Novogradska brigada u septembru 1995. izvojevala odsudnu bitku

Kovačević je rekao Srni da se ova dešavanje ne mogu posmatrati odvojeno od zločinačke akcije “Oluja” u avgustu 1995. godine kad je Hrvatska vojska iz Republike Srpske Krajine protjerala 250.000 Srba.

Napominje da je oko 100.000 Srba u avgustu 1995. godine prešlo u Novi Grad preko mosta na rijeci Uni, te da su građani ove lokalne zajednice od ovih događaja imali traume.

Kovačević je naveo da je Hrvatska vojska i tokom akcije “Oluja” granatirala područje opštine Novi Grad, te da je hrvatski avion gađao izbjegličku kolonu u Svodni kod Novog Grada.

-Prvi bataljon je od 6. avgusta 1995. godine utvrdio liniju odbrane Novog Grada jer su nakon akcije „Oluja” bile vidljive namjere Hrvatske i moglo se očekivati da će pokušati izvršiti agresiju. Da smo mogli držati te položaje neprijatelj ne bi prošao - rekao je on.

Kovačević je podsjetio da je ovo području bilo pod velikim pritiskom s obzirom na to da je u septembru počela i zajednička vojna operacija Hrvatske vojske, HVO-a i takozvane Armije BiH u kojoj su zauzeli veći prostori uključujući gradove Drvar, Šipovo, Jajce, Bosanski Petrovac, Bosanska Krupa i Ključ.

-Sve brigade Drugog korpusa prešle su na desnu obalu Sane i Novogradska brigada je ostala sama. Ukazala se potreba da se Prvi bataljon Novogradse brigade izvuče na lijevo krilo na rejon Orasi -ispričao je Kovačević.

On je naveo da je samoinicijativno ostavio artiljerijske posade na Kuli, te na lokacijama Vješala i Grčani.

-Te su snage u sadejstvu sa borcima koji su se našli na odsustvu i Prnjavorskom brigadom vojnom i civilnom policijom odbranile Novi Grad od agresije Hrvatske 18. i 19. septembra - istakao je Kovačević.

On je rekao da napad Hrvatske vojske na Novi Grad počeo 18. septembra 1995. godine u 9.25 časova i da je za 24 časa na područje ove lokalne zajednice palo oko 3.000 granata.

- Pretpostavka je da je neprijatelj ranije pod okriljem noći ubacio diverzantsku grupu koja je, kad je počeo napad 18. septembra, istovremeno izvršila napad u sadejstvu sa bataljonom Prve gardijske brigade „Tigrovi” koji su desantnim čamcima prešli rijeku Unu i zauzeli komunikaciju Novi Grad - Kostajnica u naselju Tunjica, gdje su zaustavljali i ubijali civile - dodao je Kovačević.

Naglasio je da je u napadu Hrvatske vojske poginulo 37 civila, 18 pripadnika Vojske Republike Srpske, i dva pripadnika MUP-a, ranjeno je 17 civila, tri pripadnika Vojske Republike Srpske i jedan pripadnik MUP-a.

Kovačević je rekao da su hrvatske snage zaustavljene i drugog dana, 19. septembra 1995. godine vraćene preko Une.

-Novogradska brigada istovremeno od 17. septembra vodi borbu sa snagama Petog korpusa takozvane Armije BiH koja napada iz pravca Krupe. Mi smo odstupali od Krupe do Novske planine do 21/22. septembra - ispričao je Kovačević.

On je rekao da je u tom trenutku popunjenost Novogradske brigade bila ispod 50 odsto, dio boraca morao je evakuisati porodice iz privremeno okupiranog područja u podgrmečkom dijelu opštine.

-Nakon što su čuli za pokolj civila u Tunjici borci koji žive na tom području otišli su da vide šta im je sa porodicama. Ljudstvo koje je ostalo zauzelo je Novsku planinu i krenulo u odbranu. To je stvorilo pretpostavke da se mogu vezati druge brigade - naveo je Kovačević.

