Holivud i geopolitika: Maverik između dva hladna rata VIDEO

Ujedno je postao i prvi film u karijeri Toma Kruza, jedne od najvećih holivudskih zvijezda sa karijerom dugom preko 40 godina, koji je zaradio milijardu dolara, pokazavši da šezdesetogodišnji glumac još nije za penziju kada je u pitanju privlačenje publike. Dio medija i javnosti bio je skeptičan na vijest o snimanju nastavka jednog od najpopularnijih filmova 80-ih, ispostavilo se da je odluka  “Paramaunta”, Kruza i Džerija Brukhajmera kao producenata bila pogodak u središte mete.

S jedne strane mudro su shvatili da je kod blokbasterske bioskopske publike došlo do određenog zasićenja superherojskim dvobojem “Marvela” i “DC” i da je publika željna filmova u kojima je glavna zvijezda čovjek od krvi i mesa. S druge strane, protok vremena učinio je svoje i popularna nostalgija prema 80-im počela je da radi svoje kod publike, što je, uz činjenicu da je i nastavak pogodio pravi momenat u geopolitičkim odnosima, bilo više nego dovoljno da film pohara bioskope.

Idealni građanin

Prvi film je u bioskope izašao u doba hladnog rata, uspona reganovskog militantnog liberalizma i sve izraženijeg vojno-ekonomskog pada SSSR-a, kada je i američkoj spoljnoj politici i američkoj kinematografiji, uzdrmanim burnim 70-im, bio potreban pozitivan, patriotski trijumf po svaku cijenu.

I sve su to dobili sa “Top ganom” režisera Tonija Skota, koji se razlikovao u odnosu na prethodne, dosadne promotivne filmove američke vojske i politike. Promjena se sastojala u dodavanju drugačijeg sadržaja u percepciju američkog intervencionizma, kroz formu pozitivnosti, koju su SAD sramno izgubile prethodne decenije.

Za mlađe generacije teško je objektivno prenijeti koliko je veliki kulturni fenomen bio “Top gan” kada je izašao 1986. godine. Na mnogo načina, to je vidljivo po tome kako se ljudi pozitivno odnose prema njegovim likovima ili koliko nostalgični postaju na zvuk hitova kao što su “Take My Breath Away” i “Danger Zone”. Definitivno, to je ultimativni film visoke koncepcije svoga doba. Upečatljiva i laka scenaristička linija romantičnog podzapleta, sa kojim se većina publike brzo povezala, naglašenog patriotskog žara, uzbudljivih akcionih sekvenci, pamtljivog saundtreka i puno atraktivnih likova uz fetišističko koketiranje sa homo erotikom i MTV estetikom. Svi ovi elementi spojili su se kako bi stvorili film koji je prevazišao stvarne vrijednosti, jer je Skot snimio dosta boljih filmova od njega. Iskreno govoreći, “Top gan” je prilično prosječan akcioni film, ali način na koji je napravljen i vrijeme u kojem je objavljen ispostavilo se da su glavni faktori u stvaranju kulturnog fenomena. Iako postoji melodramska pozadina, film vam ne dopušta da zaboravite da je njegov primarni fokus uvijek na zapanjujućoj akciji. Skot i snimatelj Džefri L. Kimbal razbijali su ekrane dobro prilagođenim kadrovima, sjajem i raskošnošću akcije, naglašavajući zapanjujući spektakl akcionih sekvenci.

Što se tiče stvarnog kreativnog narativa filma, možda niko nije dao bolju analizu od filmskog kritičara Rodžera Eberta, koji je jednom upozorio publiku da “paze na scene u kojima ljudi razgovaraju jedni sa drugima”, pošto su dijalozi bili bezlični i služili su samo kao poveznica za ključne pilotske scene i atraktivne kadrove Kruza sa osvjetljenjem iza leđa. I da se ne lažemo, nije mu odmoglo to što je američka mornarica  aktivno učestvovala u njegovoj produkciji, ne samo pozajmljivanjem aviona i vojnim savjetovanjem radi simuliranja privida realizma.

Mornarica je direktno odobravala scenario filma preko čuvene Kancelarije za medije Ministarstva odbrane SAD i preoblikovala scene kada im je odgovaralo. Kako je precizno primijetio filmski teoretičar Kejn Sajmon, Pit Maverik Mičel bio je “arhetip Reganovog idealnog građanina”, američki individualac čija buntovnost na kraju podvija rep pod uticajem autoriteta i vrijednosti koje promoviše sistem. Trijumf ovako pažljivo planirane akcione drame osjetio se i svuda u društvu, budući da je prodaja pilotskih jakni i sunčanih naočara “rej-ban” naglo porasla, dok je broj muških kandidata za avijaciju porastao za 500 odsto, kao i javna podrška vojsci SAD.

