Amerikanci 1973. godine položili oružje
Vijetnamski rat, jedan je od najvećih ratnih sukoba u modernoj ljudskoj istoriji, u kojem je poginulo više od milion ljudi, završen je 27. januara 1973. godine. Rat je okončan potpisivanjem Mirovnog sporazuma u Parizu. Time je prestalo i vojno angažovanje SAD u ovoj azijskoj zemlji.
Ono što poznajemo pod pojmom "Vijetnamski rat" zapravo su dva rata: prvi, koji je Vijetnam vodio protiv francuskih kolonijalnih vlasti (1945-1954), i drugi, za ujedinjenje sjevernog i južnog Vijetnama (1955-1975), u kojem su glavnog neprijatelja predstavljale SAD. Poslije prvog pomenutog rata odredbama Ženevskog sporazuma iz 1954. teritorija Vijetnama je po 17. paraleli privremeno podijeljena na sjeverni (Demokratska Republika Vijetnam) i južni dio (Republika Vijetnam).
Paralelno s francuskim povlačenjem iz nekadašnje Indokine, dolazi do većeg miješanja SAD u Vijetnamski rat. Po okončanju Korejskog sukoba (1950-1953), u američkoj spoljnoj politici je prevladala doktrina "teorije domina" - pretpostavka prema kojoj, ako se dopusti da u nekoj zemlji jugoistočne Azije pobijedi komunizam, druge će zemlje, poput poslaganog domina, početi padati pod komunistički uticaj i vlast.
Komunizam kao ideologija predstavljao je samo sredstvo za ostvarenje nacionalnog cilja ujedinjenja Vijetnama. Od 1955. počinje pristizanje američkih vojnih savjetnika. Deset godina kasnije, preko pola miliona američkih vojnika se borilo u džunglama Vijetnama.
Iako je najčešća slika vijetnamskog rata borba američkih vojnika protiv neuhvatljive gerile u nepreglednoj džungli, to je bio pravi rat regularnih vojski. Naime, uz južnovijetnamski Front nacionalnog oslobođenja (FLN), poznat kao Vijetkong, u borbama su učestvovale i regularne trupe Sjevernog Vijetnama, ranga divizija, koje su se ubacivale preko demilitarizovane zone oko 17. paralele ili su prelazile granicu preko Laosa.
Američka strategija se sastojala u onemogućavanju ubacivanja sjevernovijetnamskih trupa u Južni Vijetnam, kontroli demilitarizovane zone, glavnih puteva i saobraćajnica, te u izgradnji utvrđenih uporišta na ključnim pozicijama koje su kontrolisale okolnu teritoriju, što je podsjećalo na izgradnju utvrđenja na Divljem zapadu, ali s mnogo manjim uspjehom.
Uz Ho Ši Mina, najpoznatiji učesnik vijetnamskog rata je general Vo Ngudžen Giap, briljantni vojni strateg koji je ne samo porazio Francuze, već je izgradio strategiju koja je na kraju otjerala i Amerikance iz Vijetnama. U tome je i uspio 1973. godine, kada su američke snage nakon sklapanja primirja i obustave vatre povučene iz južnog Vijetnama.
Danas slika koju imamo o Vijetnamskom ratu dolazi uglavnom preko američkih filmova u kojima je sve puno pucnjave, helikoptera, napalm bombi, droge. Takva slika nije neobična kad znamo da je prosječni američki vojnik u Vijetnamu imao 19 godina.
Bio je to okrutan rat u kojem je poginulo više od 600.000 Vijetnamaca i oko 52.000 američkih vojnika. To je bio prvi rat u istoriji SAD u kojem američka vojska nije izvojevala pobjedu, pa je izvršio ogromne promjene u američkom društvu, pokrenuo čitav niz reformi u pogledu ljudskih i građanskih prava, izazvao građanske nemire u SAD i ozbiljno doveo u pitanje uopšte funkcionisanje američkog sistema vlasti.
Američka vojska je Vijetnam koristila i kao poligon za isprobavanje najnovijih vrsta oružja, uključujući razne vrste bojnih otrova i hemikalija, od kojih je najpoznatiji "Agent Orange", hemikalija koja je posipana po vijetnamskim džunglama, a izazivala je otpadanje lišća s drveća.
Vijetnamski rat je poznat i po selu Mai Lai, u kojem je grupa američkih vojnika izvršila pokolj civila. Zbog toga je njihov komandant suđen i osuđen za ratni zločin, kao i vojnici.
Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici i Twitter nalogu.
