Ratnik koga je ubila jugoslovenska zabluda

PRVA ŽRTVA JUGOSLOVENSKE IDEJE

Prva srpska armija pod njegovom komandom izvojevala je ključne pobjede u Prvom balkanskom ratu nad Turcima u Kumanovskoj i Bitoljskoj bici u oktobru i novembru 1912. godine.

Bio je na čelu Vrhovne komande srpske vojske u pobjednosnim ratovima od 1912. do 1918, u kojima je ispoljio izuzetnu ličnu hrabrost. Za vladara Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca krunisan je 6. novembra 1921. godine.

Školovao se u Švajcarskoj, Rusiji i na Vojnoj akademiji "Sen-Sir" u Francuskoj. Bio je veoma obrazovan i tečno je govorio francuski i ruski jezik.

Prilikom posjete Francuskoj ubijen je u Marseju 9. oktobra 1934, u atentatu koji su organizovale hrvatske ustaše uz pomoć italijanskih fašista i postao prva žrtva fašizma, kao simbol budućeg razbijanja Jugoslavije na početku Drugog svjetskog rata.

ĐORĐEV KARAKTER ODREDIO MU SUDBINU

Aleksandar je rođen na Cetinju 16. decembra 1888. godine. Njegov djed po majci bio je crnogorski kralj Nikola Prvi Petrović, a baba kraljica Milena. Kum na krštenju bio mu je, posredstvom izaslanika, ruski car Nikolaj Drugi Aleksandrovič.

Godine 1909. njegov stariji brat princ Đorđe odrekao se prava nasljedstva prestola Srbije. Đorđa su mnogi u Srbiji smatrali nepodesnim da postane kralj Srbije, a među njima su bili političari kao što je Nikola Pašić i visoki oficiri poput Dragutina Dimitrijevića Apisa i Petra Živkovića.

Đorđe je bio počinilac tragičnog incidenta iz 1909. godine, kada je šutnuo svog slugu u stomak, uzrokujući njegovu smrt nekoliko dana kasnije. Ovaj incident je bio posljednja kap, zbog kojeg je izbio veliki skandal u srpskoj javnosti.

U Prvom svjetskom ratu Aleksandar bio je vrhovni zapovjednik srpske vojske u bitkama na Ceru i Kolubari 1914, kad je srpska vojska potpuno porazila vojsku Austrougarske. Ponovo napadnuta 1915. od Njemačke i Bugarske, Srbija je podlegla u neravnopravnoj borbi i sa mnogim gubicima povukla se preko Albanije na ostrvo Krf, gdje je reorganizovana.

Poslije oporavka i popune, srpska vojska je odnijela veliku pobjedu na Solunskom frontu, na Kajmakčalanu. Završne operacije proboja Solunskog fronta u jesen 1918. godine izvršila je srpska vojska pod vrhovnom komandom regenta Aleksandra, sa odličnim komandnim kadrom, koji su činili i vojvode Živojin Mišić, Stepa Stepanović i Petar Bojović.

Uprkos nezadovoljstvu dijela oficira tada pobjedničke Srpske vojske 1918. godine i nekih političara, Aleksandar se odlučuje za stvaranje južnoslovenske države.

UMJESTO PONUĐENE "VELIKE SRBIJE" - ODABRAO JUGOSLAVIJU

Tri sile Antante - Velika Britanija, Francuska i Rusija sastale su se u Londonu sa Italijom da bi se dogovorile o uslovima za stupanje Italije u rat na strani Antante. Dvadeset šestog aprila 1915. godine potpisan je ugovor, kojim su definisani teritorijalni interesi Italije i Srbije i Crne Gore.

Srbiji je, zajedno sa dijelom obale koji je već pripadao Crnoj Gori, bila namijenjena obala od rijeke Krke do rijeke Drim, uključujući Split i Dubrovnik, kao i ostrva Brač, Veliki i Mali Drvenik, Čiovo, Šolta, Jakljan i Koločep.

Osim toga, Srbiji su dodijeljene BiH, Srem, Bačka i Slavonija. Načelno je odlučeno, ali ne i preciznije definisano, da dijelove Albanije dobiju Srbija, Crna Gora i Grčka.

Sjeverna Dalmacija, od Krke do Privlake, trebalo je da pripadnu Italiji, dok su primorje, od Privlake do Istre, kao i ostrva Krk i Rab, ostali Austrougarskoj. Sva ostala ostrva, Istru i dobar deo današnje Slovenije trebalo je da dobije Italija.

Međutim, regent Aleksandar i Beograd odlučili su 1918. godine da prihvate stvaranje Jugoslavije, odnosno Kraljevinu Srba, Hrvata i Slovenaca.

Jedan od najznačajnijih srpskih mislilaca toga doba prof. dr Laza Kostić prokomentarisao je to sljedećim rečima:

"Takav primer velikodušnosti i, istovremeno, ludosti nije poznat u istoriji. Srbija se odriče u korist svojih najvećih neprijatelja, Hrvata, dobitka, koji se samo jednom u istoriji dodeljuje".

DALMATINCI MOLILI DA IH PRIME U KRALjEVINU

Svjesno teške situacije, Narodno vijeće u Zagrebu je 24. novembra 1918. godine proglasilo ujedinjenje.

Toj odluci o ujedinjenju prethodio je ultimatum Dalmatinske vlade od 16. novembra 1918, prema kojem je iz Splita trebalo da bude proglašeno neposredno ujedinjenje sa Srbijom ako se u roku od pet dana to ne učini iz Zagreba.

Delagacija Narodnog vijeća, od trideset članova, svjesna da će i Dalmacija i ostale teritorija koje su bile pod Austrougarskom biti izgubljene za bilo kakvu hrvatsku ideju, stigla je u Beograd 28. novembra 1918. godine.

Regent Aleksandar je izrazio zadovoljstvo odlukom zagrebačkog Narodnog vijeća od 24. novembra i proglasio ujedinjenje. Aleksandar je odbio da za prvog predsjednika Vlade postavi Nikolu Pašića, već je na to mjesto ukazom postavio Stojana Protića.

Na listi ministra prve Vlade Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca bilo je devet Srba, pet Hrvata, tri Slovenca i jedan musliman, a Vlada pod Protićevim predsjedništvom nosila je jugoslovensko obilježje.

Krajem decembra, Vlada je oglasila stvaranje nove Kraljevine, a do sredine 1919. godine uslijedila su međunarodna priznanja.

OD ZAHVALNOSTI DO "TAMNICE NARODA"

Poslije smrti kralja Petra Prvog - 16. avgusta 1921, regent Aleksandar je postao kralj Srba, Hrvata i Slovenaca.

Godine 1922. godine oženio se sa princezom Marijom od Rumunije. U tom braku rođena su tri sina - Petar, Tomislav i Andrej.

Za mnoge kritičare stvaranja Jugoslavije Aleksandar Prvi Karađorđević načinio je veliku istorijsku grešku, koja je dovela do ratnih užasa od 1941. do 1945. godine i pogroma Srba na teritoriji ustaške Nezavisne Države Hrvatske.

Zagovornici Jugoslavije, naročito oni poslije Drugog svjetskog rata u komunističkom režimu, nazivali su Aleksandrovu Jugoslaviju "tamnicom naroda", dok je u današnjoj Hrvatskoj, Sloveniji i Federaciji BiH taj dio istorije - prećutan.

Srbija je tokom Prvog svjetskog rata imala 1.100.000 žrtava, a srpska vojska oslobodila je 1918, osim Srbije, i današnju BiH, Hrvatsku, Sloveniju i Makedoniju.

Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici i Twitter nalogu.