Kako su klijenti američkih obaveštajnih službi dolazili na vlast
Portal Vikiliks objavio je u petak dokumente koji svjedoče o tome da je privremeni lider Brazila Mišel Temer u prošlosti sarađivao s obavještajnom službom i vojskom SAD.
Iako nema osnova za pretpostavku da je dolazak Temera na vlast povezan s ovim podacima, Vikiliks nas navodi da sjetimo drugih primjera umješanosti političara u saradnju sa CIA.
Iran
Nakon što je 15. marta 1951. godine iranski parlament usvojio zakon o nacionalizaciji naftne industrije u zemlji, a pokušaji da se problem riješi pregovorima propali, američki državni sekretar Džon Dales i bivši šef CIA Volter Smit razradili su plan o svrgavanju premijera zemlje Mohameda Mosadika i dovođenja na vlast bivšeg ministra unutrašnjih poslova Fazlola Zahedija. Operacija je dobila naziv „Ajaks".
Mosadik je ipak uspio da sazna za njega, pa je odlučio da ga preduhitri, namjeravajući da udalji šaha Rezu Pahlavija s vlasti. Uspio je u tome, ali su izbili masovni neredi, u čijoj su organizaciji, prema nekim podacima, takođe učestvovali agenti CIA. Na stranu demonstranata stali su vojnici lojalni šahu.
Rezidenciju Mosadika napali su tenkovi, što je primoralo premijera da dâ ostavku. Nekoliko dana kasnije Pahlavi se vratio u Iran. Uspio je da ostane na vlasti još gotovo 25 godina. Vladar je svrgnut 1979. godine nakon Islamske revolucije.
Gvatemala
U Gvatemali je 1944. godine nakon revolucije na vlast došla vlada koja je namjeravala da vodi politiku nezavisnu od Vašingtona. Dozvoljen je rad Radničke partije Gvatemale, što je u Americi dovelo do strahovanja od jačanja komunističkog raspoloženja u Latinskoj Americi.
Nacionalizovano je poljoprivredno zemljište, a jedan od najvećih posjednika u to vrijeme bila je američka „Junajted frut kompani". To je takođe izazvalo nezadovoljstvo u Vašingtonu.
Poslije pokušaja da se izvrši pritisak na novu vladu, CIA je 1952. godine pripremila plan državnog prevrata u zemlji. Za to je bio odgovoran zamjenik direktora uprave Frenk Vizner. Prema planu, u Hondurasu je formirana „antikomunistička vladajuća hunta", u koju su ušli Karlos Salazar i budući predsjednik države Kastiljo Armas. Na teritoriji srednjeg Hondurasa formirani su naoružani odredi čije su borce pripremali saradnici CIA, kao i američki vojni kadrovi.
Nasilna etapa operacije počela je 1954. godine. Ustanike su podržavali brodovi SAD koji su blokirali priobalje Gvatemale. Avioni bez oznaka su bacali propagandne letke. Oružane formacije su 18. juna prešle granicu Gvatemale i Hondurasa. Ustanici su izveli uspješnu ofanzivu. Rezultat borbi bio je dolazak Armasa na vlast početkom avgusta. On je u zemlji uveo represiju protiv socijalista i komunista.
Kongo
Nakon prvih izbora poslije proglašenja nezavisnosti 1960. godine u Kongu je premijer postao Patris Lumumba, koji je razvijao odnose sa socijalističkim blokom. To je izazvalo nezadovoljstvo u Vašingtonu. Prema nekim podacima, planovi o uklanjanju Lumumbe s vlasti počela je da kuje CIA. U septembru je pukovnik Mobutu organizovao državni prevrat, u kojem je Lumumba svrgnut, a kasnije ubijen. Okolnosti njegove smrti nisu do kraja poznate. Britanski Telegraf je 2013. godine objavio podatke o tome da je ubistvo Lumumbe organizovala sardnica britanske obavještajne službe Dafna Park.
Panama
Nije uvijek bila riječ o podršci oružanim prevratima. Neki lideri su jednostavno snabdijevali CIA neophodnim informacijama. Lider Paname od 1983. do 1989. Manuel Norijega je od kraja pedesetih aktivno sarađivao s američkom obavještajnom službom. U Vašingtonu su 1988. otkrili da je Norijega umješan u narko-biznis. Zbog toga je svrgnut u operaciji „Just Cause " koju je, ironijom sudbine, organizovao Vašington.
Liberija
Saradnjom s američkom obavještajnom službom može da se pohvali i bivši lider Liberije Čarls Tejlor. List Boston glob objavio je 2012. materijal zasnovan na razgovoru s ekspertima i bivšim obavještajcima, u kojem je navedeno da su od početka osamdesetih Pentagon i agenti CIA radili s Tejlorom. U zatvorenim arhivima, prema njihovim tvrdnjama, čuva se najmanje 48 dokumenata koji su na neki način povezani s liberijskim predsjednikom. Pretpostavlja se da je Tejlor, pored ostalog, informisao Vašington o libijskom lideru Moameru Gadafiju.
Brazil
U petak su objavljene informacije o vezama novog vršioca dužnosti predsjednika Brazila Mišela Temera s američkom obavještajnom službom.
Prvo elektronsko pismo objavljeno na sajtu Vikiliksa Temer je uputio iz brazilskog grada Sao Paola u Majami, u štab komande američkih oružanih snaga u zoni Centralne i Južne Amerike. U tom pismu Temer opisuje političku situaciju u Brazilu 2006. godine, u periodu kada je predsjednik bio Lula da Silva. U pismu se spominje Temerov susret s predstavnicima američke ambasade, tokom koje je s njima podjelio svoje viđenje političke situacije u zemlji. Drugo pismo datirano je 21. juna 2006. U njemu se spominje Temerov sastanak s američkim diplomatama u ambasadi SAD u brazilskoj prestonici. Na sastanku je ponovo bilo reči o političkoj situaciji u zemlji.
Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici i Twitter nalogu.
