanosti koja se organizuje tog dana prisustvuju najviši zvaničnici RS, vjerski zvaničnici, ali i brojni drugi gosti.

Osim toga, polože se vijenci na spomenike stradalim borcima Vojske Republike Srpske.

Srpska krsnu slavu obilježava na taj dan jer je osnovana 9. januara 1992. godine, kada je Skupština srpskog naroda u BiH usvojila Deklaraciju o proglašenju Srpske Republike BiH, čime je RS postala subjekt, prvo internog, a zatim i međunarodnog prava.

Krsna slava policije Republike Srpske je Aranđelovdan, koji praznuju 21. novembra. Nije slučajno da ova institucija slavi Svetog arhanđela Mihaila, koji se smatra zapovjednikom nebeske vojske.

- Ministarstvo unutrašnjih poslova RS krsnu slavu slavi od svog osnivanja 1992. godine i tom prilikom ugosti političare, predstavnike vladinog i nevladinog sektora i mnoge druge zvanice - rekla je portparol MUP-a Mirna Šoja.

Kako je rekla, ta se prilika iskoristi i da se služi parastos i polože vijenci na spomen-ploču pripadnicima MUP-a RS koji su stradali u proteklom ratu.

- Za krsnu slavu organizujemo i koktel, te iskoristimo priliku za promociju studenata unutrašnjih poslova i policijske akademije kojima tom prilikom uručimo diplome - rekla je Šoja.

Dan vojske Republike Srpske, a sada i trećeg pješadijskog Republika Srpska puka, slavi se na Vidovdan, na dan kada se odigrala Kosovska bitka, jedna od najznačajnijih bitaka u srpskoj istoriji. U Republici Srpskoj Vidovdan je obično slavljen uz sve crkvene obrede, uz pomen stradalim vojnicima i uz mnoštvo zvanica iz političkog i crkvenog života.

Prosvetitelja svetoga Savu, koji je svojevremeno gradio škole po cijeloj Srbiji i stvarajući srpsku crkvu stvarao i srpsku državu i kulturu slave škole u Republici Srpskoj.

- Dan svetog Save je školski praznik koji se tradicionalno obilježava svake godine u svim osnovnim školama u Republici Srpskoj. To je radno-svečani dan koji svaka škola sama organizuje i za koji se ne izdvajaju posebna materijalna sredstva. Srednje škole u Republici Srpskoj takođe organizuju svečane svetosavske akademije, dok visokoškolske ustanove u Republici Srpskoj ne obilježavaju ovaj dan - rekli su u Ministarstvu prosvjete i kulture RS.

Boračka organizacija Republike Srpske proslavlja Mitrovdan.

Slava ne treba nikome da smeta

Vjerski analitičar iz Beograda Živica Tucić kazao je da ne samo u Republici Srpskoj već i u Srbiji mnoge institucije imaju neki praznik vjerske naznake za svoj dan ili svetitelja kojeg smatraju svojim nebeskim zaštitnikom. Tako je i sa gotovo svim opštinama, takođe i političkim partijama u Srbiji.

- To je uvedeno većinom pre 15 do 20 godina,
kada je religija imala veći značaj nego danas i svakako je vera tada tumačena kao najvažniji element identiteta nekog naroda. Danas je to "srbovanje" daleko manje, na sreću, jer pravoslavlje je vera bez nacionalnog predznaka - rekao je Tucić.

On je pojasnio da krsne slave postoje samo kod Srba i smatra da je to lijepa specifičnost.

- Mnogima se njihova vera svodi samo na slavu, a čak ne znaju gotovo ništa o svetitelju koga eto slave. Kod Rusa ili Grka slavi se imendan. No, i tamo institucije slave neki praznik. Na primer, vojska slavi Bogojavljenje (Bugarska, Grčka),
školstvo u Grčkoj Sveta tri jerarha, ruska flota Svetog Andreja - pojasnio je Tucić.

On je dodao da na Zapadu, na primjer, zanati imaju zaštitnika, patrona, rudari na primjer, svetu Barbaru, takođe i gradovi, oblasti, čak zemlje.

