Kraljevina Jugoslavija podigla dva, a Srbija jedan most na Drini
Prve mostove na Drini, skoro četiri vijeka nakon višegradske ćuprije, podigla je Kraljevina Jugoslavija. Zanimljivo je da su stanovnici Bratunca most između ovog mjesta i Ljubovije nazivali ljubovijskim mostom, a mještani Ljubovije bratunačkim. Za most u Skelanima stanovnici sa obje obale Drine kažu da je to skelanski most.
Rijeka Drina važi za jednu od najbržih, najljepših, najplahovitijih i najnepredvidivijih rijeka na Balkanu i zbog toga vijekovima nije premoštavana, a sve do 20. vijeka na njoj je bio samo jedan stalni i bezbjedni prelaz, a to je Most Mehmed-paše Sokolovića u Višegradu.
Na oko 150 kilometara toka ove ljepotice, koja je zbog svoje boje nekada nosila naziv Zelenika, od Višegrada do Zvornika, kroz opštine Srebrenica i Bratunac, između akumulacionog Perućačkog i Zvorničkog jezera, postoje svega tri mosta.
Dva gvozdena izgrađena su u doba Kraljevine Jugoslavije, a treći, betonski most, građen je sredstvima Srbije od oktobra 2015. do maja 2017, a u upotrebu je pušten 28. novembra 2021. godine.
MOST MEHMED-PAŠE SOKOLOVIĆA BIO JEDINI NA DRINI
Most u Višegradu, prema zapisima putopisca Evlije Čelebije, izgrađen je oko 1570. godine po želji i naređenju tadašnjeg velikog vezira Mehmed-paše, koji je rođen u srpskoj porodici u selu Sokolovići kod Rudog kao Bajica Sokolović i kao dijete odveden i poturčen u doba Osmanskog carstva, kada su srpska djeca nasilno odvođena i spremana za vojsku, što je u istoriji poznato kao danak u krvi.
Njegova zadužbina zavičaju je upravo ovaj most, koji je važio za jedan od najljepših i najbezbjednijih mostova toga doba.
O izgradnji tog mosta nastalo je najznamenitije književno djelo na ovim prostorima roman "Na Drini ćuprija", za koji je Ivo Andrić dobio Nobelovu nagradu za književnost 1961. godine.
Vijekovima je Drina u srednjem Podrinju savladavana korištenjem skela i rijetkih čamaca kojima su prevoženi ljudi, roba i stoka. Skelama su i vojske prelazile sa obale na obalu u brojnim bunama i ratovima na ovim prostorima kada "konji i junaci" nisu mogli da je pregaze. Većina prometa obavljana je skelama koje su bile brojne na ovoj rijeci i još nisu nestale. Po tim skelama nazvano je i naselje Skelani, na Drini kod Srebrenice.
Nekada su bili čuveni i poznati splavari na Drini. Oni su u gornjem Podrinju pravili splavove od drvene oblovine i spuštali ih niz Drinu. Bio je to veoma težak, naporan, zahtjevan i rizičan posao. Trebalo je izbjeći brojne "zamke" i hridi da se splav ne nasuče na brzoj rijeci koja je često nadolazila u toku splavarenja.
Splavari su morali poznavati svaki kamen u rijeci i svaku stopu njenog korita.
Splavovima je građa prevožena niz Drinu i Savu do Sremske Mitrovice, odakle su se splavari vraćali konjskim zapregama ili pješke u svoja sela pored Drine. A, onda sve ispočetka i tako danima, godinama i decenijama.
Splavarenje je bila osnovna djelatnost velikog broja muškaraca iz ovog područja krajem 19. i početkom 20. vijeka. Nakon izgradnje hidrocentrale na Drini kod Zvornika, pedesetih godina prošlog vijeka, splavarenje je zamrlo.
NOVI MOSTOVI TEK U 20. VIJEKU
Prve mostove na Drini, skoro četiri vijeka nakon višegradske ćuprije, podigla je Kraljevina Jugoslavija.
Nastankom Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca, koja mijenja naziv u Kraljevina Jugoslavija, dolazi do ujedinjenja prostora na kojima su živjeli južnoslovenski narodi i napokon se briše granica na Drini.
Zbog izražene višestruke potrebe grade se željezni mostovi između Ljubovije i Bratunca i između Bajine Bašte i Skelana koji su završeni 1926. godine, dok je godinu kasnije započeta izgradnja Mosta kralja Aleksandra Prvog Karađorđevića između Malog Zvornika i Zvornika, koja je završena za dvije godine.
