Čudo arhitekture čije tajne istoričari ni dan danas ne mogu da otkriju: Spomenik caru ili hram?

Panteon je jedan od najbolje očuvanih spomenika iz starog Rima. Izgrađen na vrhuncu Rimskog carstva, Agripinin Panteon je korišćen za promovisanje moći i legitimiteta cara, a zgrada i danas stoji kao trajni podsjetnik na carevu slavu. Takođe, to je jedna od najuticajnijih istorijskih građevina, jer mnogi arhitekti i graditelji još uvijek pokušavaju da kopiraju njen izgled.

Spomenik caru i njegovoj porodici ili hram svih bogova?

Prema Kasiju Dionu, koji se uzima kao izvor, prvobitna posveta zgrade bila je Juliju Cezaru, rodonačelniku dinastije Julije-Klaudij. Cezar je bio i prvi vladar kome je rimski Senat dao božanske atribute, a njegovim stopama su krenuli i Avgust i ostali.

Ovome možemo dodati i svete asocijacije na samo mjesto, pošto je Panteon sagrađen na Marsovom mjestu, mjestu za koje su Rimljani vjerovali da je mjesto apoteoze (uznesenja na nebo) Romula, mitskog osnivača Rima.

Štaviše, Panteon je bio poravnat na osi sa Avgustovim mauzolejem, završenom samo nekoliko godina prije Panteona. Agripinina građevina, dakle, sugeriše savez između bogova i vladara Rima, u vrijeme kada se formirao novi carski kult.

Imperija u malom

U rimsko doba pristup Panteonu je bio usmjeren dugim zidovima dvorišta ili predvorja ispred zgrade i nizom stepenica, sada potopljenih ispod trga. Neposredno ispred portika nalazio se luk koji se zvao Slavski luk, vjerovatno korišćen za procesije. Nakon prolaska kroz trijumfalni luk, posjetilac bi vidio zgradu prekrivenu bijelim mermerom uvezenim iz cijelog carstva.

I danas, portik Panteona sadrži visoke, monolitne korintske stubove napravljene od čuvenog egipatskog granita. Pored svog kvaliteta, granit je imao i simboličku vrijednost, predstavljajući najjužniju granicu ogromnog carstva. Štaviše, upotrebu egipatskog granita je monopolizirao car, što je simboliziralo njegovu ogromnu moć.

Simbolika se ovdje ne zaustavlja. Stubovi su imali osnove od sitnozrnog bijelog pentelijskog mermera koji je došao iz Grčke, dok je za stepenice korišćen žuti numidijski mermer iz Tunisa. Imperija u malom je u potpunosti otkrivena unutar zgrade. Veliki dio unutrašnje dekoracije je restauriran, ali su ostali tragovi numidijsko žutog, frigijskog ljubičastog i lukulovog crnog mermera (oboje potiču iz Male Azije).

Čudo arhitekture

Ispod egzotičnog sjaja krije se trijumf rimskog inženjerstva. Zidovi su napravljeni od betona obloženog ciglom, inovacije koja se široko koristila u velikim zgradama i infrastrukturi Rima, kao što je akvadukt. Beton je dozvolio da se iz zidova izrezuju prostori, poput udubljenja, u kojima su se nalazile statue bogova i careva.

Ali pravi sjaj Panteona otkriva se kada pogledate gore. Najveća kupola u rimskom svijetu na vrhu ima „rupu“ od 9 metara, kroz koju prirodna svjetlost ulazi i izliva se na zidove kupole. Plafon i okulus nisu samo dekorativni, već i praktični jer smanjuju opterećenje kupole.

Specifičan beton koji je korišćen za kupolu bio je izuzetno lagan. Kombinacija krečnjaka i vulkanskog pepela korišćena u malteru pomogla je da se formiraju kristali koji su spriječili širenje mikroskopskih pukotina i na kraju urušavanje kupole. Sa prečnikom od 43,3 metra, kupola Panteona je i dalje najveća kupola na svijetu koja ne koristi armirani beton.

Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici i Twitter nalogu.