Ko su Sivi vukovi i zašto su zabranjeni
Sivi vukovi, turski ultradesničarski politički pokret, stiče sve veću pažnju širom svijeta, kao i njihova gestikulacija rukom, koja opisuje vučju glavu.
"Vučji pozdrav" je nedavno izazvao ogromnu kontroverzu na Evropskom prvenstvu u fudbalu 2024. kada je turski fudbaler Merih Demiral gestikulirao rukom nakon što je postigao gol za Tursku na utakmici protiv Austrije, koju je njegov tim dobio sa 2:1.
- Za simbole turskih ultradesničarskih ekstremista nema mjesta na našim stadionima, rekla je u objavi na Iksu njemačka ministarka unutrašnjih poslova Nensi Fezer.
UEFA je naknadno kaznila Demirala zabranom igranja dvije utakmice.
Turska je uzvratila optuživši Berlin za "ksenofobiju" zbog kritike na račun vučjeg pozdrava, a turski predsjednik Erdogan je stao u odbranu Demirala, rekavši:
- Da li se neko zapita zašto njemački nacionalni dres ima orla, a francuski pjetla? Merih Demiral je tim gestom iskazao koliko je uzbuđen.
Za mnoge je vučji pozdrav direktna asocijacija na organizaciju Sivi vukovi, poznatu još i kao "Idealistička ognjišta".
To je ultranacionalističko omladinsko krilo Stranke nacionalističkog pokreta (MDžP) u Turskoj, koja je saveznik vladajućeg AKP-a predsjednika Erdogana.
Ni vučji pozdrav ni organizacija Sivi vukovi nisu zabranjeni u Njemačkoj.
Austrija i Francuska su preduzele strože korake - prva je zabranila pozdrav, a potonja sve aktivnosti organizacije.
'Desničarska ekstremistička organizacija'
- Kad pomenemo pokret Sivih vukova u Njemačkoj, mi zapravo govorimo o širem ekosistemu klubova, kafana, lokalnih druženja iz kraja, kaže Burdžu Ozdželik, viša naučna saradnica za bezbjednost Bliskog istoka pri Kraljevskom institutu ujedinjenih službi, britanskoj ekspertskoj grupi.
Ona ističe da ljudi koji sebe dovode u vezu sa Sivim vukovima u Njemačkoj imaju različite stepene povezanosti sa njima, članstva ili obaveza prema grupi i uglavnom su fluidni u svojim naklonostima.
Njemačka federalna kancelarija za zaštitu ustava (BfV) klasifikuje Sive vukove kao desničarsku ekstremističku grupu sa 18.500 do 20.000 članova u zemlji.
Turci čine najveću pojedinačnu grupu etničke manjine u Njemačkoj, sa ukupno oko 3 miliona turskih građana i njemačkih građana turskog porijekla.
Njemačka ima ukupno oko 84 miliona stanovnika.
- Među većinom turske dijaspore u Evropi, nacionalističke tendencije i simboli su prilično snažni, kaže novinar Kemal Kan, ekspert za nacionalizam u Turskoj.
- Islamisti i nacionalisti su dobro organizovani. I zato su evropske vlade generalno zabrinute da ove političke organizacije, ili kriminalne strukture, imaju potencijal da izazovu tenzije, kaže on.
- Oni žele da uvedu mehanizme za obuzdavanje ne samo njihovih vlastih desničarskih ekstremističkih grupa, već i onih unutar migrantskih zajednica.
Nasilne aktivnosti
Sivi vukovi su optuženi za razna nasilna djela i u Turskoj i u Evropi još od sedamdesetih godina.
Jedan od najpoznatijih slučajeva u koji je bila upletena organizacija bio je pokušaj atentata na papu Jovana Pavla Drugog 1981. godine od strane Mehmeta Ali Agdže, člana Sivih vukova. Poglavar Katoličke crkve bio je pogođen i ranjen u tom napadu.
Grupa je bila upletena u ulične sukobe u Turskoj sedamdesetih i osamdesetih godina, kada su njeni članovi učestvovali u urbanom gerilskom ratu protiv ljevičarskih militanata.
Vjeruje se da Sivi vukovi imaju veze sa "turskom dubokom državom", navodnom mrežom moćnih, antidemokratskih koalicija u okviru turskih političkih i birokratskih struktura.
Poslednjih godina, po evropskim gradovima takođe su izbili razni ulični sukobi u kojima su učestvovali Sivi vukovi.
Politička analitičarka Burdžu Ozdželik kaže da su ovi incidenti stvorili atmosferu straha, pokrenuvši širu raspravu o tome šta raditi sa grupom.
U Njemačkoj, iako kontroverzni, Sivi vukovi nisu ilegalna grupa.
Austrija je, međutim, zabranila upotrebu vučjeg pozdrava 2019. godine, dok je Francuska zabranila sve aktivnosti Sivih vukova 2020. godine.
Godine 2021, Evropski parlament je savjetovao da se Sivi vukovi uvrste na EU listu terorista.
Spor oko organizacije prelazi evropske granice.
U Azerbejdžanu, zemlji sa tjesnim istorijskim i jezičkim vezama sa Turskom, ova grupa je pokušala da iskoristi jačanje nacionalizma u zemlji nakon pada Sovjetskog Saveza 1991. godine.
- Sivi vukovi su postali kontroverzni u Azerbejdžanu nakon njihovog navodnog učešća u neuspjelom državnom udaru 1995. godine protiv Hejdara Alijeva, oca aktuelnog predsjednika Ilhama Alijeva, kaže Konul Halilova, urednica BBC njuza na azerbejdžanskom.
- Hejdar Alijev, bivši general KGB-a, doživljavao je ovu grupu kao prijetnju po njegov režim. Kao posljedica toga, Sivi vukovi su bili zabranjeni u Azerbejdžanu, a njihov lider je ubijen tokom pokušaja puča.
Godine 2005, Kazahstan, centralnoazijska zemlja, takođe sa istorijskim vezama sa Turskom preko jezika i kulture, proglasila je organizaciju ilegalnom, klasifikujući je kao "terorističku grupu".
Turska tvrdi da ne postoji pokret zvan Sivi vukovi i da je zabranjivanje vučjeg pozdrava neprihvatljivo.
Vuk kao vodeća figura
- Vučji simbol je jedan od najvažnijih simbola za Turke, kaže za novinsku agenciju Anadolu Ahmet Tasagil, profesor sa katedre za turski jezik i književnost istanbulskog Univerziteta Jedetepe.
- Sva turkijska plemena koja žive u Centralnoj Aziji koristila su ovaj simbol u 4. i 5. vijeku, kaže on.
On takođe ukazuje na izvore iz 12. i 13. vijeka koji pominju da su Turci, po dolasku u Anadoliju, slijedili vuka, prema jermenskim, sirijskim i drugim bliskoistočnim legendama.
- Za Turke, vuk je vodeća figura, on predstavlja mudrost, kaže on.
Tokom Osmanskog perioda krajem 19. vijeka, vučji simbol je korišćen u raznim oblicima, a u ranim godinama savremene Turske pojavljivao se na novčanicama i markama.
Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici i Twitter nalogu.
