Prenesene 83 nadležnosti sa Republike Srpske na BiH, evo šta je sve izgubljeno
Pod pritiskom Kancelarije visokog predstavnika (OHR) i Ustavnog suda BiH, nakon potpisivanja Dejtonskog mirovnog sporazuma, doneseno je ukupno 114 odluka kojima je sa nivoa Republike Srpske na nivo BiH preneseno 83 nadležnosti i to bez uzimanja u obzir odredaba Ustava BiH i Ustava Srpske.
Ne uzimajući u obzir odredbe Ustava BiH, ni Ustava Republike Srpske, nadležnosti su sa Srpske prenošene na nivo BiH: odlukama visokog predstavnika, odlukama Ustavnog suda BiH, usvajanjem zakona u Parlamentarnoj skupštini BiH, te donošenjem podzakonskih akata Savjeta ministara i drugih organa na nivou BiH, ali i uslovljavanjem međunarodnih organizacija i organa EU, navodi se u Analizi o oduzimanju nadležnosti Republike Srpske, koja je nakon današnjeg obraćanja predsjednika Srbije Aleksandra Vučića dostavljena medijima.
U uvodnom dijelu Analize napominje se da Ustav BiH nije nastao kao rezultat političko-institucionalnog usaglašavanja i proglašenja u organima vlasti BiH, već je sadržan u Aneksu 4 međunarodnopravnog dokumenta - Dejtonskom sporazumu.
S obzirom na to da je Republika Srpska strana potpisnica jedanaest Aneksa Dejtonskog sporazuma, uključujući i Aneks 4, promjena Ustava BiH ne smije da se dogodi bez saglasnosti ovog entiteta.
Najviše prenesenih nadležnosti je izvršeno nametanjem tzv. "bonskih ovlašćenja" visokog predstavnika, čija funkcija je uspostavljena 1995. godine Aneksom 10 Dejtonskog sporazuma.
Tzv. "bonskim ovlašćenjima", usvojenim na Savjetu za implementaciju mira u Bonu 1997. godine, poslužila su visokim predstavnicima kao osnov za nametanje zakona, smjenjivanje izabranih funkcionera i pojedinaca na javnim funkcijama.
Republici Srpskoj je najviše nadležnosti oduzeto za vrijeme mandata visokog predstavnika Pedija Ešdauna, od maja 2002. do januara 2006., koji je svojim odlukama nivou BiH dodijelio nadležnosti iz važnih oblasti finansija i monopola sile.
Reformski proces 'izgradnje države' koji je Ešdaun sprovodio podrazumijevao je: oporezivanje (kreiranje posebnog državnog tijela za uporedno oporezivanje koje bi prikupilo i distribuiralo većinu poreza), pravosuđe, odbranu (kako bi se centralizovalo upravljanje entitetskim oružanim snagama) i policiju.
Visoki predstavnik Kristijan Švarc Šiling je 2007. godine nametnuo Zakon o izmjenama i dopunama Zakona o sistemu indirektnog oporezivanja u BiH kojim je utvrđeno da prioritet u finansiranju imaju međunarodne obaveze BiH, zatim institucije BiH, pa Brčko Distrikt kome je određen fiksni koeficijent raspodjele, pa se tek onda preostala sredstva raspoređuju entitetima. Prije nametanja ovog Zakona, a u skladu sa Ustavom BiH, entiteti su doznačavali sredstva za finansiranje institucija BiH.
Početkom 1997. godine, započet je prenos nadležnosti u oblasti fiskalne politike, osiguranja, duga i stranih ulaganja. Kancelarija visokog predstavnika za BiH je Savjetu ministara predala Paket zakona za brzi početak tzv. “Biltov paket za brzi početak“. Ovaj paket je obuhvatao: Zakon o spoljnotrgovinskoj politici, Zakon o carinskoj politici, Zakon o spornom dugu, Zakon o carinskoj tarifi i Zakon o politici direktnih stranih ulaganja.
Oduzimanje nadležnosti iz oblasti bezbjednosti, odlukama visokog predstavnika je usvojen Zakon o Savjetu ministara, kojim je u taj savjet uključen i ministar bezbjednosti. U decembru 2003. godine visoki predstavnik predložio je Parlamentarnoj skupštini BiH usvajanje Zakona o obavještajno-bezbjednosnoj agenciji BiH, kojim su van snage stavljeni entitetski zakoni, prije svega Zakon o obavještajno-bezbjednosnoj službi Republike Srpske, čime je, navodi se, onemogućena funkcionalna zaštita ustavnog poretka Srpske.
Odlukom visokog predstavnika za BiH iz 2000. godine nametnut je Zakon o državnoj graničnoj službi BiH kojim je formirana Granična služba i određene njene nadležnosti, u okviru Ministarstva civilnih poslova, a potom Ministarstva bezbjednosti BiH. Ovim zakonom je došlo do preuzimanja graničnih prelaza i ukidanja Policijskih stanica za kontrolu prelaska državne granice MUP-a Republike Srpske, a ekskluzivno pravo na izbor kadrova angažovanih na graničnim prelazima dobila je Državna granična služba.
Visoki predstavnik je nametnuo i Zakon o Sudu BiH, koji je stupio na snagu 5. decembra 2000. godine, a Sud BiH je počeo da radi dvije godine kasnije, kada je visoki predstavnik imenovao prvih sedam sudija.
Odlukom visokog predstavnika Volfganga Petriča o donošenju Zakona o Visokom sudskom i tužilačkom savjetu Republike Srpske ukinuti su Visoki sudski savjet i Visoki tužilački savjet Srpske, a istim Zakonom potpuno je oduzeto pravo Narodnoj skupštini Republike Srpske da bira i razrješava sudije i predsjednike sudova, javne tužioce i zamjenike javnih tužilaca.
Prenosom nadležnosti odlukama Ustavnog suda BiH, na značajnije promjene dejtonske strukture BiH u velikoj mjeri je uticao i Ustavni sud BiH, na čiji rad visoki predstavnik ima presudan uticaj.
Ustavni sud BiH je, navodi se, preglasavanjem usvojio „Odluku o konstitutivnosti Bošnjaka, Srba i Hrvata na prostoru cijele BiH", a ne na teritoriji entiteta kako je propisao Ustav BiH. Sporna „odluka o konstitutivnosti“, dodaje se, poslužila je kasnije za brojna nametanja amandmana na Ustave entiteta i do brojnih neustavnih zakona, a posebno je bila štetna po Hrvate u BiH, jer ih je dekonstituisala u FBiH oduzimajući im politički značaj, ostavljajući ih u nepovoljnom položaju u odnosu na većinske Bošnjake u tom entitetu. Time je faktički FBiH postala bošnjački entitet, jer su hrvatski poslanici preglasavani u federalnom parlamentu, a ministri u federalnoj vladi.
Ustavni sud BiH je 2020. godine donio odluku o neustavnosti Zakona o poljoprivrednom zemljištu Republike Srpske, prema kojem
Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici i Twitter nalogu.
