Front trećeg svijeta protiv dva vojna bloka VIDEO
Pokret nesvrstanih zemalja, koji se u drugoj polovini prošlog vijeka suočavao sa mnogim izazovima, usponima i padovima, osnovan je prije 50 godina u Beogradu.
Ideja o njegovom osnivanju javila se sredinom pedesetih godina prošlog vijeka, kao protivteža blokovskoj podjeli svijeta. To je bio front "trećeg svijeta" protiv dominacije dva vojna bloka: zapadnog NATO-a i istočnog Varšavskog ugovora. On je, bez sumnje, odigrao određenu ulogu u oslobađanju pojedinih zemalja od kolonijalnih sila, kao i u borbi za smanjenje jaza između bogatog sjevera i siromašnog juga, ali istoričari tek treba da ocijene njegove stvarne domete.
Pripreme
Prva, osnivačka konferencija održana je od 1. do 6. septembra 1961. godine u Beogradu, u zgradi Narodne skupštine, koja je za tu priliku bila posebno preuređena.
Kada se Beograd, prije pola vijeka, pripremao za prvi samit, trebalo je obaviti obimne pripreme da bi grad primio i smjestio lidere, članove delegacija i novinare, pa je za dva mjeseca renovirano oko 350 ugostiteljskih objekata, među kojima i svi tadašnji hoteli.
Kako su zabilježili hroničari, tada je takođe porušeno više nehigijenskih naselja u vidokrugu učesnika konferencije i smješteno u nove stanove na Banovom brdu.
Izgrađeno je 40 novih ulica, rekonstruisani su vodovod i kanalizacija, kao i ulično osvjetljenje. Na Terazijama i drugim trgovima pojavile su se prve svijetleće reklame.
Učesnici
Na samitu su učestvovali šefovi država i vlada 25 vanblokovskih zemalja, većinom iz Afrike i Azije i dvije evropske: Avganistan, Alžir, Burma, Cejlon, Etiopija, Gana, Gvineja, Indija, Indonezija, Irak, Jemen, Jugoslavija, Kambodža, Kipar, Kongo, Kuba, Liban, Maroko, Mali, Nepal, Saudijska Arabija, Somalija, Sudan, Tunis i Ujedinjena Arapska Republika, koju su tada činili Egipat i Sirija.
Prisustvovali su i predstavnici 40 oslobodilačkih i antikolonijalnih pokreta. Tri zemlje - Bolivija, Brazil i Ekvador - bile su u ulozi posmatrača.
Na samitu je u centru pažnje bila "velika četvorka": predsjednici Indije Džavaharlal Nehru, Indonezije Sukarno, Egipta Gamal Abdel Naser i Jugoslavije Josip Broz Tito. Oni će u godinama koje su uslijedile igrati značajnu ulogu u Pokretu sve do njihovog odlaska s političke pozornice. Jugoslavija je bila domaćin samita Pokreta nesvrstanih i početkom septembra 1989. godine u Beogradu.
Pukotine
Prve pukotine u pokretu počele su da se javljaju kada su pojedine zemlje članice počele da se priklanjaju Sovjetskom Savezu, odnosno SAD. Pokret se, zapravo, "slomio" čak desetak godina prije devetog, beogradskog samita, odnosno 1979. godine, zbog unutrašnjih nesuglasica kada je Sovjetski Savez napao Avganistan, jer su neke države podržavale SSSR, a neke Avganistan.
Slabljenju njegovog uticaja doprinijeli su smrt ili odlazak s vlasti Nehrua, Nasera, Sukarna i Tita, koji su bili ličnosti čija je riječ jedno vrijeme nesumnjivo imala određenu "težinu" u svijetu. Pad Berlinskog zida 1989. godine, raspad Varšavskog ugovora i završetak "hladnog rata" donijeli su velike izazove nesvrstanima, koje su na samitu u Džakarti 1992. godine započele da tragaju za novom ulogom u postblokovskom svijetu. Pokret nesvrstanih zemalja sada ima 118 članova od ukupno 192 zemlje članice Ujedinjenih nacija.
SFRJ, jedan od osnivača Pokreta, raspala se početkom devedesetih godina prošlog vijeka u građanskom ratu, dok je suspendovano članstvo u Pokretu njene nasljednice, SRJ.
Nijedna od bivših jugoslovenskih republika, koje su u međuvremenu stekle nezavisnost, nije punopravni član pokreta. One učestvuju u njegovom radu ili kao posmatrači ili kao gosti.
Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici i Twitter nalogu.
