Počeli radovi na Centralnoj kuli “Starog sajmišta”
BEOGRAD - U Memorijalnom kompleksu “Staro sajmište” danas se obilježava početak izvođenja radova na rekonstrukciji Centralne kule, objekta u kojem je tokom Drugog svjetskog rata u dva nacistička logora stradalo više od 6.500 Jevreja, oko 10.000 Srba i više stotina Roma.
Obilježavanju početka radova prisustvuje i predsjednik Srbije Aleksandar Vučić kao i patrijarh SPC Porfirije.
Početak radova biće obilježen polaganjem cigle, što će zajedno učiniti predsjednik Vučić i ministarka kulture Maja Gojković.
Ceremonija je počela izvođenjem himne “Bože pravde”, a na prostoru gdje su nekada bili nacistički logori “Jevrejski logor Zemun” i “Prihvatni logor Zemun”, svečanosti prisustvuju i reis-ul-ulema Islamske zajednice Sead Nasufović, beogradski nadbiskup Stanislav Hočevar, predsjednik Saveza jevrejskih opština Srbije Aleksandar Albahari, te ministri Branko Ružić, Nikola Selaković, Darija Kisić, gradonačelnik Beograda Aleksandar Šapić, te v.d. direktorka Memorijalnog centra “Staro sajmište” Krinka Vidaković Petrov, potomci logoraša, članovi oslobodilačlih udruženja i mnogi građani.
Takođe, prisutni su i šef Delegacije EU u Srbiji Emanuele Žiofre, ambasador Rusije u Srbiji Aleksandar Bocan-Harčenko, kao i predstavnici diplomatskog kora.
Minutom ćutanja odata je pošta svim stradalim žrtvama koncentracionih logora.
Memorijalni centar “Staro sajmište” zajednički je projekat Ministarstva za kulturu i informisanje i Grada Beograda, a osnovan je kao ustanova posvećena kulturi sjećanja na žrtve i istorijske događaje koji su se desili na prostoru današnjeg Starog sajmišta.
Zakon koji je omogućio osnivanje Memorijalnog centra donjet je u februaru 2020. godine, a prema njemu, centar će prikupljati, sređivati, čuvati, održavati, istraživati, izlagati i prezentovati arhivska, muzejska i filmske predmete i dokumenta.
Prema Zakonu predviđene su dve muzejske cjeline, od kojih će jedna biti posvećena prvoj fazi logora - “Jevrejskom logoru Zemun”, a druga “Prihvatnom logoru Zemun” u kojem su većinu činili Srbi.
Jedna cjelina, prema planu, biće u Spasićevom, a druga u italijanskom paviljonu.
Radovi na Memorijalnom centru započinju sa Centralnom kulom, a u njoj će, kako je planirano, biti kancelarije Memorijalnog centra, prostor za izložbe i za edukacione namjene.
Memorijalni centar imaće i svoj sajt na kojem će biti dostupne informacije o logoru, a prema zakonu upravni odbor Centra trebalo bi da ima ima sedam članova, koje imenuje i razrješava Vlada i to dva člana koje predlaže Savez jevrejskih opština Srbije, jednog člana koji se bira na predlog Nacionalnog saveta romske nacionalne manjine - na prijedlog organa državne uprave nadležnog za poslove kulture i dva člana iz reda zaposlenih u Memorijalnom centru koje predlaže direktor centra, za čiji je mandat predloženo da traje pet godina.
U sastav Memorijalnog centra ući će i Jevrejski prolazni logor Beograd - Topovske šupe, koji se nalazio u blizini današnje Autokomande, odnosno udaljen nekoliko kilometara u odnosu na Staro sajmište.
Logor pod nazivom “Jevrejski logor Zemun” nalazio se nekoliko kilometara od Zemuna, na teritoriji koja je u Drugom svjetskom ratu ušla u sastav Nezavisne Države Hrvatske koja je na zahtjev Njemaca tu teritoriju ustupila i na njoj dozvolila uspostavljanje logora, pod uslovom vlade NDH da u logoru ne bude srpskih stražara ili policajaca i da se logor snabdjeva i finansira iz Beograda.
U početku je logor bio samo za srpske Jevreje i to prvenstveno žene, djecu i starce, a svakodnevno, od 8. decembra 1941. do početka maja 1942. godine, jevrejska djeca, žene i starci ubijani su na putu od logora do pripremljenih masovnih raka u selu Jajinci.
Za samo pet mjeseci u logoru je stradalo više od 6.000 Jevreja, a u maju 1942. godine kada je dovršeno uništavanje Jevreja i Srbija proglašena “očišćenom” od Jevreja, u logor su dovođeni komunisti, partizani, četnici, kao i civili i to sve do jula 1944. godine.
Kroz “Prihvatni logor Zemun”, kako mu je glasio novi naziv, prošlo je oko 32.000 ljudi, a ubijeno oko 11.000.
U savezničkom bombardovanju 1944. godine oštećeni su i porušeni mnogi logorski paviljoni, nakon čega je logor rasformiran.
Većina Njemaca odgovornih za rad logora uhapšena je i izvedena pred sud, od kojih je nekoliko izručeno Jugoslaviji i pogubljeno, dok su komandant logora Herbert Andorfer i njegov zamjenik Edgar Enge uhapšeni tokom šezdesetih godina 20. vijeka i to nakon mnogo godina skrivanja.
Andorferu i Engeu su u Zapadnoj Njemačkoj i Austriji izrečene kratke kazne, s tim što Engeova kazna nikada nije odslužena zbog njegovih godina i lošeg zdravlja.
Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici i Twitter nalogu.