On je ispričao da je u brigadu 22. septembra došao pukovnik Vlado Topić, komandant 16. brigade, koji je zahvaljujući liniji uspostavljenoj na Novskoj planini, uspio uvezati sve brigade Drugog krajiškog korpusa na potezu Podvidače preko Budimlić Japre i Novske planine do Tunjice.

-U roku od dva dana Novogradska brigada se popunila do 80 odsto i donijeli smo odluku da 25. septembra krenemo u ofanzivu. U pomoć nam je došao bataljon 43. motorizovane prijedorske brigade - dodao je Kovačević.

On je rekao da je u kontraofanzivi oslobođeno 370 kvadratnih kilometara privremeno zauzetog područja novogradske opštine i kompletno područje opštine Krupa na Uni, te da su te linije ostale do potpisivanja Dejtonskog mirovnog sporazuma.

U ovoj akciji poginulo je 26 i ranjeno 115 pripadnika Vojske Republike Srpske.

-Da smo prešli na desnu obale Sane sigurno ne bismo bili u Novom Gradu, a pitanje je šta bi bilo i na ostalim područjima jer je akcija Hrvatske vojske 18. i 19. septembra imala kodni naziv „Una”, a u zavisnosti od situacije na ratištu i ishoda operacije Hrvatske vojske i HVO „Južni tok”, planovi su bili izbijanje na Drinu -rekao je Kovačević.

On je naveo da su u septembru 1995. godine hrvatske snage u sadejstvu sa Petim korusom takozvane Armije BiH podpomognute NATO snagama izvršile agresiju na Republiku Srpsku sa ciljem da zauzmu Novi Grad, Kostajnicu, Dubicu, a potom Prijedor i da produže prema Banjaluci.

Kovačević je rekao da su prvom ešalonu hrvatskih snaga bile Prva gardijska brigada “Tigrovi”, Druga gardijska brigada “Gromovi”, 57 domobranska pukovnija i 17. domobranska pukovnija.

U drugom ešalonu bila je Sedma gardijska brigada “Pume”, Četvrta gardijska brigada “Pauci” i domobranske pukovnije zbornog područja Karlovac i Sisak, Peti korpus takozvane Armije BiH, 505, 511. i 517. brigada sa jedinicama za podršku i logistiku.

Na liniji fronta dužine 200 kilometara ovaj prostor odbranile su Prva novogradska pješadijska brigada, Laka pješadijska brigada Prnjavor, borbena grupa Balj, bataljon 43. Prijedorske brigade, Dubička brigada, Laka pješadijska brigada Gradiška.

U Novom Gradu će sutra biti obilježen Dan odbrane u septembru 1995. godine kad je novogradska opština bila prvo napadnuta od Hrvatske vojske 18. i 19. septembra, a nakon toga uslijedio je i napad jedinica Petog korpusa takozvane Armije BiH iz Cazinske krajine.

Kod centralnog spomen-obilježja poginulim borcima Vojske Republike Srpske u 10.30 časova biće služen parastos, a nakon toga u 10.45 časova biće položeno cvijeće i prislužene svijeće.

Program će biti nastavljen na Trgu Mladena Oljače gdje će se u 11.00 časova obratiti načelnik opštine Miroslav Drljača.

Nakon obraćanja, Marš slobode krenuće prema Novskoj planini, gdje je u septembru 1995. godine bila zadnja linija odbrane Novog Grada.

Nakon marša, u domu u naselju Jablanica biće održan istorijski čas, a druženje učesnika biće nastavljeno uz vojnički ručak.

Skupštinskom odlukom iz 2010. godine, 25. septembar se obilježava kao Dan odbrane opštine Novi Grad u Odbrambeno-otadžbinskom ratu i ovaj datum je kalendaru značajnih datuma opštine Novi Grad.

Kroz redove Novogradske brigade, koja je odlikovana Oredenom Nemanjića, u minulom ratu prošla su 8.263 borca, a od 338 boraca s područja ove opštine koji su svoje živote dali za Srpsku, 248 je poginulo u redovima ove brigade.

Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici i Twitter nalogu.