Šta NATO planira da uradi na zapadnom Balkanu: Britanci bi da obučavaju OS BiH po ukrajinskom modelu

Posebne izazove u tom smislu predstavljaju politička centralizacija, razvijanje zemlje izvan modela konstitutivnih naroda i smanjivanje prava na veto uključenih strana.

Ističe se ovo u izvještaju nazvanom „Zapadni Balkan: novi bezbjednosni izazovi na pragu NATO”, koji je sačinio engleski lord Mark Lankaster, inače bivši britanski ministar odbrane, kog je prezentovao na nedavno održanoj  sjednici Parlamentarne skupštine NATO saveza. 

U ovom izvještaju se praktično predlaže ograničavanje postojećih ovlašćenja Republici Srpskoj uz konstataciju da je prevaziđen postojeći model tri konstitutivna naroda, te da je neophodno i ukidanje prava veta kao posljednje linije odbrane nacionalnih interesa naroda u BiH. 

Britanski diplomata smatra i da je Republika Srpska glavni kamen spoticanja BiH na putu NATO integracija, ali da je potrebno obezbijediti neophodna sredstva i budžet „kao sredstvo za suprotstavljanje opasnim trendovima”, što podrazumijeva jačanje međunarodnih snaga u BiH, pri tom pozdravljajući i podržavajući korišćenje, kako je rekao, specijalnih interventnih ovlašćenja od strane Kristijana Šmita u posljednje dvije godine. 

Lankaster navodi i da bi se trebalo fokusirati na modernizaciju, kako ju je nazvao - odbrambene imovine u BiH, uz poruku da bi NATO saveznici trebalo da rade blisko sa Oružanim snagama BiH o pitanju te imovine koja je već uknjižena. Istakao je i da treba pomoći da taj proces krene naprijed, uprkos nepopustljivosti Republike Srpske o tom pitanju.

HEGEMONIJA

Smatra i da bi britanski projekat obuke ukrajinskih vojnika mogao biti dobar model za novi NATO program obuke OS BiH, pri tome dodajući da bi zapadni saveznici trebalo da obrate posebnu pažnju na saradnju sa BiH u oblasti sajber bezbjednosti kako bi se, kako je pojasnio, što bolje suprotstavilo navodnim ruskim hibridnim prijetnjama.

Bivši britanski ministar odbrane istakao je ovom prilikom da je ovo sve neophodno sprovesti, jer je, kako je obrazložio, nastupila nova era strateškog nadmetanja za NATO alijansu, a koje se odvija od Indo-Pacifika do Sahela, ali i na pragu ovog vojnog saveza, na zapadu Balkana. Kategoričan je da se mora spriječiti ruski uticaj, priznajući pri tome kako on trenutno nije velik kao kineski, koga je nazvao najopasnijim.  

- Rusija ima dva glavna cilja na zapadnom Balkanu, zaštita ruskih ekonomskih interesa i sprečavanje regiona u evroatlantskim integracijama. Ona to postiže korišćenjem ekonomskih alata. Rusija kontroliše skoro 100 odsto uvoza gasa u Srbiju, Crnu Goru i BiH. Ali tokom protekle decenije Kina je postala glavni igrač na ovim prostorima, a što se sprovodi kroz inicijativu „Pojas i put”. 

Radi se o kineskom globalnom programu ulaganja sa ciljem proširenja ekonomske i političke moći Pekinga. Za Kinu, razvijanje bližih veza sa zapadnim Balkanom znači pristup evropskim tržištima i uticaj protiv Zapada. 

Kineske investicije u nekoliko luka na istoku Mediterana obezbjeđuju kineske brodarske kompanije sa komercijalnim čvorovima koji povezuju Kinu i Evropu preko zapadnog Balkana. Beograd se takođe nalazi na strateški važnom čvorištu Kine i Evrope. 

Kopneno-morski ekspres koridor, sa ciljem da jednog dana poveže Budimpeštu i Pirej preko Srbije - upozorio je lord Lankaster u svom izvještaju, otkrivajući pri tome šta to najviše smeta ovom britanskom diplomati, a to je gubljenje moći i hegemonije u pojedinim balkanskim zemljama. 

UDAR NA DEJTON

Komentarišući ovaj izvještaj Lankastera i njegove preporuke vezane za ovaj region, šef Kluba SNSD-a u Predstavničkom domu Parlamenta BiH Sanja Vulić kaže kako i ovaj dokument jasno ukazuje ko radi na razbijanju BiH i Dejtonskog mirovnog sporazuma. 

