Na tragu ženi, mužu i automobilu u svakom trenutku

Specijalizovane agencije sve više nude usluge neprekidnog automatskog satelitskog praćenja i određivanja položaja vozila, lica i upravljanja voznim parkom, praćenje rada radnika.

U ovim agencijama kažu da imaju različitih zahtjeva ljudi, od toga da bude ugrađen GPS uređaj na vozilo supruge ili supruga, djece i slično. Iako niko u agencijama ne ulazi u razloge zašto neko to traži, iz iskustva znaju da se često GPS praćenje koristi za provjeru vjernosti i kontrolisanje djece. U većini agencija ne žele da otkrivaju ovakve slučajeve, ali navode da imaju zahtjeva da muž zatraži ugradnju GPS prijemnika u vozilo supruge ili obrnuto.

Agencije za pružanje usluga satelitskog praćenja

Usluge satelitskog praćenja vozila već nekoliko godina nude se i u BiH, a jedno od preduzeća koje ih nudi je "SATWORK" iz Banje Luke koji svojim klijentima osim satelitskog praćenja vozila pruža uslugu i kontrole potrošnje goriva.

Direktor Sektora prodaje i marketinga ovog preduzeća Mirko Subotić je istakao da su korisnici njihovih usluga i pravna i fizička lica.

Subotić je pojasnio da je "SATWORK GPS" kontrolni, preventivni i bezbjednosni sistem koji omogućava kontrolu voznog parka i to sa jednog mjesta.

- Namijenjen je za kontrolu kretanja vozila, smanjenje troškova, povećanje produktivnosti zaposlenih i podizanje bezbjednosti vozila na viši nivo. Omogućava korisnicima da u svakom trenutku znaju gdje se nalaze njihova vozila, znaju kad su vozila krenula, kojim putem i pravcem su išla, kad su stigla na određene lokacije, te znaju koliko su goriva potrošila ili koliko su se zadržala na određenim mjestima - objasnio je Subotić.

On je dodao da je način rada sistema jednostavan i u vozilo se ugrađuje GPS uređaj koji prima tačnu poziciju svog položaja sa satelita i prenosi je putem GSM mreže na internet. Ovaj proces se odvija 24 časa dnevno, bez prekida.

Prema njegovim riječima, pogodnost sistema je da korisnik ima mogućnost u bilo koje vrijeme i sa bilo kojeg mjesta koje ima pristup internetu da vidi podatke o svom voznom parku.

Usluge satelitskog praćenja nudi i Agencija "Alfa sekjuriti". Cijena postavljanja GPS uređaja za praćenje vozila zavisi od modela automobila i iznosi između 300 i 1.000 maraka. Postoji najjeftinija opcija namijenjena običnim građanima, a cijena postavljanja ovih uređaja kreće se od 300 do 500 maraka. U okviru usluge vlasniku se omogućava da uvijek može provjeriti gdje se nalazi njegov automobil, a u slučaju da je ukraden, samo sa jednom SMS porukom mogu blokirati automobil. Mjesečno se ova usluga naplaćuje u prosjeku oko 50 maraka, s tim da se sa računa telefona potroši između pet i deset maraka.

Menadžer i GPS prodavac u agenciji "Tim Sistem" iz Sarajeva Alma Kezo rekla je da njihova agencija već pet godina nudi uslugu satelitskog praćenja automobila.

- Trenutno pokrivamo oko 85 odsto tržišta FBiH. Naše mušterije su uglavnom pravna lica, ali ima i fizičkih. Najčešće nam se javljaju velike firme koje se bave komercijalom ili imaju velike vozne parkove. Omogućavamo im da mogu u svakom trenutku da provjere gdje se nalazi njihov automobil, koliko je goriva potrošeno, koja je kilometraža pređena i mnoge druge usluge - ispričala je Kezo.

Ona je dodala da fizička lica koja se odlučuju za ovu uslugu su oni koji imaju skupe automobile, pa iz straha da ne budu ukradeni često koriste GPS usluge.

- Cijena uređaja koji se stavlja na automobil je oko 300 maraka, a njegovo održavanje se mjesečno plaća oko 40 maraka. Svaki korisnik dobije mali uređaj na čijem ekranu u svakom trenutku može locirati svoj automobil. U slučaju da ne uspije da locira vozilo, mi kad ga otkrijemo šaljemo obavještenje policiji ako je automobil ukraden - istakla je Kezo.

Prema njenim riječima, agencija "Tim Sistem" će uskoro pokrenuti novi proizvod koji će koštati oko 15 maraka, a sa njim će se moći samo locirati automobil.

