Oslobođena Beogradska varoš
Potkraj 1806. godine 13. decembra u Prvom srpskom ustanku oslobođena je Beogradska varoš. Turci su potisnuti u Kalemegdansku tvrđavu, za šta je izuzetno zaslužan buljubaša Konda, rodom iz okoline Janjine u Grčkoj, pribjeglica iz tabora turskog komandanta grada Alije Gušanca.
Konda, Uzun Mirko Apostolović i još petorica dobrovoljaca pred zoru neopaženo su se prebacili preko bedema, ubili turske stražare kod Sava-kapije i ustanicima otvorili kapiju, što je bilo odlučujuće za ishod bitke. U višečasovnoj bici za varoš poginulo je oko 300 Turaka i 54 srpska ustanika. Uvidjevši da je odbrana tvrđave beznadežna, Gušanac je pobjegao niz Dunav 29. decembra, a 8. januara 1807. predale su se snage novog turskog komandanta Sulejman-paše i tako je Beograd, poslije 380 godina, ponovo postao centar srpske države.
Buđenje nacionalne svijesti i događaji u vezi sa sječom knezova doveli su do podizanja Prvog srpskog ustanka 1804. godine. Ustanak pod vođstvom Karađorđa imao je od samog početka za cilj i oslobađanje Beograda. Poslije dvije godine borbi, sav grad je osvojen 1807. godine. Karađorđe je beogradsku varoš osvojio 1806, a Beogradsku tvrđavu 1807. godine. Oko 25.000 srpskih ustanika pod vođstvom Karađorđa Petrovića grad je zateklo u ruševinama. Beograd postaje prestonica tek oslobođenog dijela Srbije i simbol slobodarskih tradicija njenog stanovništva. Po obnovi on postaje i značajan privredni, trgovački i kulturni centar. U njemu je već 1807. godine zasjedao Praviteljstvujušći sovjet (srpska vlada), a od 1811. godine tu se nalaze i prva ministarstva. Iz Vojvodine i drugih krajeva dolaze viđeniji ljudi i intelektualci, među kojima Sima Milutinović i Dositej Obradović, koji je 1808. godine osnovao prvu Veliku školu.
Dinamičan razvoj Beograda prekinut je novim turskim osvajanjem 1813. godine, a represalije koje su uslijedile dovele su do ustanka 1815. godine. Vođa ustanka knez Miloš Obrenović uspio je da unese više diplomatije u odnose sa Turcima. On u Beograd, uz određene povlastice, sve više naseljava srpski živalj sa juga, pa Turci, gotovo u bescjenje, počinju da prodaju imanja i kuće.
Turci su zadržali tvrđavu, dok je varoš pripala Srbima. U gradu se podižu prvi značajni objekti: Konak kneginje Ljubice, Saborna crkva, dvorski kompleks u Topčideru. Sem svoje privredne funkcije Beograd je postao i značajan kulturni centar.
Iz Kragujevca 1835. godine je prenesena štamparija i počele su da izlaze "Novine srpske". Otvorena je Bogoslovija, prva gimnazija i grad postaje utočište brojnih kulturnih stvaralaca tog vremena poput: Vuka Karadžića, Jovana Sterije Popovića, Joakima Vujića, Dimitrija Davidovića i drugih.
Prisustvo turske vojske u tvrđavi sputavalo je razvoj Beograda. Međutim, događaji u vezi sa ubistvom jednog srpskog dječaka na poznatoj Čukur česmi, kada je došlo do bombardovanja Beogradske varoši, bivaju povod da se počne pregovarati o definitivnom odlasku turske vojske iz srpskih gradova.
Poslije vladavine od 346 godina Turci 18. aprila 1867. godine definitivno napuštaju Beograd. Beograd je postao slobodan simboličnom predajom ključeva, kada su i turske vojničke straže zamijenjene srpskim vojnicima, a pored zastave Turske podignuta je i zastava Srbije. Knez Mihailo Obrenović preseljava u Beograd, prestonicu iz Kragujevca.
To je bio novi podsticaj bržem privrednom i kulturnom razvoju grada. U drugoj polovini XIX vijeka obavljena je i njegova urbanistička i ostala evropeizacija. Centralni položaj imala je ulica Kneza Mihaila, najkraća veza između tvrđave i varoši. Ona ubrzo postaje i najvažniji trgovačko-poslovni centar, kakvu je ulogu i danas zadržala. Stare zanate zamjenjuje industrija, a trgovinu i saobraćaj pospješuje izgradnja pruge Beograd - Niš 1884. Grad dobija struju, tramvaj, parobrodsko društvo i značajne naučno-kulturne ustanove.
Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici i Twitter nalogu.
