Uvertira u Prvi svjetski rat
Drugi balkanski rat je vođen 1913. između Bugarske sa jedne i Srbije, Grčke i Turske sa druge strane. Ishod rata je učinio Srbiju, saveznicu Rusije, važnom regionalnom silom, uzbunivši Austrougarsku i na taj način indirektno dao važan povod za Prvi svjetski rat. Rat je počeo opštim noćnim napadom Bugara na srpsku vojsku, bez prethodne objave rata.
Većina bugarske armije je bila koncentrisana prema srpskoj vojsci na rijeci Bregalnici. Dan prije početka napada Bugari su imali plan da likvidiraju dio srpskih oficira kod Štipa. U nedjelju, dan prije početka napada, iz Štipa, koji je bio u rukama Bugara, preko mosta na Bregalnici na srpsku stranu stižu bugarski oficiri.
Tamo su pozvali srpske oficire da dođu u Štip na zajedničko slikanje, sa zlonamjernim planom likvidacije pred sam početak rata. Glavni bugarski napad je planiran protiv Srbije sa njenom Prvom, Trećom, Četvrtom i Petom armijom, dok je Drugoj armiji povjeren zadatak da napadne grčke položaje kod Đevđelije i Soluna. Bugara je bilo manje na grčkom frontu i 30. juna sukobi niskog intenziteta su se pretvorili u grčke napade duž fronta.
Bugarske snage su se odmah povukle sa svojih pozicija sjeverno od Soluna (osim izolovanog garnizona u Solunu koji je bio osvojen) na odbrambene položaje kod Kukuša. Plan da se koncentrisanim napadom brzo uništi srpska vojska u centralnoj Makedoniji nije uspio i Bugari su zaustavljeni.
U krajnjem sjeverozapadnom dijelu Bugarske, na južnoj obali Dunava, nalazi se grad Vidin, kroz koji su vijekovima prolazili važni putevi Evrope. Kao grad sa strateškim položajem, on je bio značajno naselje u različitim istorijskim epohama. Vidinska opsada bila je bitka u Drugom balkanskom ratu, vođena od 25. do 31. jula 1913. godine, između bugarske vojske i srpskih jedinica.
Od 5. do 8. jula Prva bugarska armija je sprovodila ofanzivne operacije u dolini rijeke Timok, ali ulazak Rumunije u Drugi balkanski rat i neuspjeh u borbi protiv Grka navelo je bugarsku komandu da usmjeri glavne snage prema regionu Makedonije. Napad rumunske vojske doveo je do pobune vojnika u bugarskoj Devetoj pješadijskoj diviziji stacioniranoj u oblasti Ferdinandova.
Većina pobunjenih vojnika je prognana u Rumuniju. Iskoristivši situaciju i slabljenje bugarske odbrane u regionu Belogradčik - Vidin, srpska vojska je nastavila da napada, sa namjerom da osvoji Vidin. Dana 21. jula vojnici Prve timočke divizije su srušili bugarsku odbranu Belogradčika, čime je otvoren put prema Vidinu.
U blizini sela Belarada dogodio se prvi sukob prethodnice srpske vojske sa dijelom bugarske vojske iz vidinskog garnizona. Jula 25. istureni dijelovi 16. i 21. divizije timočkog bataljona, pod komandom pukovnika Vukomana Aračića zauzeli su položaje oko Vidina. Srbi su se pojavili iz tri pravca - sa juga, sjevera i istoka. Grad je u prvim redovima fronta branilo uz 1.200 vojnika i oko 3.000 dobrovoljaca, uz pomoć 52 topa, uglavnom zastarjelih i sa malom količinom municije.
Komandant odbrane je bio general Kristo Marinov. Ujutro 27. jula srpska artiljerija je počela da granatira grad i utvrđenje koje ga okružuje. Trodnevna paljba bila je neefikasna i nije izazvala veliku štetu među vojnicima ili civilima. Dana 30. jula, nakon artiljerijskih priprema srpska pješadija je napala zapadni sektor odbrane (između Novoselca i Smirdana). Bugari su odbili dva napada, koristeći za odbranu artiljeriju i mitraljeze. Uspješna odbrana južnog dijela odbrane omogućila je braniocima da prebace dio snaga na glavnom pravcu srpskog napada. 31. jula Srbi su napravili još jedan pokušaj da se grad, ovaj put, napada sa sjevera. I ovaj napad je odbijen.
Tokom Drugog balkanskog rata Srbija je već imala bežične telegrafske sprave, za koje Bugari nisu znali. Tako je jedno vrijeme srpska vojska prisluškivala bugarske telegrafe. To je trajalo sve dok ih Bugari nisu otkrili, jer je bilo zabranjeno emitovanje na srpskim bežičnim telegrafima. Zbog te greške Bugari nisu, do otkrića, ni koristili šifrovanje poruka. Kada je stigla informacija da je potpisan mir u Bukureštu, kojim je okončan Drugi balkanski rat, obje strane su prekinule paljbu, a srpska vojska počela povlačenje. Bugarska je izgubila većinu teritorija zadobijenih u Prvom balkanskom ratu, uključujući Dobrudžu, većinu Makedonije, Trakije i egejske obale, sa izuzetkom luke Dedegač. Srbija je postala dominantna sila na Balkanu, a Grčka je dobila Solun i njegovu okolinu, zajedno sa većinom obale zapadne Trakije.
Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici i Twitter nalogu.
