Četiri decenije od ubistva predsjednika Salvador Aljende
Salvador Aljende demokratski izbrana predsjednik Čilea ubijen je u vojnom puču desničara, koji je uz pomoć SAD izvršio general Augusto Pinoče 11. septembra 1973 godine. Amerikanci su mu vojno pomogli, navodno sa 10,9 miliona dolara.
Poslije ubistva Aljendea, koje je osudio sav istinoljubivi dio čovječanstva u Čileu, nastao je haos. U prvim mjesecima vladavine vojne hunte u Čileu je uhapšeno, protjerano ili pobijeno više od 130.000 nelojalnih građana Čilea i stranaca. To je bila cijena provođenja marširanja vojne hunte.
Ubijeni Aljende, koji je bio i veliki prijatelj tadašnje Jugoslavije (održani masovni protesti u Beogradu zbog ubistva Aljendea) bio je prvi marksistički političar izabran za predsjednika jedne države na izborima.
Svojom politikom agrarne reforme, nacionalizacije rudnih bogatstava i pravedne raspodjele bogatstva, opasno je ugrozio interese krupne buržoazije i stranih, posebno američkih kompanija.
Godine 1973, u nadi da će se oduprijeti najvećoj ekonomskoj katastrofi u istoriji Čilea, Aljende i njegova vlada pokušali su da se izvuku iz stagnacije, ali je rezultat bila hiperinflacija, što je izazvalo veliko nezadovoljstvo naroda.
U takvim uslovima predsjednik Aljende, vjerujući da je lojalan oficir, proglasio je Pinočea komandantom armije. Međutim, Pinoče je 11. septembra, iste godine, izveo vojni udar.
Istoga dana, prilikom odbrane predsjedničke palate, Salvador Aljende je ubijen, a 72 njegova najbliža saradnika su zarobljeni i strijeljani. Zatim je formirana vojna hunta, odnosno vlada sastavljena od odabranih ljudi koji su komandovali vođenjem državnog udara, sa Augustom Pinočeom na čelu. Hunta je proglasila vanredno stanje i raspustila parlament do daljnjeg.
Pinoče je, da bi uništio marksističku prošlost Čilea, odmah osnovao novu tajnu policiju pod imenom Uprava nacionalne obavještajne službe ili DINA, koja se ubrzo infiltrirala u sve pore čileanskog društva sa zadatkom da pohvata sve Aljendeove pristalice i protivnike režima.
DINA je takođe formirala tajne logore u kojima je zvjerski mučila i ubijala zatvorenike. U prvim mjesecima Pinočeove vlasti zatvori i logori su toliko bili puni da su se u tu svrhu koristili i sportski stadioni, brodovi i vojni kompleksi.
Godine 1976. na vlast u SAD došao je Džimi Karter koji je optuživao Pinočea za zlodjela u Čileu, kao i za ubistvo Orlanda Letelijera koji je bio čileanski ambasador u SAD, ministar odbrane u vladi Salvadora Aljendea, a kasnije borac za restauraciju demokratije u Čileu, što je dovelo do zahlađenja odnosa između SAD i Čilea.
Tokom 1977. godine Komisija za ljudska prava UN prvi put je osudila Pinočeov režim za kršenje ljudskih prava. Pinoče se nije obazirao već je donio zakon o amnestiji čime je zaštitio sve oficire koji su kršili ljudska prava. Takođe je naredio da se prikriju dokazi o kršenju ljudskih prava u Čileu. Više stotina leševa bilo je ekshumirano i bačeno u Tihi okean.
Jugoslavija je oduvijek imala tradicionalno dobre odnose sa Republikom Čile, koji su se produbili dolaskom Salvdora Aljendea na mjesto predsjednika Čilea. Čile je prije i za vrijeme Aljendea bio član Pokreta nesvrstanih čiji je Jugoslavija upravo bila osnivač. U tom periodu saradnja dvije zemlje bila je na vrhuncu, kako na ekonomskom, političkom, trgovinskom i u svim sferama ljudskog života.
Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici i Twitter nalogu.
