Petar Prvi Karađorđević - Ujedinitelj srpskog naroda
Kralj Petar Prvi Karađorđević, tvorac novostvorene države i ujedinitelj srpskog naroda, opjevan u narodnim pjesmama kao Petar Mrkonjić, još za života je postao legenda zbog učešća u bosanskohercegovačkom ustanku 1878. godine, kao i zbog drugih hrabrih podviga. Golgota preko Albanije, u kojoj je kralj bio zajedno sa vojskom, ostala je nezacijeljena rana u srpskom narodu.
Svjedočanstva o herojskim borbama srpskog naroda u Prvom svjetskom ratu, kao i vjernost i odanost starog, bolesnog kralja svojim vojnicima i ideji o oslobođenju i ujedinjenju srpskog naroda, daleko su prelazili granice Kraljevine.
Petar Prvi Karađorđević, ličnost izuzetnih ljudskih i moralnih osobina, krunisan je za kralja Srbije 1904. godine. Težeći ka ekonomskom i društvenom napretku svoje zemlje, omogućio je unošenje stranog kapitala, razvoj industrije, zanatstva i trgovine, kao i otvaranje Univerziteta u Beogradu. Umro je 16. avgusta 1921. u Beogradu, a sahranjen je u svojoj zadužbini na Oplencu.
Mladost
Kralj Petar Prvi Karađorđević, poznat i kao kralj Petar Oslobodilac i Stari kralj, rođen je kao peto dijete kneza Aleksandra i kneginje Perside na Petrovdan, 11. jula 1844. godine.
Osnovnu školu i gimnaziju završio je u Beogradu, a školovanje je nastavio u zavodu Venel-Olivije u Ženevi. Potom se upisuje u pariski Kolež Sen-Barb, a 1862. u čuvenu Vojnu akademiju Sen-Sir koju završava 1864. godine. U Parizu se bavio fotografijom i slikarstvom i usavršavao svoje vojničko i političko obrazovanje. Ono mu je otvorilo vidike ideja političkog liberalizma, parlamentarizma, demokratije i njenih institucija. Početkom 1868. u Beču je štampao svoj prevod knjige engleskog političara i filozofa Džona Stjuarta Mila "O slobodi", sa svojim predgovorom, koji će kasnije postati njegov politički program.
Politički život
Poslije ubistva kneza Mihaila u maju 1868., politički krugovi bliski dinastiji Obrenović priključili su novom srpskom Ustavu i odredbu kojom se porodici Karađorđević zabranjuje povratak u otadžbinu i oduzima sva imovina.
Knežević Petar pridružio se Legiji stranaca francuske vojske 1870. i sa njom učestvovao u brojnim borbama. Godine 1875. radio je na organizovanju i aktivno učestvovao u bosanskohercegovačkom ustanku pod pseudonimom Petar Mrkonjić. Poslije neuspjele Topolske bune 1877. vodio je živu političku aktivnost.
U ljeto 1883. godine na Cetinju se oženio kneginjom Ljubicom-Zorkom, najstarijom kćerkom crnogorskog knjaza Nikole. U tom braku rođeno je petoro djece. Poslije kraćeg boravka u Parizu, porodica Karađorđević preselila se na Cetinje, gdje je ostala deset godina. Zbog lošeg materijalnog položaja prodaju kuću u Parizu i nastanjuju se u Ženevi.
Petar 1897. odlazi u Rusiju, gdje ga prima car Nikola Drugi. Tri godine kasnije pokušao je da se sporazumije sa kraljem Aleksandrom Obrenovićem o priznavanju kneževske titule i vraćanju oduzete imovine, ali bez uspjeha. Knežević Petar je još više pojačao svoju političku aktivnost za povratak u Srbiju. Godine 1901. nastojao je da stupi u bliže odnose sa Austrougarskom, nudeći joj svoj politički program.
Kralj
U noći između 28. i 29. maja 1903. oficiri zavjerenici ubili su kralja Aleksandra i kraljicu Dragu. Vojska je izvela državni udar i proglasila kneževića Petra Karađorđevića za kralja Srbije, što je svojim izborom potvrdila Narodna skupština 15. juna. Poslije 45 godina Karađorđevo potomstvo ponovo dolazi na čelo srpske države, čime počinje novi period u njenom razvoju. Krunisan je 21. septembra 1904. godine.
Od samog početka svoje vladavine kralj Petar Prvi suočio se sa ozbiljnim preprekama. Zemlja je bila rastrzana unutrašnjom političkom borbom, a Austrougarska, isprva naklonjena novom srpskom kralju, postala je ubrzo otvoreni neprijatelj Srbije, naročito poslije krize izazvane aneksijom BiH 1908.
Prvi balkanski rat protiv Turske 1912. i Drugi protiv Bugarske 1913. okončani su trijumfom srpske vojske pod vrhovnom komandom kralja Petra Prvog i oslobađanjem Raške oblasti, Kosova, Metohije i Makedonije i njihovim pripajanjem Srbiji.
Usljed stalnih i teških napora u Balkanskim ratovima zdravstveno stanje kralja Petra Prvog se pogoršalo, i on je 24. juna 1914. prenio kraljevska ovlašćenja na prestolonasljednika Aleksandra. Mjesec kasnije Austrougarska je objavila rat Srbiji, čime je započeo Prvi svjetski rat. Poslije veličanstvenih pobjeda na Ceru i Kolubari 1914. poslije ulaska Njemačke i Bugarske u rat 1915., srpska vojska bila je prinuđena na povlačenje i napuštanje zemlje. Albanska golgota ostavila je velikog traga na zdravlje ostarjelog kralja. On je ipak doživio da dočeka konačnu pobjedu i oslobođenje Srbije i stvaranje nove države nastale ujedinjenjem Srba, Hrvata i Slovenaca.
Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici i Twitter nalogu.
