Tintin ponovo među Srbima

Jedan od najpopularnijih evropskih stripova ikada “Pustolovine Tintina” prvi put je objavljen u dječijem dodatku belgijskog časopisa “Dvadeseti vijek” 10. januara 1929. godine. Serija stripova belgijskog umjetnika Žorža Remija (1907-1983), koji je radio pod pseudonimom Erže, do sada je objavljena na više od 70 jezika, a više od 250 miliona primjeraka je prodato do sada. Ono što je Artur Konan Dojl za kriminalistički, a Jan Fleming za špijunski roman, to je Erže za avanturistički strip. Remi je bio kompletan autor, odnosno pisao je scenarije i crtao strip. Tokom života Erže je uradio 23 albuma, a naknadno je posthumno objavljen “Tintin i Alfa-art”. O pustolovinama neustrašivog novinara, koji je uvijek u pratnji svog psa Snješka, snimljeni su i igrani filmovi, dokumentarci, crtani filmovi, a realizovane su i pozorišne predstave.

Pored Tintina tu su i njegovi prijatelji kapetan Hadok, profesor Suncokret, detektivi Tomson i Tomson (u originalu Dipon i Dipon) i mnogi drugi. Tintin ima svoj muzej u Briselu, a njegov lik je na muralima, posterima i majicama. Stripovi na kojima su odrasle generacije frankofonske djece, a potom i čitalaca iz drugih kultura, mogu se posmatrati kroz unikatan, inovatorski tehnički pristup stripu i crtežu, ali i kroz prizmu društvenih klišea doba i društva u kojem su nastali. Međunarodni uspjeh stiže krajem pedesetih, poslije epizode “Tintin na Tibetu”, a među najuspješnijim albumima kojima je Erže zaslužio status jednog od najvećih evropskih crtača stripa su “Plavi lotos”, nastao iz druženja s kineskim prijateljem ili “Hodali smo po mjesecu”, koji prati Tintinove avanture u svemiru.

Erže je kao crtač u devetu umjetnost uveo stil poznat kao čista linija. Karakteriše ga jasna linija jednake debljine, bez posebnog isticanja pojedinih objekata ili likova sa malo sjenke. Kombinovanjem karikaturalnog crteža, kada je riječ o likovima, sa realističnim pozadinama dobija se jednostavan, ali istovremeno lijep crtež, veoma lak za čitanje. Slijedeći vizuelnu poetiku Erže je i scenario podredio jednostavnosti, praveći zaplete bazirane na klasičnim avanturističkim pričama, uz dozu takozvanog porodičnog konzervatizma i diskretnog upliva fantastike. Priča o ovom stripu nosi dosta autobiografskih elementa, pošto se Erže kao dječak i pripadnik izviđača oduševio klasicima avanturističkog romana poput knjiga “Robinzon Kruso”, “Haklberi Fin” i “Ostrvo s blagom” i pokušao je da svoje oduševljenje uzorima i ličnu sklonost prema prirodi i životinjama pretoči u strip. Sam Tintin fizički je nastao po uzoru na brata Pola, a smotani detektivi Tomson i Tompson po uzoru na oca i strica, inače identične blizance! Pored nezaobilaznog humora, kao sastavnog elementa, evidentan je i uticaj sedme umjetnosti na Eržeov crtež, kroz kompoziciju tabli, korišćenje krupnih kadrova, slepstik humor i nagle promjene ritma naracije.

Početne epizode su naivne po današnjim mjerilima, jer se autor držao kulturnih stereotipa svog vremena, ali od četvrte epizode “Faraonove cigare” strip dobija dosta ozbiljniji ton, da bi već sa petom Tintinovom avanturom “Plavim lotosom” Erže predstavio tzv. dokumentaristički pristup pri pisanju priča uz pažljivo istraživanje kultura i zemalja koje Tintin posjećuje. Zahvaljujući ovom pristupu “Tintin” je postao neka vrsta istraživačkog dokumenta, geografije, istorije, politike i razvoja ljudskog društva u 20 vijeku. Krećući se od Staljinovog Sovjetskog Saveza, preko kolonijalnog Konga do SAD i susreta sa Alom Kaponeom, zatim obračuna sa krijumčarima opijuma u Indiji i prisustvovanja japanskom otimanju Mandžurije, kroz Južnu Ameriku, Škotsku, Tintina put vodi i do naših prostora u dvije izmišljene balkanske zemlje Sildaviju i Borduriju. Kasnije će pronaći tajni grad Inka, sletjeti na Mesec prije Nila Armstronga, susrešće se s Jetijem na Tibetu, suočiti sa vanzemaljcima na malom indonežanskom ostrvu, itd.

Iako je osvojio srca čitalaca širom planete, do sada na srpskom jeziku nikad nije objavljen u kompletnom albumskom opusu, što je svakako velik kulturni propust. Izlazio je u “Politikinom zabavniku”, dok su “Dječije novine” izdale jednu epizodu (Crno ostrvo) u “Eks almanahu” i dva izdanja u albumskoj formi (Faranova cigara i Let 714 za Sidnej).

U ovom milenijumu izdavačke kuće “IPS” i “Darkvud” su krenule u izdavanje serija sa po dva objavljena integrala sa prvih pet epizoda, ali na tome se i završilo. Relativno nova izdavačka kuća “Najkula” izdavanjem šestog albuma “Slomljeno uho” nastavila je njihovu misiju sa planom izdavanja 24 albuma, što je jedan od strip-događaja decenije.

Kontroverze

Uz uspjeh i priznanje Eržeov rad bio je praćen i kontroverzama poput optužbi za rasizam, desničarske stavove i rad tokom njemačke okupacije Belgije. Kolonijalna svijest belgijskog društva uočljiva je u karikaturalnom prikazu crnaca iz Konga, sa velikim ustima i minđušom u nosu, kako se klanjaju pred katoličkim sveštenikom u epizodi “Tintin u Kongu” ili ismijavanjem pohlepe Rusa u epizodi “Tintin u zemlji Sovjeta”. Sam Erže će mnogo godina kasnije početkom sedamdesetih priznati u intervjuima da se rukovodio opštim predstavama koje su postojale u belgijskom društvu. On je kasnije izmijenio ranije epizode “Tintina” i pripremio ih za štampu u boji, ali ne i “Zemlju sovjeta”, tako se distancirajući od te epizode, iza čega je stajala izdavačka kuća “Kasterman”.

Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici i Twitter nalogu.