U BiH postoji još jedna agencija koja nudi satelitsko praćenje - GPS usluge, a to je agencija "Neks-GPS" iz Sarajeva.

U ovoj agenciji rekli su da na tržištu skoro svi nude iste usluge, a da je cijena ona koja privlači klijente.

- Kod nas GPS uređaj sa ugradnjom košta oko 350 maraka, dok je mjesečno održavanje između 15 i 64 KM. Paket od 15 maraka je osnovni paket koji nudi opšte podatke kao što su kilometraža, potrošnja i slično, dok paket od 64 KM predstavlja poslovnu tajnu - rečeno je u ovoj agenciji.

Hrvatska kompanija "VIP" u septembru prošle godine pokrenula je uslugu satelitskog praćenja - GPS uslugu. U ovoj agenciji saopštili su da je ugradnja ovog uređaja veoma jednostavna i sastoji se od toga da u automobil ugradite uređaj i onda putem aplikacije na internet instalirate program.

- Cijena ovih usluga se kreće od najjednostavnijeg paketa koji košta oko 25 maraka mjesečno, pa sve do 100 maraka koji omogućava da se više automobila prati odjednom - dodali su ovoj agenciji.

U Srbiji uslugu satelitskog praćenja nudi kompanija "Securitas" koja, kako oni navode, omogućava najsavremenije praćenje automobila i sprečavanje njihovih krađa.

- Pored ovoga naša agencija nudi i praćenje fizičkih lica, koje je u Srbiji sve više zastupljeno. Agencija nudi i bezbjednosnu podršku i intervencije u slučaju opasnosti po život vozača i putnika, zvani "Panik poziv", hitnu medicinsku pomoć u slučaju udesa, pomoću senzora Sudara, tehničku podršku u slučaju neispravnosti i kvarova sistema u vozilu - dodali su u agenciji.

Sistem za globalno pozicioniranje - GPS

Satelitsko praćenje je moguće uz korišćenje sistema za globalno pozicioniranje - GPS, koji se sastoji od 24 satelita koji kruže oko zemlje i prenose precizne informacije o vremenu i poziciji. Svaki satelit emituje signale koje prima GPS prijemnik pa ih potom obrađuje. Tako obrađeni podaci se prosljeđuju u Centar za lociranje i na osnovu njih moguće je utvrditi tačnu poziciju vozila ili osobe, kao i brzinu i smjer kretanja. Kada se želi prenijeti podatak o poziciji vozila, Kontrolni centar posredstvom komunikacionog servisa preuzima podatke iz komunikacionog uređaja priključenog na GPS prijemnik u mobilnom objektu.

Ukoliko je GPS uređaj pod napajanjem i ako "vidi" satelite, tačna pozicija i ostale informacije preuzimaju se u realnom vremenu. Ukoliko to nije slučaj, a ostvarena je veza posredstvom komunikacionog servisa, podaci se mogu preuzeti iz "loga" (interne memorije GPS uređaja koji, u zavisnosti od tipa, može da pamti posljednjih 12.000 kilometara kretanja vozila).

Prema riječima stručnjaka za navigaciju, GPS prijemnik izračunava svoju lokaciju na osnovu podataka koje u zadatim programiranim vremenskim intervalima dobija od GPS satelita. Za dvodimenzionalnu poziciju u prostoru 2D dovoljan je "kontakt" sa tri satelita, a za trodimenzionalnu 3D poziciju sa četiri satelita.

GPS prvobitno je nazvan "Navstar GPS" - sistem za određivanje položaja prijemnika pomoću satelita. Razvijan je za potrebe Ministarstva odbrane SAD, da bi nekoliko godina kasnije bio prilagođen i za civilnu upotrebu. Prvi eksperimentalni GPS satelit postavljen je još 1978. godine, a danas se američki sistem sastoji od 24 satelita, ravnomjerno raspoređenih oko Zemlje na visini od 20.200 kilometara, koji kao predajnici radio-talasa pokrivaju cjelokupnu planetu. U sistemu su još i kontrolni segment - šest monitoring stanica Vazdušnih snaga SAD, u kojima se prati kretanje i rad satelita i odakle se podaci šalju u glavnu Kontrolnu stanicu u Kolorado Springsu. Iz nje se komunicira sa satelitima i vrši stalna sinhronizacija vremena. Treći segment GPS-a je korisnički. To su mobilni prijemnici koji se nalaze bilo gdje na Zemlji i koji na osnovu radio-signala, koji stižu iz satelita, proračunavaju svoju trenutnu lokaciju. Prijemnik se sastoji od antene podešene da "hvata" frekvencije koje koriste sateliti, časovnika, procesora i po potrebi displeja, na kojem su prikazani podaci o brzini i lokaciji. Rastojanje prijemnika od satelita pa i sam položaj tačke na Zemlji određuje se na osnovu mjerenja vremena putovanja radio-signala od prijemnika do satelita. Međutim, sa tačnim vremenom na satelitu se javljaju neočekivani problemi, kašnjenje vremena.

