Hilandar u ognju
Veliki požar, koji je izbio u noći između 3. i 4. marta 2004. godine u srpskom pravoslavnom manastiru Hilandar, do temelja je progutao više od polovine manastirskih zdanja.
Obnova oštećenih dijelova započeta je odmah poslije požara. Manastir se nalazi pod upravom Vaseljenske patrijaršije u Carigradu, a staranjem manastirskog bratstva, srpske i grčke države, čuva se, održava i obnavlja.
Hilandar se nalazi u sjevernom dijelu Svete gore atonske, države pravoslavnih monaha koja postoji više od hiljadu godina. Sveta gora je smještena na Atosu, na poluostrvu Halkidiki u sjevernoj Grčkoj, a manastir je na 2,5 kilometara od mora. Ima izgled srednjovjekovnog utvrđenja, s obzirom na to da je utvrđen bedemima koji su visoki i do 30 metara. Manastir je ovako utvrđen jer je u prošlosti, kao i ostala utvrđena monaška naselja na Svetoj gori, morao da se brani od gusara.
Hilandar je izgradio grčki monah svetogorac, Georgije Helandarios. Obnovili su ga Stefan Nemanja (u monaštvu Simeon) i njegov sin Sava 1198. godine, a u manastiru je 1200. godine umro Stefan Nemanja. Kralj Stefan Uroš I je 1262. godine značajno utvrdio manastir. Hilandar je naročito pomogao kralj Milutin, koji je oko 1320. godine na mjestu stare podigao novu crkvu Vavedenja Bogorodice, koja i danas služi kao Saborna crkva. U vrijeme kralja i cara Dušana Sveta gora je došla pod njegovu vlast, a to je period najvećeg prosperiteta manastira.
U vijekovima turske vladavine, Hilandar su pomagali ruski carevi i moldavski kneževi u XVI vijeku, a srpski patrijarsi iz Peći u XVII vijeku. Početkom XIX vijeka stvorena je prva novovjekovna srpska država, pa je nastavljena bogata tradicija hilandarsko-srpskih odnosa.
Riječ je o manastiru koji predstavlja jedno od najznačajnijih središta srpske kulture i duhovnosti. U Hilandaru je očuvana najbogatija kolekcija originalnih starih rukopisa, ikona, fresaka, tako da on u današnje vrijeme predstavlja najznačajniju riznicu srpske srednjovjekovne kulture uopšte. Manastir se od 1988. godine, zajedno sa ostalih devetnaest svetogorskih manastira, nalazi na UNESCO-voj listi svjetske baštine u sklopu spomenika srednjeg vijeka objedinjenih pod zaštićenom cjelinom planina Atos.
Manastir je izgrađen na ruševinama ranijeg vizantijskog manastira Helandariona, koji je osnovan početkom XI vijeka. U periodu od 1198. do 1200. godine Simeon i Sava podigli su crkvu Vavedenja Bogorodice, koja danas ne postoji, pirg Svetog Save, Kambanski pirg zvonara i keliju Svetog Simeona. Kada su građevine bile gotove, sredinom 1199. godine, Nemanja je kao ktitor izdao povelju. Ovu osnivačku povelju je napisao Sava, a za nju je Nemanja dobio pristanak od velikog župana Stefana. Povelja je u originalu bila sačuvana sve do Drugog svjetskog rata, kada je stradala 6. aprila 1941. godine u bombardovanju Narodne biblioteke u Beogradu.
Početkom XIII vijeka Sveta gora je bila pod faktičkom vlašću krstaša koji su 1204. godine osvojili Carigrad. Usljed toga, sv. Sava je 1214. godine napustio Svetu goru i prenio mošti svog oca iz Hilandara u Srbiju.
U vrijeme kralja Milutina manastir je proširen prema sjeveru, a tada su podignuti spoljni zidovi u podrumu velikog konaka iz 1821. godine i spoljni zid pored konaka iz 1598. godine. Osmanlije su okolinu poluostrva Atos definitivno zaposjele 1430. godine, gdje je zavladalo nasilje i bezakonje. Zbog toga je određen broj monaha napustio Hilandar i vratio se u Srbiju. Stanje se donekle popravilo tek nakon ukaza (tur. ferman) sultana Mehmeda II iz 1457. godine kojim su potvrđene stare slobode i prava svetogorskim manastirima. U manastir je 1765. godine došao i Dositej Obradović. Početkom XX vijeka manastir je ponovo imao većinu srpskih monaha. Hilandar je u pratnji premijera Nikole Pašića posjetio i kralj Petar I Karađorđević.
Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici i Twitter nalogu.
