Herojska odbrana Staljingrada
Staljingradska bitka u Drugom svjetskom ratu praktično je okončana 31. januara 1943. godine kada su ostaci njemačkih armija obustavili otpor, a njemački komandant general pukovnik (kasnije feldmaršal) Fridrih fon Paulus potpisao bezuslovnu kapitulaciju i predao se sa više od 90.000 vojnika i oficira.
Slom Nijemaca i njihovih saveznika Italijana, Rumuna, Mađara i Hrvata kod Staljingrada označio je početak kraja Trećeg rajha. Za šest mjeseci Njemačka je u teškim borbama izgubila više od milion vojnika, a 75 divizija je potpuno razbijeno. Bitka za Staljingrad jedna je od najvećih u istoriji ratovanja i primjer kako se brani opkoljeni grad.
Bitka za Staljingrad trajala je od 23. avgusta 1942. do 2. februara 1943. godine. Smatra se da je ova bitka bila psihološka prekretnica rata. Bitka se vodila na području Staljingrada (danas Volgograd), a sastojala se od njemačke opsade južnog dijela grada, bitke unutar grada i sovjetske protivofanzive u kojoj su uništene ili zarobljene preostale snage Sila osovine na tom području.
Sile osovine su u ovoj bici izgubile oko četvrtinu ukupnog ljudstva na istočnom frontu i od tog gubitka nisu nikada uspjele da se oporave. Za Sovjete, pobjeda kod Staljingrada značila je početak oslobađanja domovine i prvi korak ka pobjedi nad nacističkom Njemačkom.
Dok u odnosu na završetak bitke nema nedoumica (Paulus 2. februara 1943. potpisuje akt o predaji preostalih snaga Vermahta snagama Crvene armije). Postoje nesuglasice u odnosu na broj žrtava te bitke: procjene se kreću od 700.000 pa sve do dva miliona poginulih vojnika i civila. Tačan broj žrtava ove strašne bitke neće se s potpunom sigurnošću moći nikada utvrditi.
Tada je Staljingrad imao oko 600.000 stanovnika i veliko strateško značenje jer je Volga bila vrlo važan put za snabdijevanje Sovjetskog Saveza od Kaspijskog mora prema središnjoj Rusiji. Njemačko zauzimanje Staljingrada trebalo je da prekine ovaj plovni put. Pored strateškog značenja, osvajanje Staljingrada bi, zbog svog imena, za Hitlera imalo veliku ideološku i propagandnu važnost.
Vojna industrija SSSR-a, koja je s početkom rata bila izmještena iza Urala, proizvela je do 1942. godine 4.500 tenkova, 3.000 borbenih aviona, 14.000 topova i 50.000 bacača granata. Zbog svega toga, 12. septembra Hitler zahtijeva od Paulusa zauzimanje Staljingrada.
General-pukovnik Paulus komandovao je 6. armijom sa oko 200.000 do 250.000 ljudi i dijelom 4. tenkovske armije, kao i različitim jedinicama Rumuna, Finaca i Italijana. Nasuprot njemačkim trupama u ovoj bici nalazile su se tri sovjetske armije, a kasnije im se pridružila još jedna. Ali treba napomenuti da su ove sovjetske armije, zbog različite organizacijske strukture, ukupnim brojem ljudi i opremom bile otprilike jednake njemačkim snagama.
Dolaskom u grad (u međuvremenu razrušen bombardovanjem) strateška nadmoć njemačkih snaga gubi na važnosti. U ovim uslovima, metodi na koje se oslanjala doktrina munjevitog ratovanja nisu se mogli koristiti. Korišćenje ratnog vazduhoplovstva u gradu je bilo gotovo nemoguće, jer se u uslovima uličnih borbi nisu mogle jasno razaznati linije razdvajanja, a njemački tenkovi u tim uslovima postaju vrlo neefikasni i laka meta protivničke pješadije.
Shvativši da njemačka vojska nije odgovarajuće pripremljena za zimsko ofanzivno ratovanje, sovjetska Vrhovna komanda (STAVKA) odlučila je da pokrene niz svojih ofanzivnih operacija i iskoristi ovu slabost, svjesni i da je veći dio njemačkih snaga preusmjeren na južno područje Istočnog fronta.
U poratnoj istoriji ovo razdoblje (19. novemmbar 1942 - 31. decembar 1943.) smatra se strateškom prekretnicom kojom počinje drugi dio Velikog otadžbinskog rata (tako se u Sovjetskom Savezu nazivao Drugi svjetski rat). Time je započela konačna odbrana Staljingrada i slom Nijemaca.
Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici i Twitter nalogu.