Sa druge strane, režiser Oliver Stoun, poznati kritičar američke politike i autor prilično antiratno nastrojenog filma “Vod”, rekao je u intervjuu za “Plejboj” da je “Top gan” bio fašistički film i da je prodao ideju da je rat čist i da se može dobiti. Da bude zabavnije, čak je i Kruz rekao 1990. da ljudi smatraju da je “Top gan”desničarski film, zbog čega nije želio nastavke.

- Mnogo ljudi ga smatra desničarskim filmom za promociju mornarice. I puno djece voli film, ali želim da djeca znaju da rat nije takav. Zato nisam napravio “Top gan 2, 3, 4 i 5”. To bi bilo neodgovorno - rekao je Kruz.

Idealni svijet

Skoro četiri decenije kasnije Kruz se, prema riječima Džozefa Kosinskog, režisera novog filma, navodno predomislio kada mu je on donio scenario koji se bavio odnosom između njegovog Maverika i sina pokojnog kopilota Gusa, dok je politički aspekt priče u potpuno drugom planu.

Donekle ovo jeste tačno, pošto njegov nastavak fokus umjerava na adrenalinsku akciju i zabavu protkanu nostalgijom i melodramom, nekom vrstom optimističkog realizma 20-ih,  umjesto hipermišićavog, Reganovog militarizma Skotovog originala. Osim nekoliko referenci prema stvarnosti geopolitičkog pejzaža, opisanog tako nejasno da gotovo postaje parodičan u smislu identifikacije neprijatelja, politika je vidljivo odsutna u filmu “Top gan: Maverik”. Američka, pa i svjetska javnost toliko je dobro prihvatila film da objašnjenje zahtijeva političku pozadinu, koja ipak postoji, bez obzira na to što autori tvrde da je nema, jer je odsustvo politike na neki način potvrda njene prisutnosti. Osamdesetih godina prošlog vijeka američki patriotizam bio je moderan i “Top gan” ga je servirao zamotanog u atraktivnom akciono-sentimentalnom pakovanju. Dvadesetih godina ovog vijeka patriotizam nije moderan i “Top gan: Maverik” ga uspješno reanimira u atraktivnom akciono-sentimentalnom pakovanju.

Nakon godina ostarjelih predsjednika Trampa i Bajdena, pandemije, cenzorske diktature interneta, sramnog bjekstva iz Avganistana, tihog poraza u Siriji i Iraku, veliki broj Amerikanaca očajnički želi da se kolektivno osjeća dobro u svom životu, zemlji i kulturi, bez pratećeg političkog prtljaga. Ništa bolje nije ni u ostatku planete - pandemije, izolacije, nemiri, uspon desnice, militarizacija i rastuća paranoja Trećeg svjetskog rata vise u vazduhu.

I stiže film u kojem se dobro poznati heroj od krvi i mesa uspješno bori protiv neimenovanog neprijatelja. Scenario povlači prave nostalgične konce, da ne postane previše agresivan ili previše fantastičan, što nije beznačajno u deceniji kojom vladaju superheroji i kompjuterski generisana akcija na ekranu. U svijetu “Top gan: Maverik” sve je u redu. Možda postoje mrtvi roditelji, propale ambicije i zalihe obogaćenog uranijuma, ali se na kraju dana svi pomire u porodičnom dvorištu Kalifornije ili na nebu kojim dominiraju avioni SAD, a ne izmišljeni superjunaci Kapetan Amerika ili Supermen.

“Maverik” stvara kolektivni izmišljeni prostor u kojem se Amerikanci i dobar dio planete mogu jednostavno osjećati dobro u pogledu njihovog zajedničkog identiteta i ikonografije.

U takvom svijetu treba tip koji je brži i bolji od ostalih, koji voli biti sam, ali može raditi timski i koji će na kraju osvojiti djevojku, uz staru pop pjesmu. Tačnije, svijetu  je potreban jedan običan tip zarobljen u avanturi koja je veća od života. I koja se zove film. To znaju u Holivudu, a čini se da to znaju i unutar Kancelarije za odnose sa medijima Ministarstva odbrane SAD.

Tužba

Da ne bude sve idealno za “Paramaunt”, pobrinula se porodica izraelskog pisca, čiji je članak bio inspiracija za “Top gan” iz 1986, a koja sada tuži filmski studio za kršenje autorskih prava zbog njegovog nastavka. Oni tvrde da studio nije imao prava na priču Ehuda Jonaija “Top gans” iz 1983, kada je počeo distribuciju nastavka. Iz “Paramaunta” kažu da je ova tvrdnja bez osnova i da će je osporiti.

Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici i Twitter nalogu.