Kašnjenje vremena

Prema Ajnštajnovoj opštoj teoriji relativnosti, sat će u jačem polju gravitacije kucati sporije, a prema specijalnoj teoriji relativnosti, sat koji se kreće kucaće sporije od onog koji miruje. U nivou mora i pri malim brzinama ovi efekti su zanemarljivi, ali satovi iznad nulte nadmorske visine zaista kucaju brže, a satovi koji se kreću velikim brzinama poput onih kojima se kreću sateliti - sporije. Opšta teorija relativnosti predviđa da atomski časovnici u GPS satelitima kucaju brže za 45.900 nanosekundi dnevno, jer su u slabijem gravitacionom polju. Kako se sateliti svakodnevno kreću istom putanjom, na istoj visini u odnosu na Zemlju, ovi neželjeni efekti se jednostavno sprečavaju njihovim prilagođavanjem "iskrivljenom" mjerenju vremena.

Tokom sideričkog dana odnosno perioda potrebnog da se Zemlja obrne oko svoje ose u odnosu na zvijezde nekretnice (23 časa, 56 minuta i četiri sekunde) satelit napravi dva kompletna kruga. Sa bilo koje tačke na Zemlji u svakom trenutku moguće je vidjeti šest GPS satelita.

Zahvaljujući satelitima uskoro bi moglo postati moguće da traktor ore njivu bez vozača i to tačno u centimetar, a kamioni za odvoz smeća bez problema mogu da prepoznaju svaki kontejner za smeće. Ovakve naučno-fantastične stvari mogao bi da ponudi evropski sistem navigacije nazvan "Galileo" i to do 2014. godine. Prošlog ljeta EU je dala nalog za start ovog spornog, ali prestižnog evropskog projekta koji je, prema sadašnjem proračunu, poreske obveznike u Evropi već koštao 3,4 milijarde evra. Signali "Galilea" poslužili bi navigacionim sistemima evropskih zemalja i "usmjeravali" bi sve automobile, brodove i avione. U tu svrhu EU namjerava da lansira u svemir 32 satelita.

Korišćenje

GPS prijemnici za satelitsko praćenje se nalaze na bezbroj mjesta oko nas. U vojsci se koriste u pravljenju krstarećih raketa i najrazličitije precizno navođene municije, za automobilsku industriju razvijeni su prijemnici koji prikazuju položaj na mapi i brzinu kretanja, a daju i uputstva za dalju vožnju do postavljenog cilja.

Takođe se koriste za navigaciju aviona, brodova i drugih prevoznih sredstava. Nose ga pješaci za lakše snalaženje u prenaseljenim gradovima i u divljini, povezujući ga često sa mobilnim telefonom i drugim uređajima, čak se ugrađuje i u ručne časovnike i obuću da bismo u svakom trenutku mogli da znamo gdje je njihov vlasnik.

Obim zemlje

Ljudi su se prije sistema za globalno pozicioniranje GPS-a ipak snalazili u prostoru na većim rastojanjima.

Još u trećem vijeku prije nove ere, Eratosten, pjesnik, filolog i upravnik Aleksandrijske biblioteke, koristio je triangulaciju za određivanje obima Zemlje, s tim što je u tome koristio trougao koji su gradile dvije tačke na Zemlji, a samo treća je bila u vasioni - Sunce. On je znajući u podne kog dana u godini je u njegovoj rodnoj Kireni Sunce u najvišoj tački, odnosno vertikalno u odnosu na Zemlju, zbog čega su sunčevi zraci dopirali do dna dubokog bunara, napravio proračun da se tog istog dana u Aleksandriji kad je Sunce u svojoj najvišoj tački ono nalazi pod uglom od 1/50 kruga južno od njegovog zenita. Znajući razdaljinu između Kirene i Aleksandrije, izračunao je da je obim Zemlje 50 puta veći od te dužine. U proračunu obima Zemlje je pogriješio za oko 80 kilometara. Metodi triangulacije dodatno su razvijani u 17. vijeku, pa je tako 1669. godine francuski astronom Žan Pikard prilično tačno proračunao veličinu planete Zemlje (greška je bila 0,44 odsto), koristeći proračune podataka 13 trouglova koji se protežu od Pariza do tornja sa časovnikom u Emienu.

Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici i Twitter nalogu.