In memoriam Predrag Pajić (1933-2022) - Dobri banjalučki duh u Americi
Predrag Pajić rođen je 9. jula 1933. godine u Banjaluci. Već kao osmogodišnji dječak morao je sa porodicom da bježi iz rodnog grada, usljed genocida nad Srbima u Nezavisnoj državi Hrvatskoj (1941-1945).
Vrijeme Drugog svjetskog rata proveo je, kao izbjeglica, u Beogradu, gdje je završio osnovnu školu i nastavio školovanje u Trećoj beogradskog gimnaziji. Vratio se u Banjaluku 1945, gdje je 1949. završio Učiteljsku školu, poslije čega se zaposlio kao novinar u “Glasu”. Međutim, zbog njegovog prozapadnog opredjeljenja i otvoreno izražene sumnje u mogućnost izgradnje socijalizma (onakvog kakvog ga je Karl Marks zamislio), dobio je otkaz 1951. godine.
Njegovo sljedeće zaposlenje bilo je u Narodnoj biblioteci u Banjaluci (1951-1953). Posao bibliotekara, kojim će se kasnije decenijama baviti, prekinuo je 1953. i ponovo se vratio novinarskom pozivu. Bio je dopisnik agencije Junajted pres internešenel (UPI), boraveći uglavnom u Beogradu, ali i u Sarajevu i drugim gradovima. Godine 1956. zaposlio se na Radiju Zagreb, ali je već nakon tri sedmice dobio otkaz, ponovo zbog političkih razloga. Demokrata po uvjerenju i nepomirljivi protivnik komunističkog režima, koji ga je progonio i pod čijom vladavinom je više puta bio hapšen i pritvaran kao “narodni neprijatelj”, Predrag Pajić je u maju 1957. ilegalno napustio Jugoslaviju.
Nekoliko mjeseci boravio je u Austriji, u Astenu kod Linca, u izbjegličkom logoru pod jurisdikcijom Ujedinjenih nacija, zajedno sa nekoliko hiljada političkih emigranata iz istočnoevropskih zemalja. Osjetivši duhovni zov, sve više se interesovao za crkveni život i pravoslavnu hrišćansku teologiju i filozofiju. Nakon tri mjeseca provedena u ruskom manastiru Svetog Pantelejmona kod Minhena u Njemačkoj, u kojem je bio iskušenik, otišao je u Pariz, gdje je 1960. diplomirao na Pravoslavnom bogoslovskom institutu Svetog Sergija. Ipak, suviše nemirnog duha da bi prihvatio sveštenički poziv i vezao se za jednu parohiju, Predrag Pajić je krajem 1960. otplovio iz Francuske u Sjedinjene Američke Države.
Boravio je nekoliko mjeseci u Akronu kod Klivlenda, u saveznoj državi Ohajo, a od juna 1961, pa do smrti, živio je u Vašingtonu. Radio je kao naučni saradnik, tj. analitičar Univerziteta Džordžtaun (1961-1962), a na Ameriken univerzitetu diplomirao je ruske i istočnoevropske studije 1966, te zatim magistrirao političke nauke 1968. godine. Svoje studije finansirao je radeći kao pratilac i prevodilac u Stejt departmentu, tj. Ministarstvu spoljnih poslova SAD (1962-1968). Četiri i po decenije (1968-2013) radio je u Kongresnoj biblioteci, na Evropskom odjeljenju, kao bibliotekar - specijalista za Južne Slovene. Njegov posao sastojao se, između ostalog, i u tome da po narudžbini članova američkog Kongresa priprema tražene informacije, koristeći poznate izvore i literaturu, a bez davanja ličnog mišljenja i komentara. Iako je bio obavezan da daje objektivne, nepristrasne i pravovremene informacije, što je i činio, sam izbor podataka, odnosno izvora i literature, dobijao je pečat ličnog, što je predstavljalo zavidnu mogućnost uticaja. U ovom segmentu svog posla naročito je bio angažovan u posljednjoj deceniji DžDž vijeka, u vrijeme tragičnih dešavanja u bivšoj Jugoslaviji.
Predrag Pajić aktivno je učestvovao u političkom organizovanju srpskog i jugoslovenskog iseljeništva u Sjedinjenim Američkim Državama. Bio je generalni direktor Demokratske internacionale u Vašingtonu i član Koordinacionog komiteta Demokratskih susreta u Londonu. Bio je član Balkanske inicijative pri Američkom institutu za mir i dugogodišnji direktor vašingtonskog odjeljenja Kongresa srpskog ujedinjenja, najuticajnije srpske organizacije u Americi. Sarađivao je u srpskoj i jugoslovenskoj štampi u dijaspori, objavljujući tekstove o različitim temama. Dugi niz godina bio je aktivan član Srpske pravoslavne crkveno-školske opštine Svetog apostola i jevanđeliste Luke u vašingtonskom predgrađu Potomak, u saveznoj državi Merilend, a jedno vrijeme i njen predsjednik. Bio je domaćin mnogim srpskim intelektualcima, disidentima i opozicionim prvacima koji su različitim povodom dolazili u Vašington. Takođe, bio je jedan od naših najuticajnijih i najbolje obaviještenih ljudi u američkoj prestonici, a imao je priliku da se susretne sa dvojicom američkih predsjednika, Lindonom Džonsonom (1965) i Bilom Klintonom (1999). Bio je i poliglota, tečno je govorio engleski, francuski i ruski, a služio se njemačkim jezikom.
Umro je 29. avgusta 2022. u vašingtonskom predgrađu Arlington, u saveznoj državi Virdžiniji, a sahranjen je 24. septembra na groblju “Rok Krik” u Vašingtonu.
Predrag Pajić veći dio svog burnog života dijelio je sudbinu političkih emigranata, kojima je bilo onemogućeno da žive ili čak da povremeno posjećuju svoju otadžbinu i najbližu rodbinu. Oštrouman i obrazovan, vaspitavan u uglednoj građanskoj porodici u Banjaluci, nije se predavao ni kada je nailazio na veoma ozbiljne, po život opasne, poteškoće. Neke pojedinosti iz njegovog zanimljivog života (povezanost sa američkom obavještajnom službom - CIA, kao i neuspjeli pokušaji atentata na njega u Austriji i Americi) ostaće obavijene velom tajne, osim ukoliko ih nije odgonetnuo u spisima memoarskog sadržaja, koji bi se, možda, mogli pronaći u njegovoj pisanoj zaostavštini. Predrag Pajić volio je da pomaže ljudima, a naročito svojim sunarodnicima koji su dolazili u SAD kao politički ili ekonomski emigranti da u tuđini započnu novi život. Sasvim razumljivo, posebnu naklonost pokazivao je prema ljudima koji su dolazili iz Banjaluke, u koju je, nakon završetka rata 1995. i potpuno izmijenjenih političkih okolnosti, rado dolazio, tragajući za stazama svog djetinjstva i mladosti. Svoje veliko životno i radno iskustvo, sa naročitim zadovoljstvom, toplo i očinski, prenosio je na mlade ljude, koji će “čika Paju” pamtiti kao svog učitelja i dobrotvora.
Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici i Twitter nalogu.