- Zvaničnici Srpske već godinama ukazuju na ove stvari, odnosno težnje pojedinih političkih elita, kako onih domaćih bošnjačkih, tako i zapadnih. I preporuke britanskog političara govore o tome da je njihov krajnji cilj stvaranje unitarne države BiH, bez Srba i Srpske, nakon čega bi se ona uvukla u NATO savez. I taj proces, vidimo, sve više se intenzivira, jer tim snagama ne odgovara sve ono što se dešava na globalnom nivou. Kada mi ukažemo na te opasne namjere, koje nikako nisu u skladu sa Dejtonskim mirovnim sporazumom, onda nas ti isti optužuju za secesionizam. Pri tome oni nastavljaju da nas bezbjednosno i politički ugrožavaju, ne birajući sredstva, kako bi sproveli svoje planove, a u kojima nema Srba i Srpske - istakla je Vulićeva za „Glas Srpske”. 

GLINENI GOLUBOVI

Kada je u pitanju Lankasterova preporuka da se obuka OS BiH sprovede po ukrajinskom modelu, Vulićeva poručuje da Srbi nikada neće pristati da budu glineni golubovi NATO saveza. 

Dodaje i da je sve što se trenutno loše u svijetu dešava rezultat nerazumnih politika zapadnih političara, koji se zarad sprovođenja svoje hegemonije iživljavaju nad malim narodima i državama. 

- Kao prvo, saradnja sa NATO savezom može, ali ulazak u ovaj vojni savez, odnosno članstvo, za Srpsku nije prihvatljiv, baš kao jednostrane promjene ustavnog uređenja BiH. Vlasti u Srpskoj će se sigurno oduprijeti i ovim namjerama i pokušajima da nam se nametnu razna neustavna rješenja i nečasne namjere, koje bi mogle da ugroze ustavnu i zagarantovanu poziciju Republike Srpske - poručila je Vulićeva. 

Osvrćući se na to što je i u ovom izvještaju pomenut i navodni štetni i maligni kineski i ruski uticaj na ovim prostorima, protiv kog se, prema riječima Lankastera, treba odlučnije boriti, Vulićeva kaže da je interesantno da se malignim zemljama prozivaju sve one koje žele dobro Srpskoj i zalažu se za dosljednu primjenu Dejtonskog sporazuma.  

- Jedini koji sprovode maligni uticaj su zapadne zemlje i članice NATO saveza, što, uostalom, možemo vidjeti iz ovog izvještaja i preporuka koje su date. Maligno je kada želite nešto uništiti, a ne stvoriti, otvoriti fabriku, pokušavati privredno napredovati i ekonomski sarađivati sa zemljama koje to iskreno žele - dodala je Vulićeva.  

OPSTANAK

Slično mišljenje ima i njen partijski kolega iz Predstavničkog doma Parlamenta BiH Milorad Kojić, navodeći da i ovaj primjer ukazuje da postoje ozbiljne i neskrivene namjere da se jedan međunarodni ugovor, kao što je Dejtonski, u potpunosti razgradi i degradira. 

- Pitanje veta je suštinsko za opstanak srpskog naroda i Republike Srpske i oni to vrlo dobro znaju. Zato se i zalažu da bude ukinuto. To nije ništo drugo do njihov maligni uticaj na ovim prostorima, iza kog se, prije svega, kriju nastojanja da se BiH po svaku cijenu uvuče u NATO, a Republika Srpska im u sprovođenju tih namjera  smeta - kaže Kojić za „Glas Srpske” navodeći da je kontradiktorno da se u NATO-u, koji je vojni savez, i njegovim „pratećim” institucijama govori o političkim stvarima i temama, ali i ekonomskim i, navodno, malignom uticaju Kine i Rusije.

Jačanje snaga KBS-a

Jedna od tema ovog izvještaja bilo je i Kosovo, odnosno Srbija. Poseban akcenat je stavljen na kosovske bezbjednosne snage (KBS), koje prema svim međunarodnim sporazumima ne bi trebalo da postoje. Konstatuje se da od 2018. 

Kosovo povećava ulaganja u KBS, da su se modernizovali neodređenom količinom dronova „barjaktar” kupljenih od Turske i protivtenkovskim raketama „džavelin” čiju je prodaju odobrila američka vlada. Podsjeća se i na glasanje skupštine tzv. Kosova iz 2018. godine da u narednoj deceniji KBS transformiše u oružane snage „Kosova”. 

Lord Lankaster je na kraju pozvao da se razmotri mogućnost članstva tzv. Kosova u NATO programu Partnerstvo za mir, ali i poručio kako je neophodno nastaviti sa pritiscima na Srbiju.

Kina i Balkan 

Kako se navodi u ovom izvještaju Marka Lankastera, Evropska unija trebalo bi više da se ekonomski angažuje u balkanskom regionu kako bi se suprotstavila uticaju Kine, koja je na zapadnom Balkanu u periodu od 2009. do 2022. godine investirala 32 milijarde evra, od čega najviše u Srbiju. 

Ono što je lordu Lankasteru posebno zasmetalo jeste da je Kina postala najveći snabdjevač Srbije oružjem i vojnom opremom.

Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici i Twitter nalogu.