Branislav Tapušković za "Glas": Međunarodna pravda ne može biti selektivna

Oni su pri tome isticali da su čak spremni i da fizički napadnu na tu pravosudnu instituciju, međunarodni sud, kako bi oslobodili uhapšena lica. Slične prijetnje imamo i sada, kada je u pitanju rad Međunarodnog krivičnog suda u Hagu, koji se drznuo da raspiše potjernice za hapšenje određenog broja izraelskih zvaničnika zbog svega onog što se dešava u pojasu Gaze.

Kaže ovo u intervjuu za "Glas Srpske" doajen srpske advokature i bivši predsjednik beogradske i srpske komore Branislav Tapušković, advokat sa dugogodišnjim haškim stažom, komentarišući američke otvorene prijetnje glavnom tužiocu MKS Karimu Kanu, a u kojim je najviše prednjačio republikanski predstavnik Majk Džonson, najmoćnija osoba u Predstavničkom domu, koji je poručio da će, ako Sjedinjene Američke Države dozvole da MKS prijeti izraelskim liderima, one vjerovatno biti sljedeće na tom spisku optuženih.

- Kada je osnivan ovaj sud, SAD su bile jedna od potpisnica Rimskog statuta, odnosno ugovora kojim se uspostavljaju funkcije Međunarodnog krivičnog suda u Hagu, njegova nadležnost i struktura. Ali vrlo brzo američka administracija je povukla taj potpis, znajući da bi im se stvari koje rade širom sveta, u nekom trenutku, mogle vratiti poput bumeranga. Smatram da je njihova poslednja reakcija proistekla upravo iz tog straha, ali i sigurno njihovih dobrih odnosa sa Izraelom, državom s kojom imaju prijateljske odnose - kaže Tapušković.  

GLAS: Na to su nedavno upozorili i pojedini američki kongresmeni šaljući prijeteća pisma na adresu MKS-a, a obrazlažući svoj potez time da bi neki od američkih zvaničnika u nekom trenutku mogao biti predmet istrage ovog suda?

TAPUŠKOVIĆ: Zbog toga SAD nikada nisu prihvatile ingerencije nijednog međunarodnog suda. Kategorični su da se takvi i slični sudski procesi mogu voditi samo pred američkim sudovima. Oni sada smatraju, odnosno izražavaju bojazan da, ukoliko ovaj sud napravi, uslovno rečeno, presedan sa Izraelom, onda bi i SAD, odnosno njihovi državljani mogli biti predmet istraga, odnosno sudskih procesa. To je suština svega. Zbog toga se upućuju i ove pretnje glavnom tužiocu Međunarodnog krivičnog suda, jer su svesni kolike su ratne zločine počinili širom sveta, a pogotovo nakon Drugog svetskog rata.    

GLAS: Prilikom uspostavljanja Međunarodnog krivičnog suda tadašnji ministar spoljnih poslova Velike Britanije Robin Kuk istakao je da ovaj sud nije osnovan da bi optužio nekog iz Ujedinjenog Kraljevstva i SAD. Na to su ukazivali i oni koji su se protivili toj praksi, navodeći da je ovaj sud uspostavljen zbog "divljaka", odnosno neprijatelja Zapada.

TAPUŠKOVIĆ: Prva stvar na koju sam upozorio kada sam istupio pred Međunarodnim sudom za bivšu Jugoslaviju, a bilo je to 2001. godine, jeste da međunarodna pravda mora da bude univerzalna, a ne selektivna. Ne može pravda važiti samo za dve male zemlje kao što su Ruanda i bivša Jugoslavija, već za sve koji počine neke od ratnih zločina. Tek tada bismo mogli govoriti o toj univerzalnosti pravde.

Za počinjene ratne zločine mora svako da odgovara, ma kako se on zvao i iz koje države bio. Oni se ne smiju zaboraviti, pogotovo ne oni koji su počinjeni u Siriji, Avganistanu, Iraku, ali i Saveznoj Republici Jugoslaviji, odnosno Srbiji prilikom njenog bombardovanja od strane NATO snaga 1999. godine.

Dok sve to ne dobije svoj sudski epilog, nema ni pravde,  međunarodnog prava i pomenute univerzalnosti. I to je moj stav. A ove pretnje upućene od strane SAD na najbolji način govore da od te pravde za sada nema ništa.      

