ZAPISI IZ ARHIVA: Vjesnici slobode (2): Oslobodioci iz puka Hajduk Veljko
U Prvom svjetskom ratu Dragoljub Lj. Bajalović vojevao je kao komandant 2. bataljona 22. pješadijskog puka (1914), komandant 4. bataljona 14. pješadijskog puka (1914/15), u Kolonskoj komori Timočke divizije (1915/16) i kao komandant 1. bataljona 14. pješadijskog puka (1916),
Od 1916. do 1918. u Rusiji je na regrutovanju dobrovoljaca i formiranju Srpskog dobrovoljačkog korpusa. Srpske oficire je 11. februara 1916. sa Krfa put Rusije ispratio prestolonasljednik Aleksandar Karađorđević.
Nakon probijanja Solunskog fronta, nošeni krilima predstojeće pobjede, braća Dragoljub i Momčilo su 1. novembra 1918. u do temelja razrušenom Beogradu zagrlili svoje sestre. Dragoljub samo nakratko, jer su ga vojnička dužnost i čast vodile ka Banjaluci, u kojoj je oduševljeno dočekan 20 dana kasnije.
Za komandanta 1. bataljona 13. pješadijskog puka "Hajduk Veljko", sa kojim je ušao u Banjaluku, postavljen je avgusta 1918. Na tom mjestu ostao je do 1. maja 1923, kada je prekomandovan u 38. pješadijski puk. Uslijedila je služba u Štabu 5. armijske oblasti, te u Knjaževačkom i Pirotskom vojnom okrugu. U Banjaluku je došao 20. novembra 1936. sa mjesta komandanta Pirotskog vojnog okruga, primivši dužnost komandanta Banjalučkog vojnog okruga.
Dragoljub Bajalović je nosilac Medalje za vojničke vrline (1900), Medalje kralja Petra Prvog (1903), Karađorđeve zvijezde sa mačevima četvrtog stepena (1913), Zlatne medalje za hrabrost u ratovima 1912/13, spomenica srpsko-turskog i srpsko-bugarskog rata 1912/13, bugarskog Ordena "Aleksandar" petog stepena s mačevima (1913), francuskog Ratnog krsta (1920; Croidž de guerre), Zlatne medalje za hrabrost (1921), Ordena bijelog orla petog reda (1923) i Ordena jugoslovenske krune (1939).
Umro je 5. maja 1949. u Beogradu. U "Politici", u "Ličnim vestima", ožalošćena porodica je kratko obavijestila prijatelje da je "naprasno preminuo pukovnik u penziji Dragoljub Lj. Bajalović".
Zajedno sa Bajalovićem u Banjaluku je 21. novembra 1918. ušao i kapetan Todor Borisava Ilić, rođen 3. maja 1888. u Požegi kod Užica. Sa suprugom Vukosavom djev. Veselinović stekao je sina Momčila (1914) i kćeri Jelisavetu (1911) i Zagorku (1920). Prije stupanja u vojnu službu bio je trgovački pomoćnik.
Pješadijsku podoficirsku školu Srpske vojske pohađao je od novembra 1897. do maja 1899.
Kao poručnik, kapetan druge klase i komandir čete u 14. pješadijskom puku prvog poziva učestvuje u Balkanskim ratovima od septembra 1912. do jula 1913, a potom služi kao ađutant u Knjaževačkom vojnom okrugu.
Nije ni predahnuo, a buknuo je Prvi svjetski rat. Od izbijanja rata do januara 1917. učestvovao je kao kapetan druge i prve klase i kao komandir čete u svim bitkama 20. pješadijskog puka. Prekomandovan je u 13. pješadijski puk "Hajduk Veljko", u kojem ostaje do početka aprila 1919. U to vrijeme je proizveden u čin majora, a u čin potpukovnika 27. januara 1923.
Zatim službuje u Pukovskoj okružnoj komandi u Nikšiću, u Novom Pazaru i Negotinu, a od novembra 1927. do jula 1937. je na dužnosti pomoćnika komandanta Užičkog vojnog okruga.
Kao i njegov saborac Bajalović, Todor Ilić je ponio brojna odlikovanja: Spomenicu za srpsko-turski rat (1913), Spomenicu za srpsko-bugarski rat (1913), zlatne medalje za hrabrost (1915. i 1918), Orden bijelog orla sa mačevima V reda (1920), Spomenicu za rat, oslobođenje i ujedinjenje (1920), Albansku spomenicu (1921), Orden bijelog orla V reda bez mačeva za izvedenu nastavu (1922), Orden Svetog Save V reda za izvedenu nastavu (1923) i Medalju za vojničke vrline (1928).
Umro je 22. jula 1937. u Glavnoj vojnoj bolnici u Beogradu usljed komplikacija nastalih amputacijom lijeve noge.
Aranđelovdan 1918. ozvaničio je herojsku pobjedu Srpske vojske u Prvom svjetskom ratu. Mjesta istinskom slavlju nije bilo zbog silnih ljudskih i materijalnih gubitaka koje je pretrpio srpski narod. Uskoro, 1. decembra 1918, osvanuo je Dan ujedinjenja. Vjerovalo se da je tog dana ostvaren ratni cilj Srbije, proklamovan već u toku prvog mjeseca rata. Međutim, već od narednog dana, nacionalni antagonizmi naslijeđeni od Austrougarske, a koji su je protresali posljednjih nekoliko decenija njenog postojanja, počeli su da razjedaju i novu državu.
Zoran S. Mačkić, arhivski savjetnik, Arhiv Republike Srpske
Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici i Twitter nalogu.
