Početak kosmičke ere
Sovjetski Savez lansirao je u orbitu 4. oktobra 1957. godine prvi u istoriji vještački Zemljin satelit “Sputnjik-1”, pod šifrovanom oznakom PS-1. Taj se datum smatra i početkom kosmičke ere čovječanstva, a u Rusiji se obilježava i kao Dan kosmičkih snaga.
Njegovo lansiranje započelo je trku u istraživanju svemira između SSSR-a i SAD.
Lansiranje
Lansiranje satelita obavljeno je sa naučnoistraživačkog poligona “Tura-Tam”, koji je kasnije dobio u svijetu poznati naziv, kosmodrom “Bajkonur”. Satelit je lansiran pomoću rakete nosača “Sputnjik”. Za stvaranje vještačkog Zemljinog satelita zaslužan je utemeljivač praktične kosmonautike Sergej Koroljov, sovjetski naučnik, konstruktor i organizator proizvodnje raketno-kosmičke tehnike i raketnog oružja SSSR-a, otac sovjetske kosmonautike, koji je faktički stvorio sovjetsko strateško raketno oružje srednjeg dometa i interkontinentalne rakete. Na stvaranju prvog vještačkog satelita u njegovoj grupi takođe su radili talentovani naučnici Mstislav Keldiš, Mihail Tihonravov, Nikolaj Lidorenko i mnogi drugi.
Vlada SSSR-a isplanirala je da 1957. godine stvori i izvrši probno lansiranje na bazi rakete R-7, neorijentisanog vještačkog Zemljinog satelita, sa aparaturom za naučna istraživanja, težine između 1.000 i 1.400 kilograma. Korpus prvog satelita sastojao se od dvije polulopte, spojene sa 36 spojnica. Gumeni obruč obezbjeđivao je hermetičnost spoja. Na gornjoj polulopti nalazile su se dvije antene, sa po jednim krakom od 2,4 i 2,9 metara. Spolja je satelit imao sferični oblik, prečnika pola metra. Na njemu su bila instalirana dva radio-predajnika sa izvorima napajanja. Dijapazon predajnika satelita odabran je tako da su satelit mogli pratiti čak i radio-amateri. Njegovo uspješno lansiranje izvršeno je 4. oktobra. 295 sekundi poslije starta PS-1 i centralni blok rakete teške 7,5 tona izvedeni su na orbitu. Tačno 314,5 sekundi poslije starta “Sputnjik” se odvojio od rakete i počeo da emituje signale “bip! bip!”. Te signale su na poligonu slušali dva minuta, a potom se “Sputnjik” izgubio iza horizonta. Na kosmodromu je nastalo slavlje, konstruktore i vojnike su dizali na rukama i uzvikivali “ura!”. I dok je “Sputnjik” letio svoj prvi krug, informativna agencija Tass je emitovala saopštenje, “…Zahvaljujući velikom i napornom radu naučnoistraživačkih instituta i konstruktorskih biroa stvoren je prvi u svijetu vještački satelit Zemlje…”
Zvanično je “Sputnjik-1” i “Sputnjik-2” Sovjetski Savez lansirao u skladu sa obavezama po Međunarodnoj geofizičkoj godini preuzetim na sebe. “Sputnjik” je proučavao radio-talase na dvije frekvencije, što je omogućavalo da se proučavaju gornji slojevi jonosfere, pošto je prije lansiranja prvog satelita bilo moguće pratiti jedino odbijanje radio-talasa od oblasti jonosfere koje su niže od zone maksimalne jonizacije jonosferskih slojeva.
Epohalni događaj
Kako su kasnije isticali učesnici projekta, tek nakon što se u svjetskoj štampi počelo naširoko pisati o ovom događaju, bilo je jasno da se zbio epohalni događaj i da je izvršeno lansiranje koje je otvorilo kosmičku eru čovječanstva, lansiranje kojim će se u svim vremenima Rusija ponositi kao svojim veličanstvenim dostignućem. Let sovjetskog “Sputnjika” imao je i političku dimenziju. Njega je vidio cijeli svijet. Signal koji je dolazio sa satelita hvatao je svaki radio-amater na bilo kojoj tački Zemlje. A to se kosilo sa američkom propagandom o tehničkoj zaostalosti Sovjetskog Saveza.
Kosmička trka
Sjedinjene Države su svoj prvi satelit lansirale tek u februaru 1958. godine, kada je iz drugog pokušaja lansiran “Eksplorer-1”, koji je po masi bio deset puta manji od PS-1. Let prvog satelita je pokrenuo i kosmičku trku. “Sputnjik” je letio 92 dana, do 4. januara 1958. godine, napravivši za to vrijeme 1.440 krugova oko Zemlje (oko 60 miliona kilometara), a njegovi radio-predajnici funkcionisali su dvije sedmice poslije starta.
Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici i Twitter nalogu.
