Nova slika svijeta sa Jalte
U Jalti na Krimu 11. februara 1945. godine završena je konferencija lidera triju velikih sila antihitlerovske koalicije. Predsjednik SAD Ruzvelt, lider SSSR-a Staljin i britanski premijer Čerčil uskladili su vojne planove za okončanje Drugog svjetskog rata.
Odredili su i nove odnose i interesne zone u Evropi i dogovorili se o osnivanju Ujedinjenih nacija. Na Jalti su trojica lidera i vojni i civilni stručnjaci raspravljali i donijeli odluke o ukupnom izgledu poslijeratnog svijeta.
Konferenciji u Jalti prethodila je Teheranska konferencija sa istim učesnicima iz 1943. godine. Završetak Drugog svjetskog rata označila je Potsdamska konferencija održana u julu 1945. godine.
Dana 4. februara 1945. godine u Jalti, na prostoru današnje Ukrajine, sastali su se najviši predstavnici SAD, Sovjetskog Saveza i Velike Britanije.
Na Potsdamskoj konferenciji umjesto preminulog američkog predsjednika Ruzvelta učestvovao je novi predsjednik Hari Truman, a umjesto Čerčila, novi britanski premijer Klement Atli. Na Jaltskoj konferenciji postignut je sporazum u nekoliko glavnih tačaka koje će kasnije izmijeniti svijet i dati mu novu sliku.
Odlučeno je da se nakon savezničke pobjede Njemačka podijeli u okupacijske zone kojima će upravljati po jedna od četiri savezničkih država: Velika Britanija, SAD, Sovjetski Savez i Francuska. Osnovana je službena "Komisija za podjelu Njemačke", čija je namjera bila podijeliti Njemačku na do šest država.
Donesena je odluka da se nakon rata sprovede vojna, ekonomska i politička demobilizacija i denacifikacija Njemačke i da bude obezbijeđeno plaćanje reparacija - koje se mogu naplaćivati takođe zapljenom privatne imovine Nijemaca i prisilnim radom.
Da se u zemljama oslobođenima od njemačke okupacije vrate predratne vlade, uz izuzetak Bugarske, Rumunije i Poljske - gdje je Sovjetski Savez već bio instalirao satelitske vlade. U pogledu Francuske priznata je vlada Slobodne Francuske.
Da SSSR-u pripadne oko 40 odsto predratne teritorije Poljske, koju je SSSR 1939. godine okupirao u njemačko-sovjetskoj agresiji na tu zemlju izvršenoj u skladu Pakt Ribentrop-Molotov. Gubitak teritorije Poljskoj biće kompenzovan dijelom teritorije Njemačke, nastanjenim u najvećem dijelu Nijemcima. Odluke SSSR-a o aneksiji teritorija Estonije, Letonije, Litvanije i Moldavije nisu dovođene u pitanje.
Da se građani Jugoslavije i Sovjetskog Saveza predaju vlastima tih zemalja, nezavisno od njihovog pristanka. Da će se nakon završetka rata osnovati Ujedinjene nacije. Da će Sovjetski Savez otpočeti ratne aktivnosti protiv Japana u roku od 90 dana nakon što bude poražena Njemačka.
Da će saveznici sarađivati u progonu nacističkih ratnih zločinaca. Da saveznici sporazumno rade i nastupaju u oslobođenim zemljama.
Ovim sporazumom dogovorene su i podjele sfera poslijeratnog političkog uticaja, koje su u principu pratile doseg zone koje je u Evropi osvojila Crvena armija - koja je u tom trenutku u kontinentalnoj Evropi imala trostruko više vojske nego SAD i Velika Britanija zajedno.
Najvidljivije promjene bile su one koje su se ticale državnih granica. SSSR je u svoj sastav uveo Estoniju, Letoniju i Litvaniju te se proširio na račun Finske, Njemačke, Poljske, Čehoslovačke i Rumunije. Mirovnim ugovorima proširila se Poljska na račun Njemačke, odnosno Jugoslavija na račun Italije - s tim da je pitanje Trsta riješeno tek 1954. godine. Kina je preuzela ostrvo Tajvan, dok je Koreja stekla nezavisnost.
Sama Njemačka ubrzo je nakon rata podijeljena na Zapadnu i Istočnu Njemačku. Austrija je takođe povratila nezavisnost i godine 1955. postala suverena i neutralna država.
Procjenjuje se da je broj stradalih ljudi u Drugom svjetskom ratu iznosio nešto manje od 55 miliona, što ga čini najvećom svjetskom katastrofom u istoriji čovječanstva.
Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici i Twitter nalogu.
