Konfederacija počiva na kantonima
Švajcarska je alpska zemlja poznata po idiličnim alpskim pejzažima, preciznim časovnicima i ukusnim sirevima i čokoladama. Međutim, ova zemlja se, takođe, može pohvaliti jednim od najstabilnijih političkih uređenja na svijetu. A to je postigla pažljivim balansom između centralne vlasti i autonomije kantona, te striktnim poštovanjem ravnopravnosti naroda koji žive u njoj.
Njeno službeno ime je na latinskom jeziku i glasi Confoederatio Helvetica. Latinski se koristi za imenovanje zemlje kako bi se izbjeglo favorizovanje jednog od četiri zvanična jezika Švajcarske (njemačkog, francuskog, italijanskog i retoromanskog).
Za datum nastanka Švajcarske konfederacije uzima se 1. avgust 1291. godine, kada je stvorena konfederacija tri prakantona na centralnom području današnje Švajcarske. Kasnije su, naravno, u tu konfederaciju ulazili novi kantoni. Međutim, samo ime Švajcarske potiče od kantona Švic, koji je bio jedan od osnivačkih kantona.
Švajcarska je poslije više bitaka i političkih turbulencija 24. oktobra 1648. izborila samostalnost od Rimsko-njemačkog carstva i izgradila tradiciju neutralnosti.
Švajcarska je država koja je u svijetu najbliže direktnoj demokratiji. Za bilo koju promjenu u ustavu referendum je obavezan. Takođe, referendum se može tražiti i za bilo koju promjenu u zakonu. Kroz referendume građani mogu da mijenjaju bilo koji zakon izglasan od strane parlamenta i kroz inicijative mogu da uvode amandmane u federalni ustav, što Švajcarsku čini državom direktne demokratije.
U Švajcarskoj je na snazi takozvani direktorijalni Ustav koji u sebi povezuje pojedinosti predsjedničkog i parlamentarnog sistema. Parlament bira vladu, ali je tokom legislativnog perioda ne može smijeniti. S druge strane, vlada nema pravo da raspusti parlament.
Švajcarski parlament se sastoji od dva doma: Savjeta kantona Švajcarske koji ima 46 predstavnika (dva iz svakog kantona i po jednog iz svakog polukantona) a oni se biraju po sistemu koji određuje svaki kanton, te Državnog savjeta, koji se sastoji od 200 članova, a biraju se po sistemu srazmjernih predstavnika. Mandat poslanika u oba doma je četiri godine. Kada oba doma zasjedaju zajedno, poznati su kao Ujedinjeni federalni parlament.
Glavno izvršno tijelo i kolektivni šef države je Švajcarsko savezno vijeće, koje se sastoji od sedam članova. Članove bira Skupština Švajcarske na četiri godine i mogu biti ponovo birani. Svaki od njih vodi jedno ministarstvo ili oblast i svake godine jednog od njih biraju za predsjednika Konfederacije. Tu dužnost ne može da obavlja dvije godine zaredom, pa je postao običaj da se vrši rotacija sedam članova savjeta: svaki od njih je predsjednik, u toku sedam godina bar jedne godine, i to prema dužini staža u kolegijumu.
Federalna skupština je zakonodavni i ustavotvorni organ Švajcarske, a čine je dva doma: Nacionalni savjet, koji predstavlja narod, i Savjet kantona, koji predstavlja kantone.
Oba doma savjeta imaju jednaku vlast. Za donošenje ili odbacivanje bilo kojeg zakona potreban je njihov konsenzus. Veoma važno za Švajcarsku je da je ona članica Savjeta Evrope. To joj omogućava da predstavi svoj glas u unutrašnjosti Evrope.
Švajcarska je podijeljena u 26 kantona, s tim što su tri kantona podijeljena na polukantone, i tako je relevantan broj za izbor u Savjet kantona 23. Svaki kanton ima svoj glavni grad.
Kantoni su konstituenti, federalne jedinice Švajcarske konfederacije. Svaki kanton ima jednaka prava i ima svoj ustav, zakonodavnu, sudsku i izvršnu vlast. Najveći kanton po površini je Graubinden (17,2 odsto teritorije Švajcarske), a najviše stanovnika ima kanton Cirih.
Kontrola kantona nad opštinama i gradovima ograničena je na nadgledanje da li su opštinske odluke u skladu sa važećim propisima i, sa druge strane, na odobravanje predračuna (ponekad budžeta) gradskih vlada.
U nadležnosti opštine je ubiranje poreza, upravljanje javnim komunalnim preduzećima, osnovno obrazovanje, upravljanje dobrima građana, lokalna policija kao i pomoć siromašnima i bolesnima.
U Švajcarskoj su prava opštine ograničena samo zakonom. Opština je ta koja prva odlučuje (na primjer u sudskom postupku ona je prvostepeni organ), a kanton interveniše tek u slučaju žalbe.
Jedna od najvažnijih karakteristika švajcarskog političkog sistema je proporcionalna pravičnost. "Čarobna formula", odnosno četvorostranačka savezna izvršna vlast, s još od 1959. neizmijenjenim omjerima je možda najpoznatija odlika tog oblika podjele vlasti.
Još je poznatiji švajcarski decentralizovani federalizam koji dopušta da kantoni provode mnoge savezne zakone prema vlastitim prioritetima, a ostavlja im i preostala zakonodavna ovlašćenja.
Kantoni slijede sličnu "proporcionalnu" šemu i višestranačku izvršnu vlast, čak i oni u kojima jedna stranka može upravljati većinom poslaničkih mjesta u kantonalnom zakonodavnom tijelu. Međutim, nekoliko malih kantona još uvijek praktikuje neposrednu demokratiju kroz godišnje građanske skupštine.
Tajna uspjeha
Možda je jedna od tajni uspjeha njenog političkog modela i vijekovima građena politička kultura Švajcarske. Iz nje izlaze vodeći ljudi koji su sposobni da rano prepoznaju potkulturne sukobe i posreduju u njima. Pet vijekova prilagodljivog vođstva dali su pluralističkim vrijednostima u Švajcarskoj status nacionalnog blaga.
Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici i Twitter nalogu.