Mostovi kod Bratunca i Skelana nisu preživjeli Aprilski rat 1941. godine, budući da su ih Nijemci minirali i porušili.
Most između Bajine Bašte i Skelana u srebreničkoj opštini pušten je u upotrebu na Veliku Gospojinu 28. avgusta 1926. godine, a njemačke trupe koje su išle uz Drinu prema Bajinoj Bašti i Užicu minirale su ga 28. novembra 1941. godine, navodi se u istorijskim izvorima.
Nakon Drugog svjetskog rata ovi mostovi su ponovo izgrađeni na istim lokacijama. Željezne konstrukcije su podignute iz rijeke, te je dio po dio ispravljan i ugrađivan ponovo.
Prema podacima, most u Skelanima obnovljen je i ponovo pušten u upotrebu za tadašnji Praznik rada, 1. maj 1949. godine.
Ovi mostovi su decenijama bili žila kucavica za život stanovništva srednjeg Podrinja sa obje obale rijeke. U socijalističkoj Jugoslaviji veliki broj ljudi iz Ljubovije, Bajine Bašte i drugih mjesta u Srbiji radio je u srebreničkim i bratunačkim firmama, a manji broj je iz ovih opština radio u Ljuboviji i Bajinoj Bašti. Na Drini nije bilo granice i slobodno se obavljao promet ljudi i robe.
Srpsko stanovništvo iz srebreničke opštine, zbog određene doze nesigurnosti i neke vrste pritisaka lokalnih muslimanskih vlasti, masovno je kupovalo placeve i pravilo kuće u Bajinoj Bašti, čija je sadašnja polovina stanovnika porijeklom sa prostora Srebrenice i Bratunca.
Zanimljivo je da su stanovnici Bratunca most između ovog mjesta i Ljubovije nazivali ljubovijskim mostom, a mještani Ljubovije bratunačkim. Za most u Skelanima stanovnici sa obje obale Drine kažu da je to skelanski most.
Most u Skelanima bio je meta muslimanskih napada iz Srebrenice i u Odbrambeno-otadžbinskom ratu. Na tom mostu muslimanske oružane formacije 16. januara 1992. godine, prilikom upada u Skelane, ubile su veći broj srpskih žena i djece koji su se preko mosta pokušali spasiti od smrti bježanjem u Bajinu Baštu.
Zbog velikih stradanja nisu sačuvane ni legende vezane za ove mostove, koji su izvan naselja, pa nisu bili ni mjesta okupljanja, kao što su to mostovi u gradovima.
Na Skelanskom mostu prije pet godina obavljene su neophodna sanacija i zaštita, dok je Ljubovijski most u veoma lošem stanju i Vlada Srbije je planirala obezbijediti sredstva i najavila da će ove godine započeti njegova obnova.
"BRATOLjUB"
Zbog dotrajalosti postojećih željeznih mostova preko Drine kod Bratunca i Skelana, skoro dvije decenije obustavljen je teretni saobraćaj preko njih, što je postalo izražen problem za stanovništvo i privredu srednjeg Podrinja.
Još u toku posljednjeg rata u BiH počelo se govoriti o potrebi izgradnje novog mosta između Bratunca i Ljubovije i nakon višegodišnjih priprema, izgradnja mosta počela je u oktobru 2015, a završena u maju 2017. godine.
Stanovnici ovog kraja spontano su ovom mostu dali ime "Bratoljub", što simboliše spajanje i zajedništvo jednog naroda sa obje strane Drine. Izgradnju modernog betonskog mosta dugog 227 metara, koji pored dvije kolovozne ima i biciklističke i pješačke staze, u cijelosti je finansirala Vlada Srbije.
Zbog kašnjenja sa odlukama na nivou BiH i izgradnje integrisanog graničnog prelaza BiH i Srbije, most je tek 28. novembra 2021. godine predat na korištenje. Od početka avgusta 2022. godine preko ovog mosta i graničnog prelaza počeo je da se odvija teretni saobraćaj, što je donijelo olakšanje privrednim subjektima iz ove regije, ali i unutrašnjosti Srbije, Republike Srpske i BiH, kojima je ovaj granični prelaz bliži, čime ostvaruju uštede na prevozu i skraćuju vrijeme transporta robe.
Nakon najavljene izgradnje brzog puta od Valjeva do Ljubovije i izgradnje tunela, put iz Sarajevsko-romanijske i regije Birač do Beograda biće znatno kraći nego kada se koristi put preko Loznice i Šapca.
Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici i Twitter nalogu.