Tucić smatra i to da ne treba nikome da smeta niti nešto loše znači to što cijela Republika Srpska slavi Svetog Stefana.

- On je bio mlad, skroman đakon, prvođakon, koji se brinuo u ime zajednice o siromasima, udovicama, dosledan, spreman i da postrada za svoje uverenje - pojasnio je Tucić.

On je dodao da su krsne slave, bar u Srbiji, sve skromnije, kako u porodicama, tako i u ustanovama. Tucić je pojasnio da u Srbiji nekadašnjeg cjelodnevnog, čak višednevnog, slavlja gotovo više i nema.

- Troškovi su bili veliki, a sada je vrijeme za smanjivanje svih izdataka. Ako slave partije i ustanove, dovoljno je da se preseče slavski kolač, ako je moguće neki kulturni program, obraćanje onih koji vode tu ustanovu i koktel sa posluženjem. To je "druženje" u opuštenoj atmosferi, u dobrom raspoloženju, potrebne i nepotrebne teme razgovora - istakao je Tucić.

Naglasio je da svakako ne treba pretjerivati u slavlju niti obilježavati tako da to na neki način vrijeđa članove udruženja, partija, službenika institucija koji su druge vjere ili nevjerujući.

- Može se toga dana dodeliti neka pohvala, povelja, dodeliti novčana nagrada. Ja bih u središte stavio umerenost - u hrani, piću, rečima - rekao je Tucić.

On je dodao da smatra da se malo računa vodi o simbolici krsne slave, a da bi za njega ona bila u tome da neki svetitelj bude uzor u dobroti, činjenu dobrih dela, požrtvovanosti, predanosti opštem dobru.

- Takav je svakako bio sveti Stefan. Njegovo delo i ideali mogu biti svima prihvatljivi, bez obzira na versku orijentaciju - rekao je Tucić.

Krsna slava kroz istoriju

Slava je pravoslavni običaj slavljenja porodičnog sveca.

Za obred slave na liturgijskoj osnovi zaslužan je sveti Sava. Od njegovog vremena taj obred, kao i običaji koji ga prate, postepeno se širio i formirao dok nije dostigao današnju formu. Današnju formu slave je konačno uobličio mitropolit Srbije Mihailo 1862. godine.

Od brojnih imena koje je imao ovaj obred danas su ostali samo: slava, krsna slava i svečari.

Za razliku od većine običaja koji su zajednički za čitav narod, svaka porodica odvojeno slavi svog sveca. Sveca sinovi nasljeđuju od glave porodice - obično oca. Kćerke nasljeđuju slavu samo ako ostanu u kući, a udate žene obično slave muževljevu slavu.

Ako se domaćinstvo preseli daleko, uz očevu dozvolu sin može da proslavlja slavu u svom domu. Takođe, ako otac ima više sinova i oni žele da osnuju svoju porodicu, dolaze kod oca na slavu i on im od slavskog kolača u desnu ruku predaje jednu četvrtinu. Iduće godine i oni slave slavu u svojoj kući.

Običaji

Pred slavu u kući se kuva žito - koljivo, koje je u crkvenoj upotrebi još od najstarijih vremena. Kada osvane dan slave, u crkvu se nose slavski kolač, žito i crno vino.

U crkvi se obavlja zajedničko osvećenje žita i blagosiljanje hljeba i vina, a onda sveštenik svako žito posebno prelije i svaki kolač posebno siječe. Tom prilikom svečar preda svešteniku prije liturgije čitulju (spisak živih i preminulih članova porodice) radi pomena i vađenja čestica na proskomidiji - živim za zdravlje, a preminulima za pokoj duše.

Kolačar, onaj ko nosi kolač u crkvu, prilaže crkvi svoje darove: tamjan, ulje, vino, a u novije vrijeme to je i novac, koji crkva troši shodno svojim potrebama.

Seoska masla

U pojedinim mjestima u Republici Srpskoj seoska slava se proslavlja na otvorenom, najčešće na nekom bitnom mjestu za naselje - pored crkve, kapelice, groblja, zborišta i naziva se masla ili litije.

Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici i Twitter nalogu.