Prije 50 godina, Vili Brant na koljenima pred žrtvama nacizma
BERLIN - Na današnji dan, prije tačno 50 godina, tadašnji kancelar Zapadne Njemačke Vili Brant klekao je u Varšavi u znak sjećanja na žrtve nacističkog progona u Varšavskom getu.
Gest Vilija Branta, njemačkog socijaldemokrate koji se tokom Drugog svjetskog rata priključio pokretu otpora, smatra se činom koji je odškrinuo vrata pomirenja u Evropi i ujedinjenju Njemačke, ali se u djelu poljske javnosti, prije svega među nacionalistima i desničarima, tumači kao “predstava bez smisla”.
“Suočen sa bezdanom koji je nacizam napravio u njemačkoj istoriji i pritisnut jezom zbog miliona žrtava nacizma, učinio sam ono što mi ljudi činimo onda kada ne uspijevamo da pronađemo prave riječi”, napisao je Brant u svojim memoarima, prenio Dojče Vele.
On je napisao da njegov gest nije bio planiran i da su i njegovi najbliži saradnici, i novinari, i foto-reporteri bili iznenađeni tim činom.
“Iznenađeni su bili i članiovi poljske vlade”, sjeća se Krištof Ručnijevic, profesor istorije na Univerzitetu Vroclav.
“Do tada smo smatrali da su svi Nijemci zli, ratnohuškači i revanšisti, a onda, neočekivano, njemački kancelar pada na koljena i šalje poruku da je pomirenje moguće”, sjeća se Ručnijevic.
Poljska vlada je ovaj gest shvatila kao korak ka pomirenju, građani Poljske u većini nisu pridavali posebnu važnost tom činu, a zapadni Nijemci su sve do 1970-tih smatrali Brantovu potez “pretjeranim” i nisu bili spremni da prihvate njegov čin kao korak ka razbijanju tabua nacizma i pomirenju.
Brant je 1970. godine potpisao Varšavski sporazum kojim je pristao da se odrekne njemačkih teritorija na istoku Evrope koje su tako, postale dio Poljske poslije Drugog svjetskog rata.
Zbog toga je u Njemačkoj bio izložen žestokim napadima njemačkih konzervativaca, kritikovan i nazivan “izdajnikom” od strane ekstremne desnice.
Danas se smatra da je Brantova politika pomirenja i tolerancije, promocije i jačanja demokratije bila ključna na putu njemačkog ujedinjenja, ali i značajan korak ka postepenom poboljšanju odnosa u zapadnoj Evropi nakon Drugog svjetskog rata.
Arkadijuš Mularčik, poslanik u Sejmu iz poljske vladajuće stranke Zakona i pravde smatra da je Brantov potez pred žrtvama nacizma “prazan i besmislen”, jer Poljska nije dobila nikakvu nadoknadu štete za zločine počinjene tokom Drugog svjetskog rata.
Ipak, pred spomen-pločom Viliju Brantu na istoimenom trgu u Varšavi, svakodnevno se okuplja veliki broj ljudi koji i danas imaju potrebu da dodirnu lik njemačkog kancelara koji je prije 50 godina, simboličnim gestom, pokušao da ukaže na nužnost pomirenja i prevazilaženja strahota Drugog svjetskog rata.
Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici i Twitter nalogu.