GLAS: Kada su u pitanju ove prijetnje SAD, ovo nije prvi put da su one upućene. U vrijeme predsjedničkog mandata Donalda Trampa, kada je bila otvorena istraga MKS o navodnim američkim zločinima u Avganistanu, pod sankcijama su se našla pojedina lica iz ovog suda, ali i članovi njihovih porodica. Bila im je zamrznuta imovina i računi, a bio im je i zabranjen ulazak u SAD. Nakon godinu dana sud je podlegao ovim pritiscima, odustajući od ove istrage.

TAPUŠKOVIĆ: To je jedan kontinuitet u spoljnoj politici SAD. Ali gde je tu pravda? Kao što sam već rekao, ona ne može biti selektivna, a kakva je, između ostalog, u poslednjih nekoliko decenija.

Ta pravda je uglavnom politički motivisana i obojena. To nije nikako dobro i ne doprinosi pomirenju u svetu, naprotiv. Ali ratni zločin nikada ne zastareva i ko god ga počinio, moraće jednog dana da odgovara. Nadam se tome.

Velike sile bi se morale s tim suočiti. Ne može se sve pravdati nekakvom demokratijom, bezbednošću i nacionalnim interesima, a koje je dovelo do miliona nevinih žrtava širom sveta.  Ovde treba pomenuti da za sve te razne ratne zločine, širom sveta, nikome se nikada nije sudilo u SAD, pred njihovim sudovima, pri tome ne dopuštajući da to urade međunarodni sudovi. 

GLAS: Da li se mogu praviti paralele između ovog što se danas dešava oko ovog suda i, recimo, svega onog kada su vođeni sudski procesi u Hagu za ratne zločine na prostorima bivše Jugoslavije, a tu prije svega mislim na političke pritiske, kojih je nesumnjivo bilo?

TAPUŠKOVIĆ: Naravno. To je jasno kao dan. Međunarodni sud za bivšu Jugoslaviju je bio politički. Od prvog dana je bilo jasno da međunarodna pravda neće biti zadovoljena, odnosno da neće imati univerzalnu dimenziju. Odmah je bilo vidljivo da isti aršini ne važe za sve.

GLAS: Da se malo osvrnemo i na nedavno usvojenu rezoluciju o Srebrenici, a koja je, kako tvrde njeni autori, plod haških presuda. Kako biste ocijenili rezultate glasanja, te da li ovaj dokument u nekom narednom periodu, iako nije pravno obavezujući, može biti zloupotrijebljen i na koji način?

TAPUŠKOVIĆ: Biće sigurno zloupotrebljena, baš kao i same Ujedinjene nacije ovom prilikom, kada je ovaj dokument usvajan. Verujem da će ovaj dokument sigurno biti iskorišten za neke naredne korake. To, uostalom, možemo videti i iz izjava pojedinih političara iz Sarajeva koji već govore o obnavljanju međunarodne tužbe protiv Srbije, kao pravne naslednice SRJ, odnosno utvrđivanju njene odgovornosti za sve ono što se dešavalo u i oko Srebrenici te 1995. godine.

U ovom gradu je počinjen ratni zločin. I od toga niko ne beži, niti osporava. Ali ni po jednom pravnom osnovu ne može se reći da su postojale genocidne namere. Nažalost, manipulisalo se i sa brojem žrtava, ali i navodima kako je u tom spornom periodu ubijen veliki broj civila.

O svemu tome mnogo znam, jer sam imao prilike da vidim obdukcione nalaze i zapisnike, iz kojih se videlo da se radi uglavnom o borcima takozvane ABiH koji su nastradali u obračunima sa Vojskom Republike Srpske. Istina, jedan broj njih je i streljan, ali nisu ubijani civili.  

Politički sud

GLAS: U šta su se pretvorile Ujedinjene nacije? Da li su one izgubile smisao svog postojanja?

TAPUŠKOVIĆ: Podsetio bih da je osnivanje Haškog tribunala za bivšu Jugoslaviju bilo nezakonito i nelegalno, protivno postojećem međunarodnom pravu. On nije osnovan od strane Generalne skupštine Ujedinjenih nacija, već od pojedinih država. I nikad se nije uspelo da se dođe do toga da stalni Međunarodni sud u Hagu, osnovan 1905. godine, da svoje mišljenje o legitimitetu ovog ad hok suda osnovanog za bivšu Jugoslaviju. Moje lično mišljenje, ali i mnogih pravnih i međunarodnih eksperata je da se radilo o političkom sudu.

Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici i Twitter nalogu.