Beograd zasut tepihom bombi

Tog nedjeljnog jutra, 6. aprila 1941. godine, prve bombe na Beograd pale su u 6.30 časova, dok je ogromna većina stanovnika srpske prestonice još spavala. Njemački bombarderi su u četiri navrata razornim i zapaljivim bombama zasuli Beograd, a oko 16 časova iz pravca Rumunije doletjelo je tridesetak zloglasnih bombardera "štuka" iz kojih se pucalo po kolonama izbjeglica, dok su panično napuštale razoreni grad.

Šta je prethodilo

Ovaj napad je uslijedio nakon što je u Jugoslaviji 27. marta, grupa oficira izvela državni udar, zbacila Vladu "Cvetković-Maček" koja je u Beču 25. marta 1941. godine potpisala protokol o pristupanju Jugoslavije Trojnom paktu. Time je poništen taj protokol. Ovaj državni udar podržao je i narod demonstracijama. Međutim, to je razjarilo nacističkog vođu Adolfa Hitlera, jer je poremetilo njegove planove u vezi sa napadom na Sovjetski Savez, pa je istog dana na osnovu njegove naredbe u operativnom štabu Njemačke armije donijeta odluka "Direktiva 25" da se, pored Grčke, i Kraljevina Jugoslavija uništi kao država.

Hitler je 6. aprila bacio na Beograd razarajuće bombe od 1.000 kilograma, a već u prvom naletu pogođen je prvi civilni objekat u gradu - hotel "Avala" gdje je poginuo i ministar jugoslovenske vlade Franjo Kulovec. U toku bombardovanja 6. i 7. aprila poginulo je 10.000 Beograđana. Bačene su velike količine bombi na stambene četvrti.

Šteta

Beograd je u šestoaprilskom napadu pretrpio neprocjenjivu materijalnu štetu - potpuno je razoreno 714, a teže oštećeno 1.888 zgrada, dok je djelimično oštećeno 6.829, među njima i zgrada Starog dvora, čija je kupola srušena. Gađane su gusto naseljene četvrti, bolnice, Učiteljski dom, Kalinića pijaca, Željeznička stanica, Glavna pošta, zemunski aerodrom... U porti Vaznesenjske crkve, prvog dana agresije, pobijeno je i ranjeno nekoliko stotina civila, a više stotina građana je stradalo kada je direktno pogođeno gradsko sklonište u Karađorđevom parku. Potpuno je uništeno zdanje Narodne biblioteke Srbije na Kosančićevom vencu, podignuto 1832. godine. Bila je to jedina nacionalna biblioteka koja je namjerno napadnuta i uništena tokom Drugog svjetskog rata, a u požaru, izazvanom zapaljivim bombama, nestao je fond od oko 350.000 knjiga, uključujući i srednjovjekovne spise neprocjenjive vrijednosti. Biblioteka je imala i zbirke turskih rukopisa, više od 200 starih štampanih knjiga od 15. do 17. vijeka, starih karata, gravira, umjetničkih slika i novina, kao i sve knjige štampane u Srbiji i susjednim zemljama od 1832. godine.

Plan napada

Plan napada na Jugoslaviju razradila je Komanda Njemačke četvrte vazdušne flote pod nazivom "Kaznena odmazda", a operacijom je komandovao general pukovnik Aleksandar Ler.

Tokom šestoaprilskog napada na Jugoslaviju, a naročito na Beograd, avioni su polijetali sa aerodroma iz Beča, Graca i Arada. Beograd su 6. i 7. aprila "tepihom bombi" zasula 484 aviona "luftvafe". Poslije vazdušnih udara izvršen je i kopneni napad iz više pravaca. Njemačke, italijanske i mađarske trupe prodrle su na teritoriju Jugoslavije iz pravca Italije, Austrije koje su tada bile u sastavu Trećeg rajha.

Prestonicu Kraljevine Jugoslavije branile su PVO vazdušne zone Beograd i elitni šesti lovački puk naoružan najsavremenijim lovačkim avionima "mesersmit Me-109E" i, ponosom jugoslovenske vazduhoplovne industrije, nažalost, malobrojnim, lovcima "IK-3". Braneći nebo Beograda, poginulo je 11 pilota šestog lovačkog puka kojima se grad odužio tek 1997. godine otkrivanjem spomenika na Zemunskom keju kod hotela "Jugoslavija".

Ostali gradovi

I Kraljevo je napadnuto 6. aprila, a u napadu na Niš 8. aprila poginulo je oko 600 ljudi. Do 17. aprila 1941. godine, kada je kapitulirala vojska Kraljevine Jugoslavije bombardovani su i Leskovac, Kragujevac, Novi Sad, kao i više gradova u dijelovima bivše Kraljevine u kojima su, uglavnom, gađani strateški objekti, uništavani infrastruktura i aerodromi. U isto vrijeme kada je otpočeo napad na Jugoslaviju, Hitler je napao i Grčku pod kodnim nazivom "Operacija Marita".

Kraljevina Jugoslavija i Grčka su dočekale rat usamljene. Jugoslovenska ratna komanda izradila je plan odbrane od Nijemaca pod šifrovanim imenom "R-41".

Njemačka je pri napadu potpuno iznenadila jugoslovensku vojsku za kratko vrijeme, tako da je ova mogla da mobiliše samo dvije trećine svog borbenog kapaciteta, od toga 28 pješadijskih i tri konjičke divizije. Ratno vazduhoplovstvo Kraljevine Jugoslavije je raspolagalo sa samo 300 aviona. Nijemci su 13. aprila probili posljednju liniju odbrane kod Konjarnika i umarširali u Beograd, gdje su ispred Narodne skupštine organizovali paradni defile. Ubrzo je stigao i feldmaršal Evald fon Klajst i Maksimilijan fon Vajks. Računajući ulazak Austrougarskih trupa 1914. i njihov zajednički ulazak sa Nijemcima 1915, bio je to treći ulazak Nijemaca u Beograd u 20. vijeku. Jugoslavija je 17. aprila 1941. kapitulirala i okupirana.

Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici i Twitter nalogu.