Ukinut kuluk u Srbiji
Godine 1837, 16. oktobra, na radost i za dostojanstvo seljaka, srpski knjaz Miloš Obrenović ukinuo je kuluk - besplatan rad seljaka koji su koristili kmetovi, nahijske starješine i sveštenstvo.
U tome se pretjerivalo, što je bilo povod za odmetanje seljaka u hajduke. Kuluk je više puta zabranjivan, ali su ukazom Knjaza Miloša ukinuti svi njegovi vidovi, osim kuluka za održavanje puteva i mostova.
Kuluk je prinudni rad u mjestu gdje radnici (seljaci) koji ga obavljaju i žive. Kuluk je u Srbiju donijela viševjekovna okupacija Srbije od strane Turaka. Na ovaj način su se obično izvodili javni radovi, izgradnja puteva, vojnih utvrđenja, mostova i slično.
Oni koji su radili nisu dobijali nadoknadu za svoj rad, eventualno slabu hranu i loš smještaj. Kuluk se smatrao vrstom radne obaveze prema turskom okupatoru.
Za razliku od kuluka, zgon je bio izvođen na način da bi se radnici (seljaci) skupili i otjerali na drugo mjesto dalje od svojih sela, gdje bi obavljali javne radove. Sve ostalo bi bilo isto. Ovakva vrsta prinudnog rada se obavlja i danas prema zarobljenicima, osuđenicima uz bolje ili lošije uslove rada.
Miloš Obrenović bio je knez Srbije od 1815. do 1839. i od 1858. do 1860. Učestvovao je u Prvom srpskom ustanku i predvodio srpske ustanike u Drugom srpskom ustanku. Osnivač je dinastije Obrenović. Za vrijeme njegove vladavine, Srbija je postala autonomna kneževina u okviru Osmanskog carstva. Knez Miloš je vladao autokratski, stalno odbijajući da ograniči i dijeli vlast, zbog čega je protiv njegove vlasti bilo podizano nekoliko buna.
Tokom svoje vladavine, knez Miloš je bio najbogatiji čovjek u Srbiji i jedan od najbogatijih na Balkanu. Miloš Obrenović je u toku borbi za autonomiju zaveo apsolutističku vladavinu. U Srbiji nije bilo pisanih zakona, što je Milošu pružilo još više mogućnosti da ispoljava samovolju.
Silom svoga položaja prigrabio je znatne posjede, a u unutrašnjoj i spoljnoj trgovini vodio je glavnu riječ. Vremenom je postao glavna ličnost u zemlji i najbogatiji čovjek.
Upornom diplomatijom i uz mnogo političkog takta, Miloš je 1830. zadobio poseban sultanov akt o djelimičnoj unutrašnjoj samoupravi i slobodnoj školi, takozvani Hatišerif. Posebnim beratom Milošu je bilo priznato nasljedno kneževsko dostojanstvo. Iako je sam bio nepismen, knjaz je dobro osjećao potrebe novog vremena. Zahvaljujući njemu, srpski mladići su počeli da se školuju u Rusiji, Ugarskoj, Austriji i Njemačkoj, dok su, po kneževom pozivu, u Srbiju stali da dolaze ljekari, profesori, inženjeri…
Međutim, Milošev despotski način vladanja učinio je da se starješinski sloj ujedini i postane ozbiljna prijetnja njegovoj samovlasti. Njegovi politički protivnici uspjeli su da 1835. godine nametnu prvi Ustav srpske moderne države, poznatiji kao "Sretenjski ustav". Taj ustav je brzo suspendovan jer nije odgovarao velikim silama Rusiji, Austriji i Turskoj.
Na mjesto njega, godine 1838. donesen je jedan hatišerif, nazvan "Turski ustav". Ovim ustavom kneževa vlast je ograničena Sovjetom (stari izgovor za "Savet"), sastavljenim od izvjesnog broja savjetnika, koje knez nije mogao da otpusti.
Ne mireći se sa takvom podjelom vlasti, Miloš je 1. juna 1839. godine bio prinuđen da abdicira i napusti zemlju. Naslijedio ga je teško oboljeli stariji sin Milan, koji je umro poslije mjesec dana, pa je presto pripao Miloševom mlađem sinu Mihailu.
Pod svodovima Saborne crkve Svetog arhanđela Mihaila u Beogradu počivaju mnogi velikani srpskog naroda. Hram je svojevrstan mauzolej dinastije Obrenović. U desnoj kripti hrama sahranjen je knez Miloš Obrenović i njegovi sinovi Milan i Mihailo.
Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici i Twitter nalogu.
