Devedeset godina od smrti vojvode Živojina Mišića
Srpski vojvoda i jedan od najvećih svjetskih vojskovođa Živojin Mišić umro je 20. januara 1921. u Beogradu.
Mišić je učestvovao u svim srpskim ratovima od 1876. do 1918. godine. Komandovao je srpskom Prvom armijom u Kolubarskoj bici, a prilikom proboja Solunskog fronta bio je načelnik Vrhovne komande.
Biografija
Preci Živojina Mišića su se doselili u Struganik kod Gomjonice krajem 17. ili početkom 18. vijeka. Porodica je uzela prezime Mišić po imenu djede Živojina Mišića - Miša Kaljevića.
Mišićevi roditelji Radovan i Anđelija imali su trinaestoro djece, od kojih su dvije bile devojčice. Živojin je bio trinaesto dijete.
Osnovnu školu započeo je u Ribnici, a završio u Kragujevcu. U svojim memoarima Mišić je pominjao neprilike koje je imao sa varoškom djecom zbog seljačkog porijekla, što ga je uzbuđivalo i vrijeđalo. Gimnaziju u Kragujevcu je upisao 1868. godine. Prvi, drugi i šesti razred Gimnazije završio je u Kragujevcu, a treći i četvrti u Beogradu, u Prvoj beogradskoj gimnaziji.
U prvih pet razreda Gimnazije nije bio posebno dobar đak, ali je šesti razred završio sa mnogo boljim uspjehom. Sa takvim ocjenama šestog razreda Gimnazije primljen je 1874. godine u Vojnu akademiju, kao 19. u rangu. Na svakom raspustu odlazio je kući u selo i vrlo često je zajedno sa svojom braćom radio i poljske radove.
Kasnije se oženio Lujzom Krikner sa kojom je imao šestoro djece i to tri sina i tri kćerke.
Vojna karijera
Na samom početku svoje službe, kao pitomac Artiljerijske škole, učestvovao je u dva oslobodilačka rata protiv Turske (1876. i 1877 - 1878. godine). U tim ratovima komandovao je Kolubarskim bataljonom Valjevske brigade druge klase i stekao prva ratna iskustva.
Pored četvorogodišnje Artiljerijske škole, završio je austro-ugarsku školu gađanja u Bruku na Lajti i dvogodišnju pripremu za generalštabnu struku u srpskoj vojsci.
Poslije Majskog prevrata Mišić je bio penzionisan zbog sumnje da je neprijateljski raspoložen prema oficirima-zavjerenicima koji su 1903. ubili kralja Aleksandra Obrenovića.
Zbog vojno-političke situacije poslije austrougarske aneksije BiH aktiviran je 1909. na zahtjev načelnika Glavnog štaba vojvode Radomira Putnika i postavljen za njegovog pomoćnika. U Prvom balkanskom ratu se iskazao kao sjajan strateg i jedan je od najzaslužnijih za pobjedu nad Turcima 1912. u Kumanovskoj bici.
U balkanskim ratovima Mišić je bio pomoćnik načelnika štaba Vrhovne komande vojvode Radomira Putnika, njegova desna ruka, jer je, kako je istakao general Živko Pavlović: "U najtežim trenucima svojim optimizmom i čvrstinom karaktera održavao i samog Putnika u uvjerenju u dobar ishod operacija srpske vojske".
Na sopstvenu molbu u Prvom svjetskom ratu je 15. novembra 1914. tokom Kolubarske bitke, postavljen za komandanta Prve armije. koja je zapala u veoma tešku situaciju. Povrativši joj poljuljani moral, uspio je izuzetnim taktičkim potezima da zaposjedne Suvoborski greben, a potom energičnim dejstvima potpuno razbije austrougarske trupe.
Kolubarska bitka, u kojoj je srpska vojska do nogu potukla austrougarske agresorske trupe, jedinstven je primjer u istoriji ratova da se armija kojoj je predviđan brzi slom za kratko vrijeme reorganizuje, pređe u kontraofanzivu i neprijatelju nanese uništavajući poraz, zbog čega se i sada izučava na vojnim akademijama širom svijeta. Za briljantnu strategiju kojom je tada nadmudrio austrougarsku komandu unaprijeđen je u čin vojvode.
Kao načelnik Štaba Vrhovne komande srpske vojske rukovodio je 1918. godine pripremama za proboj Solunskog fronta i potom uraganskom ofanzivom srpske vojske, odlučujuće doprinijevši odbacivanju zahtjeva savezničke komande da Prva armija pod komandom Petra Bojovića obustavi napredovanje, jer se odvojila od glavnine savezničkih snaga na rizičnu udaljenost od 200 kilometara.
Predavačka i literarna karijera
Na Vojnoj akademiji u Beogradu Mišić je predavao strategiju u prekidima od 1898. do 1904. godine. Objavio je mnogobrojne rasprave iz oblasti ratne vještine u vojnim časopisima, čiji je on bio urednik.
Predavanja pitomcima Vojne akademije objedinio je u knjizi "Strategija", koja je odmah uvrštena u obaveznu lektiru oficirskog kora. Sa njemačkog jezika je preveo "Taktiku" od Balka (objavljeno 1910). Bolest ga je spriječila da dovrši pisanje svojih uspomena, započetih na liječenju u Francuskoj 1920. godine.
Sahrana i počasti
Uz velike građanske i vojne počasti Živojin Mišić je sahranjen na beogradskom Novom groblju, a tu mu je spomenik otkriven 3. decembra 1922. godine. Njegov lik i djelo ovjekovječeni su u mnogim umjetničkim djelima: višetomni roman Dobrice Ćosića "Vrijeme smrti", pozorišna predstava "Kolubarska bitka" prema dramatizaciji djela tog Ćosićevog romana; pjesme Vojislava Ilića Mlađeg i u djelima Alekse Šantića, Slobodana Markovića, Petra Pajića; slike Uroša Predića, Milana Milovanovića, Vase Eškićevića, Veljka Stanojevića, Nikole Milojevića, Teodora Švrakića; skulpture Đorđa Jovanovića, Dušana Jovanovića Đukina i mnogim drugim umjetnicima.
Kasarne u Mariboru i Ljubljani dugo su nosile Mišićevo ime. U Zemunu je proglašen za počasnog građanina.
Odlikovanja
Ako se odlikovanja vojvode Živojina Mišića posmatraju uporedo sa razvojem savremenih društvenih i istorijskih zbivanja i njegovim napredovanjem u vojničkoj karijeri, zapaža se da su ona sve brojnija, tipološki značajnija, a po rangu vrednija. Samim tim ona govore ne samo o Mišićevom mjestu u našoj ratnoj istoriji, već predstavljaju i materijalne dokaze o udjelu srpske vojske u savremenim međunarodnim odnosima iz ratova za oslobođenje kraja 19. i početka 20. vijeka.
Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici i Twitter nalogu.
